Саба?ты? ма?саты:Отбасы т?рбиесіні? т?тас педагогикалы? процес ретінде м?нін ашу, ж?не толы? ма?л?мат беру.
Саба? ?дісі:Лекция.
?рпа? т?рбиесі ?ай заманда болмасын ?р халы?ты? басты міндеттеріні? бірі бол?ан ж?не бола бермек. ?лтты? т?рбиемізді дамыту ма?сатында, ?лы ойшылдар ?л-Фараби, Шо?ан,Абай,Ыбырай хал?ымызды? білімімен т?рбиесіне аса зор м?не беріп, ?неге ?сиет ?алдыр?ан. М?селен, ?л-Фараби т?рбиелеу деген ??ым?а халы?тар бойына білімге негізделген этикалы? ізгіліктермен ?нерлерді дарыту деп аны?тама берген.
Отбасында?ы бала т?рбиесіні? жетілуі ?леуметтік-педагогикалы? ж?не материалды? сипатта?ы к?птеген жа?дайлар?а байланысты. Бала ?шін отбасы бір жа?ынан – тіршілік ?оршауы болса, екінші тарапынан - т?рбиелік орта. Баланы? ал?аш?ы ?мірі жа?дайда?ы отбасы ы?палы бас?а жа?дайлар мен кейінгі жас кезе?ідерінде болатын ы?палдардан басымдау келеді. Зерттеу деректеріне с?йенсек, отбасы – б?л мектеп те, а?парат к?зі де, ?о?амды? ?йымдарда, е?бек ?жымыда, отбасы – б?л ?деп пен ?нер кілті. Осыдан педагогтар на?тыда д?л т?жырым?а келіп отыр: т?л?аны? ?алыптасу н?тижелілігі е? алдымен отбасы?а т?уелді. Не??рлым отбасы жа?сы болып, оны? т?рбиелік ы?палы ?намды келсе, т?л?аны? т?н-дене, рухани-адамгешілік, е?бектік т?рбиесіні? ?німіде жо?ары. Аса бір кездейсо?ты? болмаса, ?р уа?ыт т?л?аны? кемелденуі келесі за?дылы??а т?уелді: жан?я ?андай болса, онда ?сіп ?ніп жат?ан, ер жеткен адамда сондай. Осыдан, «Азамат ?алыптастырамын десе?, бесігі?ді т?зе» - деп ?лы ??лама М.?еузов бекер айтпа?ан. Отбасында адамаралы? негізі ?аланады, б?кіл ?мірге жетер е?бектік ж?не ?леуметтік ба?ыт-ба?дар т?зеледі. ?о?амны? азамат м?шесі отбасынан бастау алады, ?о?ам келбеті отбасыдан к?рінеді;
салт-д?ст?р жал?асты?ын ?амтамасыз ететін отбасы;
отбасыны? аса ма?ызды ?леуметтік ?ызметтері-азмат т?рбиелеу, патриот ?алыптастыру, болаша? жан?я иегерін кемелдендіру ж?не мемлекет за?дарын мойындап, ???ы?тарын сауатты пайдалана білетін ?о?ам м?шесін жетілдіру;
отбасыны? к?сіп та?дау?а да тигізер ы?палы орасан зор.
Нары?ты? экономикалы? ж?йеге байланысы отбасында?ы т?рбиені? жетімсіздігіні? кейбір себептері ретінде келесі жа?дайларды атау?а болады:
Отбасы анасы - ?йел мойнына артыл?ан екіталай ж?мыс орнында, жан?я – ауыртпалы?.
К?птеген ?леуметтік – т?рмысты? ж?не моральды? себептерді? салдарынан болып жат?ан ерлі – зайыптыларды? ажырасуы.
Бала т?рбиесінде ер адамдар ?йел к?мекшісі деген пікірді? беле? алуы.
К?ннен к?нге шиеленісіп бара жат?ан ?улеттер арасында?ы б?секе, дау- дамай.
Отбасы мен мектеп арасында?ы байланысты? к?ннен к?нге ?лсіреуі.
?аншалы?ты отбасы болса, т?рбие ерекшеліктері де соншалы?ты мол болып келеді. Отбасында?ы ?атынастар т?рлі сонды?тан ?атынастарды? ?ай ба?ытта, ?ай д?режеде ?сіруі мен балалар т?рбиесіне бол?ан келе?сіз ы?палдарды? салдарына т?уелділігі аны?талады.
