Жалпы мектептегі к?йзеліс ж?не онымен ?алай к?ресуге болады ж?не м??алімні? к??іл-к?йі

К?йзелісті ?алай же?уге болады? ?азіргі заманда жиі ?олданатын, с?нді с?з-к?йзеліс. К?йзеліс – б?л адам а?засыны? физикалы? ж?не психикалы? т?р?ыдан к?штену ?алпы. Біз оны ?руа?ытта сезінеміз – сыныпта ?зімізді т?рып таныстырарда, ас?азанны? ішінде ?уыс бардай сезім болады, емтихан уа?ытында шексіз ашулану, ?й?ысызды?. Болмашы стресті? ?зі шарасызды??а алып келеді. К?йзеліс- адам тіршілігіні? ажырамас б?лігі. Дей т?р?анмен к?йзелісті? ?те ?ауіпті жа?дайларын ажырата білу керек. ?дебиеттерде к?йзелісті? туындауыны? себептерін к?птеп жазады. Б?л к?н?ні сезіну,??ндылы?тарды жо?алту, о?уды жекк?ру ж?не т.б. О?ушылар арасында кездесетін к?йзеліс факторыны? бірі о?ушыларды? мектепке баруды ?натпауы. Не істеу керек? Одан ??тылуды? т?сілі ?мір стилі?ізді ж?не ?зі?ізді ?згерті?із! Уолтер Расселді? с?зін келтіргім келіп отыр: «Егер жек к?рген н?рсе?мен айналысса?, жек к?руден а?заны жоятын токсиндер б?ліне бастайды, соны? н?тижесінде ?ажып, шаршап ж?не жалы?асыз не ауырасыз. Сіз не істесе?із де с?йсініп жаса?ыз. Болмаса с?йсініп жасайтынды ?ана істе?із». Осылайша шы?ысты? ерте даналы?ы айт?андай барлы?ын сізге белгілі т?сілмен с?йсініп жаса?ыз. Саба??а, о?у?а деген махаббат дене мен рухани к?ш беріп, ?ажу мен жалы?удан ??т?арады. ?зі?ізді? дене ж?не психикалы? саулы?ы?ыз?а назар аудары?ыз. К?йзелісті? физиологиялы? белгілері: ?йы?тай алмау, бас ауру, ж?рек д?рсілдеу, ар?аны?, ас?азанны?, ж?ректі? ауруы, ас?азанны? ?орытпауы, спазмалар. К?йзелісті? психологиялы? белгілері ?мытша?ты?, есте са?тау ?иынды?тары, ?обалжу, шектен тыс уайымшылды?, себепсіз ?ор?ыныштар, ашуланша?ты? болып табылады. Б?л ?зіне деген сенімділігін жо?алтып, т?рлі ауруларды, психикалы? шаршауларды туындатады ж?не д?ріге ба?ынышты етеді. К?йзелісті болдырмау ?шін не істеу ?ажет? Біріншіден: стресс кезінде а?зада?ы витаминдер ?оры ?сіресе В тобы тез таусылады. К?птеген д?рігерлер к?нде витамин ішуге ке?ес береді, дегенмен де арты? ішіп ?ойма?ыз. Барлы?ы орнымен бол?аны ж?н. Екіншіден: дене жатты?улары ?те пайдалы. Спорт залына бары?ыз, жатты?у жаса?ыз, биле?із, ?н айты?ыз, ?алада серуенде?із, бассейнге, монша?а бары?ыз. ?шіншіден: психикалы? ж?не дене релаксациясы ?ажет. Келесі т?сілдерді к?рі?із: боса?сытатын музыка та?да?ыз, т?нгі аспан?а б?лт?а ?ара?ыз ж?не арманда?ыз. Т?ртіншіден: ?йлесімді ?мір ?шін жан?яны?, достарды? ?олдауы ?ажет. Психологиялы? тренингтерге бары?