Бізді? мемлекетімізді? болаша?ы жастар. Б?л елді? болаша?ын жары? жар?ын, м?ндіде с?нді, сонымен ?атар керісінше. жасау соларды? ?олында. Б?гінгі мектепке келген бала- ертенгі ер азамат, елімізді? т?т?асын ?стар болаша?ымызды жары? ?ылар кейінгі ?рпа?.Болаша? ?о?амны? негізі.
?азіргі та?да мектеп о?ушылары арасында агрессивті мінез- ??лы? к?рсету басым болып отыр.Агрессия адам бойында бірден пайда болмайды, ?ор?ытып, ?ркітіу, т?рлі жанжалдар, іштей ?ысым, ?ор?ыныш, жа?ымсыз к?йзелістер ден пайда болады. ?сіресе, жас балаларда ?зіне ?на?ан затына ?олы жетпесе к?бінде агрессивті мінез-??лы? к?рсетеді.
?з агрессияларын, жа?ымсыз эмоцияларын к?з алдына елестетеді, сол елестеткен бейнені ?а?аз бетіне суретін сызып, содан со? рахаттанып, умаждайды немесе ?са?тап жырып, ая?ымен таптайды.
2.«?н айту» жатты?уы
Т?рлі жанырда?ы ?ндерді беріп Мысалы: рок, поп, сия?ты немесе ?атты дауыстап айтатын к??ілді ?ндер м?тінін беріп ?р т?рлі к??іл к?ймен айту.Бір м?тінді бірінші ренішті к??іл-к?ймен, екінші ?уанышты к??іл к?ймен айт?ызу.
Н?с?ау: Алдын ала ?андай да бір ашулы ертегі кейіпкеріні? суретін дайындау. Бала?а осы суретті жа?ымды жасау ?шін суретші ролінойнау ?сынылады. Бала ?намды « б?лшекті»салуды ?сыну: ?лпілдек ??йры?, ашы? шляпа, ?демі ойыншы? кейіпкерді ?айрымды етеді.
«Бая?ы бір заманда Майра атты ?ыз ?мір с?ріпті, апасы мен атасы болыпты.Б?рі керемет еді, егер бір к?ні Майра ??рбысымен орман?а ?ыдырып кетпегенде. Олар орманда ?н салып, жидек теріп жасырынба? ойнауды шешеді.Майра ойын?а ?атты ?ызы?ып кеткені соншалы?, ??рбысы оны таппай ?алсын деп алыс?а ?зап кетеді. Ол дауысты естімей, ?зіні? ?айда т?р?анын т?сіне алмады.Ол ?атты ?оры?ты. Кенет алыстан ?лы?ан бір дыбыс естілді-б?л ?ас?ыр еді.?ыз ?ас?ырды? ?зіне жа?ындап келе жат?анын бай?айды.
5.«Тиімді ?зара ?сер» жатты?уы.
1 кезе?Вербалды н?с?асы
Агрессиялы? балалар ?здеріні? сезімдерін к?рсету ?дісін білмей, кейдеагрессия т?рінде к?рсетеді. Ересектерді? міндеті-оларды сондай ?иын жа?дайлардан ?алай шы?уды ?йрету.Осы ма?сатта топта ше?бер бойынша осындай жиі кездесетін дау-дамай жа?дайларды талдау. Мысалы, егер бала?а, бас?а бала ойнап отыр?ан ойыншы? керек бол?ан жа?дайда ?алай ?рекет ?рекетжасау керек.Б?л жа?дайды, ж?п болып немесе ше?берде р?лдік ойынмен ойнау?аболады. М?ндай ойындар мінез-??лы? репертуарын ке?ейтуге к?мектеседі.
Мазм?ны. Топ ж?п?а б?лініп ойнайды.Ж?пта?ы ?атысушыларды? ?зіне ?те ма?ызды затты ( кітапты, са?ат, жазулары бард?птер т.б) ?стап отырады.Ал екінші ?атысушыны? ма?саты сол затты ?андай да болса т?сілмен жалынып к?ндіріп с?рап алу. Бірінші ?атысушы ол затты ?ашан бергісі келеді, ?зі біледі.