?рбір ?ке мен кез келген ана ?з перзентіне болша?та ?ай сапа – ?асиеттерді баулу керектігін жете білгені ж?н. Отбасылы? т?рбиені? саналы? сипаты мен т?рбиелік міндеттері парасатты шешу жолдары осымен ай?ындалады.
Отбасында?ы т?рбие ?дістері – б?л ата- аналарды? ?з баласыны? санасы мен ?рекет ?ылы?ына педагогикалы? ы?пал жасауды? ма?сатты к?зделген ж?н-жосы?ы, жолы. Б?ларды? б?рі де т?рбиені? жалпы ?дістерімен те?дейлес, дегенмен ?з ерекшеліктеріне ие. Олар:
?р бала?а бол?ан ы?пал т?ла?ны? жекелеген на?ты ?рекет- ?ылы?ы мен а?ыл-парасытына икемделуінен даралы?ты келеді;
Осыдан да отбасылы? т?рбие ?дістері ата-аналады? т?л?алы? с?н сипатымен ?айнай бітіскен ж?не олардан ажыратыла ?арастырылуы м?мкін емес. ?аншама ата-ана болса, ?дістері т?рі де соншалы?ты: жылы с?збен к?ндіру, ?ор?ытып, ай?айлап ?ркіту, ма?тау мен мада?тау, ?аталды? ??рсауына салу ж?не жазалау. ?дістер ата-аналар та?да?ан т?рбиелік ба?ыт - ба?дар?а т?уелді келеді: біреулер ?з баласыны? тіл ал?ышты?ын т?рбиелегісі келеді, осыдан оларды? ?дісі ересектер талабын м?лтіксіз орындату?а ба?дарланады. Екінші біреулер дербес, ?з бетінше ойлай білуге негіз болар т?л?алы? ?асиеттерді орны?тыруды к?здеп, осы?ан с?йкес ?дістік жолдарды та?дастырып ?олданады.
Жан?я - болаша? азаматты? ?леуметтену жолында?ы ал?аш?ы ?адамдарын жасайтын бастап?ы ?адам. Ол бала?а моральды? ы?палы туралы ал?аш?ы т?сініктер береді, оны е?бекке баулып, ?з-?зіне ?ызмет ету да?дыларын ?алыптастырады. Ата-ананы? іс-?рекеті мен мінез-??л?ы, ?мір с?ру салты ар?ылы бала?а д?ниетанымды?, адамгершілік, ?леуметтік саяси ??ндылы?тар беріледі. Жан?я т?рбиесіні? ?о?амды? ж?не мемлекеттік т?рбиеге ?ар?анда арты?шылы?ы басым. Алайда, ?азіргі ?о?амды? ?мірде болып жат?ан ?леуметтік, экономикалы? ж?не демографиялы? ?згерістер жан?я?а белгілі бір ?иыншылы?тар ту?ызады. Сол себепті бала т?рбиесін мектеппен ?штастыру?а болады.
?азіргі та?да мектеп пен жан?я ынтыма?тасты? ?рекетіні? келесі ба?ыттары ай?ындал?ан: ата-аналармен ?йымдастырушылы?-педагогикалы? ж?мыс; ата-аналарды? педагогикалы? сауттылы?ын дамыту; ата-аналармен баланы? о?у ?легерімі мен т?рбиесін жа?сартуда ?шін ж?йелі жеке дара ж?мыстарын ж?ргізу.
Жан?яны мектеп ж?мысына тартуды? н?тижелі формасыны? бірі «кіші педагогикалы? ке?естер», ата-аналарды? белсенді м?шелерімен бірігіп м??алімдерді? на?ты бір сыныпты? о?ыту - т?рбие процесіні? ?р т?рлі м?селелері бойынша ерекше ке?естер ?ткізу.
Осылайша мектеп пен жан?яны? сынып жетекшісі ар?ылы реттелетін педагогикалы? процестеріні? ара ?атыныасы м??алім ?ызметіні? ?рі ?арай жандануына, бала т?рбиесіні? ж?йелі боуына септігін тигізеді.
«Шамал?ан станциясында?ы ?аза?
орта мектебі мектепке дейінгі ша?ын
орталы?пен» коммуналды? мемлекеттік
мекемесіні? педагог- психологы:
Кушкумбаева Перизат Абдыбаевна
Просмотр содержимого документа
«Отбасында?ы т?рбие »
Сабақтың тақырыбы: « Отбасындағы тәрбие »
Сабақтың мақсаты:Отбасы тәрбиесінің тұтас педагогикалық процес ретінде мәнін ашу, және толық мағлұмат беру.