ыз, жан?я салтанаттарынан ?алма?ыз, жа?а ?ызы?ты адамдармен танысы?ыз. Ата-аналары?ыз?а, ата-?желері?ізге, баурлары?ыз?а к??іл б?лі?іздер, ?йткені олар сізді? махаббаты?ызды, ?ам?орлы?ы?ызды, мейірімі?ізді ?те ?ажет етеді Т?ртіншіден: ?йлесімді ?мір ?шін жан?яны?, достарды? ?олдауы ?ажет. Психологиялы? тренингтерге бары?ыз, жан?я салтанаттарынан ?алма?ыз, жа?а ?ызы?ты адамдармен танысы?ыз. Ата-аналары?ыз?а, ата-?желері?ізге, баурлары?ыз?а к??іл б?лі?іздер, ?йткені олар сізді? махаббаты?ызды, ?ам?орлы?ы?ызды, мейірімі?ізді ?те ?ажет етеді емес пе? Жеткіншектерде кездесетін к?йзелістер. Ту?ан-туыстармен туысты? ?арым-?атынасты ?зу, ?німді ж?мыс?а деген бейжайлы?, сылбырлы? к?рсету, ?мірден т??ілу, жан?яны?, ?о?амны?, діни топтарды? ??ндылы?тарына жа?ымсыз к?з?араспен ?арау, сия?ты ?рекеттерді? патологиялы? ?алыптасуы суицидтік ?рекет пен да?дарысты? ахуалдарды? пайда болуын шарттастыратын детерминациялаушы фактор негізінен, жеткіншектер ?ай жа?ынан болсын ?лсіз сипатта болады, оларды? бойында ?леуметтік маргинализм бай?алады. ?йткені олар ?лі де болса, есейіп ?лгерген жо?, жас?спірімдер немесе жеткіншектер к?п жа?дайды тере? жа?ымды т?сіне алмай, к?йзеліске ?шырайды. Оларды? бойында ?ялша?ты? пен агрессиялы мінез-??лы?, жасты? максимализм, шектен тыс мазасыздану, шамасы келмесе де «?зім білеміндікке» ?мтылу сия?ты ?рекеттер т?н болады. Жалпы, жас?спірімні? к?йзеліске душар болып ж?ргенін мынандай ?рекеттерден де аны? а??ару?а болады: 1.Баланы? мінез-??л?ы ?згереді, т?йы? бола бастайды, ??гімеден ?ашады, ?те енжар, сел?осты? бай?алады. 2. Мектепке бармауды? барлы? амал-шарасын ойлап табады: «басым, ішім ауырып т?р, ??с?ым келеді» деген сия?ты сылтауларды к?бейеді. 3. Мектепте бол?ан жа?дайлардан бас тартады, саба??а бар?ысы келмей, ?дейі ?йы?тап ?алады. 4. ?деттегіден г?рі а?шаны жиі с?рай бастайды, сылтауы к?бейеді, тіпті ата-анасыны? ?алтасына т?седі. Демек, ол ?аржыны мектепте «мазасын алып жат?андар?а» тасиды. 5. Кейбіреулері тіпті т?йы?талып кетеді, ешкіммен с?йлеспейді, ал екіншілері ?те ашуланша? бола бастайды. 6. О?у ?лгерімі нашарлайды, зейінсіз болады. Сонымен бірге егер бала зорлы?-зомбылы? к?рсе, оны келесі жанама белгілерден де бай?ау?а болады: 1. ?й?ысы б?зылады; 2. ата-анамен, м??алімдермен, ??рбыларымен ерегесу ?рекеттері мен агрессия бай?алады; 3. апатия, к?йзеліс: 4. достарын жиі ауыстырады; А.Е.Личконы? пiкiрiнше, к?йзелістік ?рекеттерге мынандай факторлар жетелейді: 1) с?