?иын бала : осы бір барша?а м?лім, біра? ?кінішке орай б?рыннан ?детке айнал?ан терминні? астарында не жатыр? Полиция ?ызметкері ?шін ол б?за?ы, м??алім ?шін- сыныптастарына жа?ымсыз ?сер ететін «Аны?талма?ан басшы», т?рбиеші ?шін – шулы, ?оз?ал?ыш, ты?дамайтын бала. Ал ата –ана ?шін ше? ?р отбасында ?зіні? ?иын баласы ж?не ?зіндік проблемалары бар. Осы бір с?ра? к?птеген ата–аналар мен педагогтарды ж?не ж?ртшылы?ты жиі тол?андырады, ?рі о?ан бір–екі ауыз с?збен жауап бере салу жеткіліксіз.?йткені баланы? «?иын» атталуы аз?ана уа?ытты? н?тижесі емес.
?детте бала мектепке дейінгі ж?не о?у кезе?деріндегі ?су ж?не даму эволюциясынан ?теді. Сол кездерде отбасында?ы т?рбиеде кеткен кемшіліктер мен о?у–т?рбие ж?мысында?ы а?аулар ?штасып баланы? ?алыпты жа?дайдан ауыт?уына себепші болады. Атап айт?анда, ересектер тарапынан баланы? саны деген талап–тілек, м??тажды?тарын ?негелі т?р?ыдан ескермеу, оларды? жас м?лшері –мен психологиясына к??іл б?лмеу сия?ты кемшіліктер бай?алмай кетіп жатады.
?сіресе отбасында ?алыптас?ан микроклимат–отбасы –м?шелеріні? бір–бірімен ?арым–?атынасы, ?й тіршілігіні? ?р?айсысыны? шама–шар?ына ?арай б?лісіп ат?аруы, адамгершілік ?адір–?асиеті, ?орша?ан орта?а к?з?арасы, д?ние танымы, олардан алатын ?серлері мен к?нделікті ?дет– да?дылары баланы? мінез–??л?ыны? жа?сы, не жаман болып ?суіне к?п ы?пал етеді. ?кінішке –орай отбасы біткенні? б?рі бірдей ойда?ыдай емес.
Д?рыс отбасы болса да бала т?рбиесіне ?ыра?ылы? жасай алмай ?алатындары да кездеседі... Біраз отбасыларында мораль принциптеріне сай келмейтін жа?ымсыз ?ылы?тар орын алады.Ендеше ?иын баланы? пайда болуында?ы обьективтік ж?не субьективтік ретінде мынадай себептерді айт?ан орынды. Біріншіден, білім ж?не м?дени ?ресі т?мен ата–аналар баласыны? ішкі жан д?ниесіне ??ілмей, педагогикалы? за?дылы??а симайтын талап– тілек ?ояды. ?рі оны с?зсіз орындауын талап етеді. Б?л жердегі ?ателік ?ойыл?ан талапты? оны? жасына, ?абілетіне, іскерлігіне, м?мкіндігіне сай келу– келмеуін ескермеуде. Соны? салдарынан бала отбасы ортасында?ы адамгершілік ?адір– ?асиеттерімен эстетикалы? сезім тал?амдары, логикалы? ой–?рісі жа?ынан ?мір талабына сай ?ріс ала алмайды.
«?яда не к?рсе?, ?ш?анда соны ілерсі?» демекші, к?біне отбасында?ы т?лім–т?рбие бала?а мінез–??л?ына ?атты ?сер етеді. М?селен кейбір о?ушы материалын м??алімні? т?сіндіруінен, не о?улы?тан о?ы?анда е? негізгі ??ым т?сініктерін тез ?абылдаса, екінші біреулері т?йінді деген м?селелерді есте ?стау?а тырысады. Енді біреулері о?у материалдарын бірдей есіне ?абылдай алмай, ?те баяу, немесе ?й тапсырмасын орындау барысында ?ана т?сінеді, не нашар т?сінеді, немесе тез ?мытып ?алады. Баланы? м?ндай ерекшелігін ?діскерлік шеберлігі к?шті м??алім бай?ай алады да, онымен ерекше т?сіл ар?ылы саба?ты т?сінуіне к?мектеседі. Мысалы ?ке ?лыны?, шеше ?ызыны? жан д?ниесіне ??іліп жан сырын аша білсе, ?лкенге деген сенімді к?шейтеді. Зор сенім мен ??рметке ие бол?ан ата?ана мен педагог баланы жан жа?ты дамыту?а м?мкіндік табады.Сол сия?ты сол баланы? ?зіндік ерекшелігі бар, оны бай?ай білу де, соны орайына ?арай д?рыс ба?ыт?а сілтей білу де шеберлікті ?ажет етеді. ?андай ?иын бала болса да оны? ар?ожданына тимей, жеке ерекшелігін ескеріп икемі бар жа??а ?арай баули білу ?о?амды? пайдалы істерге ?арай икемдеу, тындыр?ан ісіне ба?а беруде де ?ыра?ылы? таныту оны? алдына ай?ын ма?сат ?ойдыра білу ж?не о?ан жетуге к?мектесу сия?ты сан?саналы, тынымсыз т?рбие ж?мыс ар?ылы ?ана ма?сат?а жетуге болады.