Сабақ әдісі:Лекция.
Ұрпақ тәрбиесі қай заманда болмасын әр халықтың басты міндеттерінің бірі болған және бола бермек. Ұлттық тәрбиемізді дамыту мақсатында, ұлы ойшылдар Әл-Фараби, Шоқан,Абай,Ыбырай халқымыздың білімімен тәрбиесіне аса зор мәне беріп, өнеге өсиет қалдырған. Мәселен, Әл-Фараби тәрбиелеу деген ұғымға халықтар бойына білімге негізделген этикалық ізгіліктермен өнерлерді дарыту деп анықтама берген.
Отбасындағы бала тәрбиесінің жетілуі әлеуметтік-педагогикалық және материалдық сипаттағы көптеген жағдайларға байланысты. Бала үшін отбасы бір жағынан – тіршілік қоршауы болса, екінші тарапынан - тәрбиелік орта. Баланың алғашқы өмірі жағдайдағы отбасы ықпалы басқа жағдайлар мен кейінгі жас кезеңідерінде болатын ықпалдардан басымдау келеді. Зерттеу деректеріне сүйенсек, отбасы – бұл мектеп те, ақпарат көзі де, қоғамдық ұйымдарда, еңбек ұжымыда, отбасы – бұл әдеп пен өнер кілті. Осыдан педагогтар нақтыда дәл тұжырымға келіп отыр: тұлғаның қалыптасу нәтижелілігі ең алдымен отбасыға тәуелді. Неғұрлым отбасы жақсы болып, оның тәрбиелік ықпалы ұнамды келсе, тұлғаның тән-дене, рухани-адамгешілік, еңбектік тәрбиесінің өніміде жоғары. Аса бір кездейсоқтық болмаса, әр уақыт тұлғаның кемелденуі келесі заңдылыққа тәуелді: жанұя қандай болса, онда өсіп өніп жатқан, ер жеткен адамда сондай. Осыдан, «Азамат қалыптастырамын десең, бесігіңді түзе» - деп ұлы ғұлама М.Әеузов бекер айтпаған. Отбасында адамаралық негізі қаланады, бүкіл өмірге жетер еңбектік және әлеуметтік бағыт-бағдар түзеледі. Қоғамның азамат мүшесі отбасынан бастау алады, қоғам келбеті отбасыдан көрінеді;
салт-дәстүр жалғастығын қамтамасыз ететін отбасы;
отбасының аса маңызды әлеуметтік қызметтері-азмат тәрбиелеу, патриот қалыптастыру, болашақ жанұя иегерін кемелдендіру және мемлекет заңдарын мойындап, құқықтарын сауатты пайдалана білетін қоғам мүшесін жетілдіру;
отбасының кәсіп таңдауға да тигізер ықпалы орасан зор.
Нарықтық экономикалық жүйеге байланысы отбасындағы тәрбиенің жетімсіздігінің кейбір себептері ретінде келесі жағдайларды атауға болады:
Көптеген еңбеккер отбасылардың экономикалық жағдайының әлсіздігі.
Қоғамдық өмір мәдениетінің төмендігі.
Отбасы анасы - әйел мойнына артылған екіталай жұмыс орнында, жанұя – ауыртпалық.
Көптеген әлеуметтік – тұрмыстық және моральдық себептердің салдарынан болып жатқан ерлі – зайыптылардың ажырасуы.
Бала тәрбиесінде ер адамдар әйел көмекшісі деген пікірдің белең алуы.
Күннен күнге шиеленісіп бара жатқан әулеттер арасындағы бәсеке, дау- дамай.
Отбасы мен мектеп арасындағы байланыстың күннен күнге әлсіреуі.
Қаншалықты отбасы болса, тәрбие ерекшеліктері де соншалықты мол болып келеді. Отбасындағы қатынастар түрлі сондықтан қатынастардың қай бағытта, қай дәрежеде өсіруі мен балалар тәрбиесіне болған келеңсіз ықпалдардың салдарына тәуелділігі анықталады.
Отбасындағы тәрбие мазмұны демократиялық қоғамның өзекті мүдде-мұраттарына орайластырылады. Болашақтағы еңбектік, қоғамдық, отбасылық өмірге бейім дені сау, психикалық болымды, адагершілікті, иманды, парасатты тұлға дайындау- отбасы міндеті.