йікті адамнан айырылу; 2) жалы?тыру к?йі; 3) ?зіні? адамгершілік ??ндылы?ын кеміту сезімі; 4) есірткі, гипногендік психотропты д?рілер ж?не ішімдікке салыну н?тижесiнде т?л?аны? ?ор?аныш тетіктеріні? к?йзелуі; 5) ?з-?зіне ?ол ж?мса?ан адаммен ?зін те?еу; 6) т?рлі себептерден ?ай?ыру мен орынсыз ызалану, к?йзелу, ?ор?ыныш сезімдері ж?не т.б Дж. Райкусты? к?з?арасы бойынша, к?птеген жас?спiрiмдер к?шті эмоционалды сезімдерді сынау?а м?мкiндiк беретiн айналасушылы??а тартады. Олар ?здеріні? т?жирібесні? жо?ты?ынан, о?ан ?оса ?з к?шін ж?не да?дарысты? ахуалды жа?ымсыз ?абылдау ж?не ?мірге ?ауіпті ж?не ауыр зардаптардан пайда болатын ?атерге бейімділігінен интенсивті эмоцияларын тежеуге немесе ба?ылау?а сирек икемі болады К?птеген жас?спірімдерде ?зіндік ба?алауды? дамуы т?ра?ты немесе жа?дайлы? ?рейлікпен ?осарланады. Жас?спiрiмдерді? ?зідік ба?алауыны? д?рыс дамуы барысында т?ра?тылы??а, ба?алау мен талаптарды? д?рысты?ына зары?ады. ?з-?зін ба?алау ?леуметтiк-психологиялы? адаптация ж?не т?л?аны? дезбейімделушілік ?рдісімен тікелей байланыс?ан, ?йткенi к?зделген бейімделуді? шарты ?лемнi? на?ты т?рi ж?не мен кейіпі те?дестірілетін ?ызметтік динамикалы? бiрлiк болып табылады. Б?л дегеніміз, жас?спірім топты? талаптарына ?з к?штерiн м?лшерлеуге ж?не ?здігінен на?ты ма?саттар ж?не міндеттерді ?з алдына ?ою?а м?мкiндiк бередi. ?зін-?зі ба?алау жас?спiрiмнi? ?леуметтiк табылады бейiмделуiн ед?уiр д?режеде аны?тайды, мiнез-??лы? ж?не ?ызметтi? реттеуi болып табылады. 5-ші сынып о?ушыларыны? жа?а буын?а бейімделулерін, ?алыптасу де?гейін аны?тап, о?ушыларды? жа?а буын?а тез бейімделіп кетуіне жа?дай жасалып, к?мек к?рсетілді. «?ор?ынышты ?зі? же?» атты тренинг ?ткізілді. “Кел, танысайы?!”, “Бесінші сынып дегеніміз не?”, “Біз ж?не бізді? да?дымыз”, “Біз ж?не бізді? кемшіліктеріміз бен жетістіктеріміз”, “Біз ж?не бізді? сынып” атты тренингтер, сауалнамалар ж?ргізілді. Зерттеуді? ?орытындысы бойынша о?ушыларды? жа?а сыныптар?а,?р т?рлі саба? беретін м??алімдерге бейімделу де?гейлері, ?алыпты де?гейді к?рсетті. Арт -терапия- б?л емдеу ?ана емес, сонымен креативті? дамуы, т?л?аны? дамуы мен ?йлесімділігі, кез-келген жа?дайды шешуге к?мек. Арт-терапия бейнелік ?нер ар?ылы жанны? дамуы мен емдеуді? таби?и ж?не ?олайлы ?дісі. Арт-терапия терминин ?ылым?а 1938 жылы Адриан Хилл енгізді. Арт-терапия а?ылшын тілінен аудар?анда шы?армашылы? терапия деген ??ымды білдіреді. Арт-терапия шектеусіз ж?не психотерапияны? барлы? ба?ыттарында, педаго

