Кіріспе
?азіргі та?да?ы т?рлі ?згерістер, жан-жа?ты кар?ынды даму?а байланысты кез-келген адам ?немі т?рлі мазасыздану, стресс жа?дайларымен со?ты?ысып отыратынды?ы жасырын емес. Экономикалы?, саяси т?ра?сызды? адамны? ?зіне, ?зге адамдар?а, ситуациялар?а деген сенімділік сезімін жо?алтады.Психология тарихында мазасыздануды т?сіну е? алдымен жеке т?л?а туралы т?рлі теориялы? дамуымен байланысты. Е? ал?аш мазасыздануды зерттегендерді? бірі З.Фрейд болды. Ол былай деді: "мазасыздануды б?се?сіту ?шін, адамны? психикасы сублимация, регрессия, проекция, ?немдеу деген сия?ты ?ор?аныс механизмдерін ?алыптастырады. Мазасызды? сезімі жеке адамны? дамуын тежелтеді, себебі онымен к?ресу ?шін к?п энергетикалы? к?ш-?уат ж?мсалады". Мысалы, Э.Фромм былай деп жазады, мазасызды? сезімі адам таби?аттан ?ол ?згенде пайда болады деп, оны? ?леуметтік аспектілеріне к??іл б?леді. К.Хорни мен Г.С.Салливандар мазасыздануды ана мен баланы? ?арым-?атынасы т?р?ысында т?сіндіреді. Б?л ?алымдар мазасыздануды? ?айнар к?зі деп, Фрейд сия?ты биологиялы? себептерден емес, ?леуметтік себептерден іздеді. Мазасыздану проблемасына ?те жиі гуманистік ба?ытта?ы психологтар К.Роджерс, В.Франкл, А. Маслоулар м?н берді. Олар ?згелерге ?ара?анда, ?зін-?зі дамыту?а ?мтыл?ан дені сау жеке т?л?а?а катысты т?сіндірді.
Л.С.Выготский ?з зерттеулерінде ?немі мына ??нды жайтты ескертті: я?ни, адам психикасы т?тас процесс ретінде зерттелуі тиіс. Адамны? жеке т?л?асыны? интелектуалды ж?не аффективті жа?тары арасында ты?ыз ?зара байланыс болуы тиіс. Ке?естік д?уірде психологтар к?бінде интеллектуалды аума?ты зерттеуге аса м?н берді. Ал, эмоционалды к?йлерді зерттеу идеологиялы? себептерге орай р??сат етілмеген еді. Мазасыздануды орыс нейрофизиологтары И.М.Сегенов, И.Павлов, В.М.Бехтеревтер де ?з е?бектерінде ?арастырып ?ткен.Жалпы психологияда эмоционалды к?йлерді? проблемасы Б.Г.Ананьев, Л.С.Выготский, Ф.Е.Василюк, Рубинштейн е?бектерінде де ?арастырылды. Олар эмоционалды к?йлерді? базалы?, теориялы? негіздерін ?арастырды.
Мазасыздануды эксперименттік т?р?ыда зерттеуді ал?аш С.Д.Спилбергер ж?не оны? ізбасарлары баста?ан. Біра? ?лі к?нге дейін мазасыздану детерминациясы мен функциясыны? механизмдері ай?ын емес.
Жекелеген мазасыздануды біздер, жа?дай?а ?атысты субъект ?рекеті ??рылымыны? теріс сигналы деп т?сінеміз. Мазасыздану негізінен жеке т?л?аны? жа?ымсыз сипаты емес. ?рбір адамда ?зіне т?н мазасыздану де?гейі болады. Б?л пайдалы, я?ни жеке т?л?аны? белсендiлiгіні? шарты ретіндегі мазасыздану болады.