Әрбір әке мен кез келген ана өз перзентіне болшақта қай сапа – қасиеттерді баулу керектігін жете білгені жөн. Отбасылық тәрбиенің саналық сипаты мен тәрбиелік міндеттері парасатты шешу жолдары осымен айқындалады.
Отбасындағы тәрбие әдістері – бұл ата- аналардың өз баласының санасы мен әрекет қылығына педагогикалық ықпал жасаудың мақсатты көзделген жөн-жосығы, жолы. Бұлардың бәрі де тәрбиенің жалпы әдістерімен теңдейлес, дегенмен өз ерекшеліктеріне ие. Олар:
Әр балаға болған ықпал тұлағның жекелеген нақты әрекет- қылығы мен ақыл-парасытына икемделуінен даралықты келеді;
Тәрбие әдістерін таңдау ата – аналрдың педагогикалық мәдениетіне орайлас келіп, олардың тәрбие мақсатын тануға, өз қадір-қасиеттеріне құндылықты бағыттарына, өз жанұясында орнатқан қармы-қатынасына т.б тәуелді.
Осыдан да отбасылық тәрбие әдістері ата-аналадың тұлғалық сән сипатымен қайнай бітіскен және олардан ажыратыла қарастырылуы мүмкін емес. Қаншама ата-ана болса, әдістері түрі де соншалықты: жылы сөзбен көндіру, қорқытып, айқайлап үркіту, мақтау мен мадақтау, қаталдық құрсауына салу және жазалау. Әдістер ата-аналар таңдаған тәрбиелік бағыт - бағдарға тәуелді келеді: біреулер өз баласының тіл алғыштығын тәрбиелегісі келеді, осыдан олардың әдісі ересектер талабын мүлтіксіз орындатуға бағдарланады. Екінші біреулер дербес, өз бетінше ойлай білуге негіз болар тұлғалық қасиеттерді орнықтыруды көздеп, осыған сәйкес әдістік жолдарды таңдастырып қолданады.
Жанұя - болашақ азаматтың әлеуметтену жолындағы алғашқы қадамдарын жасайтын бастапқы қадам. Ол балаға моральдық ықпалы туралы алғашқы түсініктер береді, оны еңбекке баулып, өз-өзіне қызмет ету дағдыларын қалыптастырады. Ата-ананың іс-әрекеті мен мінез-құлқы, өмір сүру салты арқылы балаға дүниетанымдық, адамгершілік, әлеуметтік саяси құндылықтар беріледі. Жанұя тәрбиесінің қоғамдық және мемлекеттік тәрбиеге қарғанда артықшылығы басым. Алайда, қазіргі қоғамдық өмірде болып жатқан әлеуметтік, экономикалық және демографиялық өзгерістер жанұяға белгілі бір қиыншылықтар туғызады. Сол себепті бала тәрбиесін мектеппен ұштастыруға болады.
Қазіргі таңда мектеп пен жанұя ынтымақтастық әрекетінің келесі бағыттары айқындалған: ата-аналармен ұйымдастырушылық-педагогикалық жұмыс; ата-аналардың педагогикалық сауттылығын дамыту; ата-аналармен баланың оқу үлегерімі мен тәрбиесін жақсартуда үшін жүйелі жеке дара жұмыстарын жүргізу.
Ата-аналар оқушылардың оқу еңбегінің әртүрлі шараларын өткізуге қатыстырылады (пәндік тақырыптық кештер, танымдық ойын-сауық ойындар, үйірмелік сабақтар, т.б.). Көптеген мектептерде «ашық есік күндері» дәстүрге айналған бұл күні ата-аналар сабаққа қатысып, сабақтағы өз балаларын бақылауға олардың белсенділік деңгейін және оқу материалын иегру тереңдігін бағалауға мүмкіндік беріледі.
Жанұяны мектеп жұмысына тартудың нәтижелі формасының бірі «кіші педагогикалық кеңестер», ата-аналардың белсенді мүшелерімен бірігіп мұғалімдердің нақты бір сыныптық оқыту - тәрбие процесінің әр түрлі мәселелері бойынша ерекше кеңестер өткізу.
Осылайша мектеп пен жанұяның сынып жетекшісі арқылы реттелетін педагогикалық процестерінің ара қатыныасы мұғалім қызметінің әрі қарай жандануына, бала тәрбиесінің жүйелі боуына септігін тигізеді.