Жатты?уларды талдау екі этапты да ?ткізіп бол?аннан со? жасау тиімді болады. Талдау уа?ытында, ?атысушылар ?здеріні? не сезінгендерімен орта?а салады ж?не т?мендегі с?ра?тар?а жауап береді: « Бас?аны? ?олында?ы затты с?рау ?ай уа?ытта же?ілдеу болды?», «Серіктесіні? ?андай с?здері немесе ?рекеті о?ан сол затты беруге ?сер етті?». ?атысушыларды? к?бісі балалар?а ?сер етуде, ?тініш етіп с?рауды ?олдану ?те жа?сы ?сер ететіндіктерін айтады. ?атысушыларды? кейбіреулері, бас?аларды? ?тініштеріне ?арсы т?ра алмай, жа?ымсыз жа?дайлар?а да ?рын?андарын айтып жатады.
Содан со? барлы? ?атысушылар, осы жатты?уды? к?нделікті практика?а ?олдану м?мкіндіктерін талдайды. Тренер, б?л жаты?уды бала ба?шада немесе сыныпта бірнеше рет ?айталап, содан со? міндетті т?рде талдау ?ткізу керек екендігіне ке?ес береді.
?ркениетті заманда жас ?рпа?ты т?рбиелеуде, психолог мамандармен бірлесе отыра ж?мыс жасап, т?рбиені? тиімді болу жа?ын ?арастыр?ан ж?н.Психологиялы? т?зету- дамыту ж?мыстарында жо?арыда?ы жатты?уларды пайдаланса? баланы? агрессиясын т?мендетеді.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Баланың эмоциялық – еріктік өрісіндегі агрессивті күйді төмендету жаттығулары
Біздің мемлекетіміздің болашағы жастар. Бұл елдің болашағын жарық жарқын, мәндіде сәнді, сонымен қатар керісінше .... жасау солардың қолында. Бүгінгі мектепке келген бала- ертенгі ер азамат, еліміздің тұтқасын ұстар болашағымызды жарық қылар кейінгі ұрпақ.Болашақ қоғамның негізі.
Қазіргі таңда мектеп оқушылары арасында агрессивті мінез- құлық көрсету басым болып отыр.Агрессия адам бойында бірден пайда болмайды, қорқытып, үркітіу, түрлі жанжалдар, іштей қысым, қорқыныш, жағымсыз күйзелістер ден пайда болады. Әсіресе, жас балаларда өзіне ұнаған затына қолы жетпесе көбінде агрессивті мінез-құлық көрсетеді.
Агрессия дегеніміз- қоғамдағы адамдардың өмір сүруі нормасы мен ережелеріне қарама-қарсы бағытталған, обектіге қатерін тигізіп тиісу.Осындай агрессивті күйді төмендету үшін мынадай жаттығулар жүргізіледі.
1.«Баларға сурет салдыру» жаттығуы.
Өз агрессияларын, жағымсыз эмоцияларын көз алдына елестетеді, сол елестеткен бейнені қағаз бетіне суретін сызып, содан соң рахаттанып, умаждайды немесе ұсақтап жырып, аяғымен таптайды .
2.«Ән айту» жаттығуы
Түрлі жанырдағы әндерді беріп Мысалы: рок, поп, сияқты немесе қатты дауыстап айтатын көңілді әндер мәтінін беріп әр түрлі көңіл күймен айту.Бір мәтінді бірінші ренішті көңіл-күймен, екінші қуанышты көңіл күймен айтқызу.
3.«Суретшілер конкурсы» жаттығуы
Мақсаты: Ертегі және фильмдегі агрессивті кейіпкерді қабылдауды бұзу.
Нұсқау: Алдын ала қандай да бір ашулы ертегі кейіпкерінің суретін дайындау. Балаға осы суретті жағымды жасау үшін суретші ролінойнау ұсынылады. Бала ұнамды « бөлшекті»салуды ұсыну: үлпілдек құйрық, ашық шляпа, әдемі ойыншық кейіпкерді қайрымды етеді.