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Жалпы мектептегі к?йзеліс ж?не онымен ?алай к?ресуге болады ж?не м??алімні? к??іл-к?йі »

Күйзелісті қалай жеңуге болады?

Қазіргі заманда жиі қолданатын, сәнді сөз-күйзеліс.

Күйзеліс – бұл адам ағзасының физикалық және психикалық тұрғыдан күштену қалпы.

Біз оны әруақытта сезінеміз – сыныпта өзімізді тұрып таныстырарда, асқазанның ішінде қуыс бардай сезім болады, емтихан уақытында шексіз ашулану, ұйқысыздық. Болмашы стрестің өзі шарасыздыққа алып келеді. Күйзеліс- адам тіршілігінің ажырамас бөлігі. Дей тұрғанмен күйзелістің өте қауіпті жағдайларын ажырата білу керек.

Әдебиеттерде күйзелістің туындауының себептерін көптеп жазады. Бұл күнәні сезіну,құндылықтарды жоғалту, оқуды жеккөру және т.б.

Оқушылар арасында кездесетін күйзеліс факторының бірі оқушылардың мектепке баруды ұнатпауы. Не істеу керек? Одан құтылудың тәсілі өмір стиліңізді және өзіңізді өзгертіңіз!

Уолтер Расселдің сөзін келтіргім келіп отыр: «Егер жек көрген нәрсеңмен айналыссаң, жек көруден ағзаны жоятын токсиндер бөліне бастайды, соның нәтижесінде қажып, шаршап және жалығасыз не ауырасыз. Сіз не істесеңіз де сүйсініп жасаңыз. Болмаса сүйсініп жасайтынды ғана істеңіз». Осылайша шығыстың ерте даналығы айтқандай барлығын сізге белгілі тәсілмен сүйсініп жасаңыз. Сабаққа, оқуға деген махаббат дене мен рухани күш беріп, қажу мен жалығудан құтқарады. Өзіңіздің дене және психикалық саулығыңызға назар аударыңыз. Күйзелістің физиологиялық белгілері: ұйықтай алмау, бас ауру, жүрек дүрсілдеу, арқаның, асқазанның, жүректің ауруы, асқазанның қорытпауы, спазмалар. Күйзелістің психологиялық белгілері ұмытшақтық, есте сақтау қиындықтары, қобалжу, шектен тыс уайымшылдық, себепсіз қорқыныштар, ашуланшақтық болып табылады. Бұл өзіне деген сенімділігін жоғалтып, түрлі ауруларды, психикалық шаршауларды туындатады және дәріге бағынышты етеді.

Күйзелісті болдырмау үшін не істеу қажет?

Біріншіден: стресс кезінде ағзадағы витаминдер қоры әсіресе В тобы тез таусылады. Көптеген дәрігерлер күнде витамин ішуге кеңес береді, дегенмен де артық ішіп қоймаңыз. Барлығы орнымен болғаны жөн.

Екіншіден: дене жаттығулары өте пайдалы. Спорт залына барыңыз, жаттығу жасаңыз, билеңіз, ән айтыңыз, қалада серуендеңіз, бассейнге, моншаға барыңыз.

Үшіншіден: психикалық және дене релаксациясы қажет. Келесі тәсілдерді көріңіз: босаңсытатын музыка таңдаңыз, түнгі аспанға бұлтқа қараңыз және армандаңыз.

Төртіншіден: үйлесімді өмір үшін жанұяның, достардың қолдауы қажет. Психологиялық тренингтерге барыңыз, жанұя салтанаттарынан қалмаңыз, жаңа қызықты адамдармен танысыңыз. Ата-аналарыңызға, ата-әжелеріңізге, баурларыңызға көңіл бөліңіздер, өйткені олар сіздің махаббатыңызды, қамқорлығыңызды, мейіріміңізді өте қажет етеді емес пе?

Жеткіншектерде кездесетін күйзелістер.

Туған-туыстармен туыстық қарым-қатынасты үзу, өнімді жұмысқа деген бейжайлық, сылбырлық көрсету, өмірден түңілу, жанұяның, қоғамның, діни топтардың құндылықтарына жағымсыз көзқараспен қарау, сияқты әрекеттердің патологиялық қалыптасуы суицидтік әрекет пен дағдарыстық ахуалдардың пайда болуын шарттастыратын детерминациялаушы фактор негізінен, жеткіншектер қай жағынан болсын әлсіз сипатта болады, олардың бойында әлеуметтік маргинализм байқалады. Өйткені олар әлі де болса, есейіп үлгерген жоқ, жасөспірімдер немесе жеткіншектер көп жағдайды терең жағымды түсіне алмай, күйзеліске ұшырайды. Олардың бойында ұялшақтық пен агрессиялы мінез-құлық, жастық максимализм, шектен тыс мазасыздану, шамасы келмесе де «өзім білеміндікке» ұмтылу сияқты әрекеттер тән болады.

Жалпы, жасөспірімнің күйзеліске душар болып жүргенін мынандай әрекеттерден де анық аңғаруға болады:

1.Баланың мінез-құлқы өзгереді, тұйық бола бастайды, әңгімеден қашады, өте енжар, селқостық байқалады.

2. Мектепке бармаудың барлық амал-шарасын ойлап табады: «басым, ішім ауырып тұр, құсқым келеді» деген сияқты сылтауларды көбейеді.

3. Мектепте болған жағдайлардан бас тартады, сабаққа барғысы келмей, әдейі ұйықтап қалады.