«Баланы жастан», демекші ?уел бастан?а? бала?а д?рыс ы?пал, т?зу ба?дар беруді, т?рбие ж?мысын бір минут та ?мыт ?алдырмау баршамызды? ата?аналы? ж?не педагогикалы? борышымыз екенін ?мытпа?ан абзал.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Психологиялы? т?р?ыдан ?иын балалармен ж?мыс жоспары »
Қиын бала деген кім ?..
Қиын бала : осы бір баршаға мәлім, бірақ өкінішке орай бұрыннан әдетке айналған терминнің астарында не жатыр? Полиция қызметкері үшін ол бұзақы, мұғалім үшін- сыныптастарына жағымсыз әсер ететін «Анықталмаған басшы», тәрбиеші үшін – шулы, қозғалғыш, тыңдамайтын бала. Ал ата –ана үшін ше? Әр отбасында өзінің қиын баласы және өзіндік проблемалары бар. Осы бір сұрақ көптеген ата–аналар мен педагогтарды және жұртшылықты жиі толғандырады, әрі оған бір–екі ауыз сөзбен жауап бере салу жеткіліксіз.Өйткені баланың «Қиын» атталуы азғана уақыттың нәтижесі емес.
Әдетте бала мектепке дейінгі және оқу кезеңдеріндегі өсу және даму эволюциясынан өтеді. Сол кездерде отбасындағы тәрбиеде кеткен кемшіліктер мен оқу–тәрбие жұмысындағы ақаулар ұштасып баланың қалыпты жағдайдан ауытқуына себепші болады. Атап айтқанда, ересектер тарапынан баланың саны деген талап–тілек, мұқтаждықтарын өнегелі тұрғыдан ескермеу, олардың жас мөлшері –мен психологиясына көңіл бөлмеу сияқты кемшіліктер байқалмай кетіп жатады.
Әсіресе отбасында қалыптасқан микроклимат–отбасы –мүшелерінің бір–бірімен қарым–қатынасы, үй тіршілігінің әрқайсысының шама–шарқына қарай бөлісіп атқаруы, адамгершілік қадір–қасиеті, қоршаған ортаға көзқарасы, дүние танымы, олардан алатын әсерлері мен күнделікті әдет– дағдылары баланың мінез–құлқының жақсы, не жаман болып өсуіне көп ықпал етеді. Өкінішке –орай отбасы біткеннің бәрі бірдей ойдағыдай емес.
Дұрыс отбасы болса да бала тәрбиесіне қырағылық жасай алмай қалатындары да кездеседі... Біраз отбасыларында мораль принциптеріне сай келмейтін жағымсыз қылықтар орын алады.Ендеше қиын баланың пайда болуындағы обьективтік және субьективтік ретінде мынадай себептерді айтқан орынды. Біріншіден, білім және мәдени өресі төмен ата–аналар баласының ішкі жан дүниесіне үңілмей, педагогикалық заңдылыққа симайтын талап– тілек қояды. Әрі оны сөзсіз орындауын талап етеді. Бұл жердегі қателік қойылған талаптың оның жасына, қабілетіне, іскерлігіне, мүмкіндігіне сай келу– келмеуін ескермеуде. Соның салдарынан бала отбасы ортасындағы адамгершілік қадір– қасиеттерімен эстетикалық сезім талғамдары, логикалық ой–өрісі жағынан өмір талабына сай өріс ала алмайды.
«Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» демекші, көбіне отбасындағы тәлім–тәрбие балаға мінез–құлқына қатты әсер етеді. Мәселен кейбір оқушы материалын мұғалімнің түсіндіруінен, не оқулықтан оқығанда ең негізгі ұғым түсініктерін тез қабылдаса, екінші біреулері түйінді деген мәселелерді есте ұстауға тырысады. Енді біреулері оқу материалдарын бірдей есіне қабылдай алмай, өте баяу, немесе үй тапсырмасын орындау барысында ғана түсінеді, не нашар түсінеді, немесе тез ұмытып қалады. Баланың мұндай ерекшелігін әдіскерлік шеберлігі күшті мұғалім байқай алады да, онымен ерекше тәсіл арқылы сабақты түсінуіне көмектеседі. Мысалы әке ұлының, шеше қызының жан дүниесіне үңіліп жан сырын аша білсе, үлкенге деген сенімді күшейтеді. Зор сенім мен құрметке ие болған ата‑ана мен педагог баланы жан жақты дамытуға мүмкіндік табады.Сол сияқты сол баланың өзіндік ерекшелігі бар, оны байқай білу де, соны орайына қарай дұрыс бағытқа сілтей білу де шеберлікті қажет етеді. Қандай қиын бала болса да оның ар‑ожданына тимей, жеке ерекшелігін ескеріп икемі бар жаққа қарай баули білу қоғамдық пайдалы істерге қарай икемдеу, тындырған ісіне баға беруде де қырағылық таныту оның алдына айқын мақсат қойдыра білу және оған жетуге көмектесу сияқты сан‑саналы, тынымсыз тәрбие жұмыс арқылы ғана мақсатқа жетуге болады.
«Баланы жастан», демекші әуел бастан‑ақ балаға дұрыс ықпал, түзу бағдар беруді, тәрбие жұмысын бір минут та ұмыт қалдырмау баршамыздың ата‑аналық және педагогикалық борышымыз екенін ұмытпаған абзал.