4. «Әңгімені көңілді етіп ойлап тап» жаттығуы.
Мақсаты: Қорқыныш деңгейін төмендету
Нұсқау: Балаға қорқынышты әңгіме білім алушы және әңгіменің соңын көңілді аяқтауды ұсынады.
«Баяғы бір заманда Майра атты қыз өмір сүріпті, апасы мен атасы болыпты.Бәрі керемет еді, егер бір күні Майра құрбысымен орманға қыдырып кетпегенде... Олар орманда ән салып, жидек теріп жасырынбақ ойнауды шешеді.Майра ойынға қатты қызығып кеткені соншалық, құрбысы оны таппай қалсын деп алысқа ұзап кетеді. Ол дауысты естімей, өзінің қайда тұрғанын түсіне алмады.Ол қатты қорықты. Кенет алыстан ұлыған бір дыбыс естілді-бұл қасқыр еді.Қыз қасқырдың өзіне жақындап келе жатқанын байқайды.
5.«Тиімді өзара әсер» жаттығуы.
1 кезеңВербалды нұсқасы
Агрессиялық балалар өздерінің сезімдерін көрсету әдісін білмей, кейдеагрессия түрінде көрсетеді. Ересектердің міндеті-оларды сондай қиын жағдайлардан қалай шығуды үйрету.Осы мақсатта топта шеңбер бойынша осындай жиі кездесетін дау-дамай жағдайларды талдау. Мысалы, егер балаға, басқа бала ойнап отырған ойыншық керек болған жағдайда қалай әрекет әрекетжасау керек.Бұл жағдайды, жұп болып немесе шеңберде рөлдік ойынмен ойнауғаболады. Мұндай ойындар мінез-құлық репертуарын кеңейтуге көмектеседі.
Мазмұны. Топ жұпқа бөлініп ойнайды.Жұптағы қатысушылардың өзіне өте маңызды затты ( кітапты, сағат, жазулары бардәптер т.б) ұстап отырады.Ал екінші қатысушының мақсаты сол затты қандай да болса тәсілмен жалынып көндіріп сұрап алу. Бірінші қатысушы ол затты қашан бергісі келеді, өзі біледі.
Содан соң қатысушылар рөлдерімен алмасады.
2 кезең.Вербальсіз нұсқасы
Жаттығу жоғарыдағы жаттығу сияқты, бірақ та қарым қатынас вербалсіз күйде өтеді.
Жаттығуларды талдау екі этапты да өткізіп болғаннан соң жасау тиімді болады. Талдау уақытында, қатысушылар өздерінің не сезінгендерімен ортаға салады және төмендегі сұрақтарға жауап береді: « Басқаның қолындағы затты сұрау қай уақытта жеңілдеу болды?», «Серіктесінің қандай сөздері немесе әрекеті оған сол затты беруге әсер етті?». Қатысушылардың көбісі балаларға әсер етуде, өтініш етіп сұрауды қолдану өте жақсы әсер ететіндіктерін айтады. Қатысушылардың кейбіреулері, басқалардың өтініштеріне қарсы тұра алмай, жағымсыз жағдайларға да ұрынғандарын айтып жатады.
Содан соң барлық қатысушылар, осы жаттығудың күнделікті практикаға қолдану мүмкіндіктерін талдайды. Тренер, бұл жатығуды бала бақшада немесе сыныпта бірнеше рет қайталап, содан соң міндетті түрде талдау өткізу керек екендігіне кеңес береді.
Өркениетті заманда жас ұрпақты тәрбиелеуде, психолог мамандармен бірлесе отыра жұмыс жасап, тәрбиенің тиімді болу жағын қарастырған жөн.Психологиялық түзету- дамыту жұмыстарында жоғарыдағы жаттығуларды пайдалансақ баланың агрессиясын төмендетеді.
Алматы қаласы Түрксіб ауданы №195 жалпы білім беретін мектеп педагог психологы Кошаева Бексулу Карсыбековна