4. Әдеттегіден гөрі ақшаны жиі сұрай бастайды, сылтауы көбейеді, тіпті ата-анасының қалтасына түседі. Демек, ол қаржыны мектепте «мазасын алып жатқандарға» тасиды.

5. Кейбіреулері тіпті тұйықталып кетеді, ешкіммен сөйлеспейді, ал екіншілері өте ашуланшақ бола бастайды.

6. Оқу үлгерімі нашарлайды, зейінсіз болады.

Сонымен бірге егер бала зорлық-зомбылық көрсе, оны келесі жанама белгілерден де байқауға болады:

1. ұйқысы бұзылады;

2. ата-анамен, мұғалімдермен, құрбыларымен ерегесу әрекеттері мен агрессия байқалады;

3. апатия, күйзеліс:

4. достарын жиі ауыстырады;

А.Е.Личконың пiкiрiнше, күйзелістік әрекеттерге мынандай факторлар жетелейді: 1) сүйікті адамнан айырылу; 2) жалықтыру күйі; 3) өзінің адамгершілік құндылығын кеміту сезімі; 4) есірткі, гипногендік психотропты дәрілер және ішімдікке салыну нәтижесiнде тұлғаның қорғаныш тетіктерінің күйзелуі; 5) өз-өзіне қол жұмсаған адаммен өзін теңеу; 6) түрлі себептерден қайғыру мен орынсыз ызалану, күйзелу, қорқыныш сезімдері және т.б Дж. Райкустың көзқарасы бойынша, көптеген жасөспiрiмдер күшті эмоционалды сезімдерді сынауға мүмкiндiк беретiн айналасушылыққа тартады. Олар өздерінің тәжирібеснің жоқтығынан, оған қоса өз күшін және дағдарыстық ахуалды жағымсыз қабылдау және өмірге қауіпті және ауыр зардаптардан пайда болатын қатерге бейімділігінен интенсивті эмоцияларын тежеуге немесе бақылауға сирек икемі болады Көптеген жасөспірімдерде өзіндік бағалаудың дамуы тұрақты немесе жағдайлық үрейлікпен қосарланады. Жасөспiрiмдердің өзідік бағалауының дұрыс дамуы барысында тұрақтылыққа, бағалау мен талаптардың дұрыстығына зарығады. Өз-өзін бағалау әлеуметтiк-психологиялық адаптация және тұлғаның дезбейімделушілік үрдісімен тікелей байланысқан, өйткенi көзделген бейімделудің шарты әлемнiң нақты түрi және мен кейіпі теңдестірілетін қызметтік динамикалық бiрлiк болып табылады. Бұл дегеніміз, жасөспірім топтың талаптарына өз күштерiн мөлшерлеуге және өздігінен нақты мақсаттар және міндеттерді өз алдына қоюға мүмкiндiк бередi. Өзін-өзі бағалау жасөспiрiмнiң әлеуметтiк табылады бейiмделуiн едәуiр дәрежеде анықтайды, мiнез-құлық және қызметтiң реттеуi болып табылады.

5-ші сынып оқушыларының жаңа буынға бейімделулерін, қалыптасу деңгейін анықтап, оқушылардың жаңа буынға тез бейімделіп кетуіне жағдай жасалып, көмек көрсетілді. «Қорқынышты өзің жең» атты тренинг өткізілді. “Кел, танысайық!”, “Бесінші сынып дегеніміз не?”, “Біз және біздің дағдымыз”, “Біз және біздің кемшіліктеріміз бен жетістіктеріміз”, “Біз және біздің сынып” атты тренингтер, сауалнамалар жүргізілді. Зерттеудің қорытындысы бойынша оқушылардың жаңа сыныптарға,әр түрлі сабақ беретін мұғалімдерге бейімделу деңгейлері, қалыпты деңгейді көрсетті.

Арт -терапия- бұл емдеу ғана емес, сонымен креативтің дамуы, тұлғаның дамуы мен үйлесімділігі, кез-келген жағдайды шешуге көмек.

Арт-терапия бейнелік өнер арқылы жанның дамуы мен емдеудің табиғи және қолайлы әдісі. Арт-терапия терминин ғылымға 1938 жылы Адриан Хилл енгізді. Арт-терапия ағылшын тілінен аударғанда шығармашылық терапия деген ұғымды білдіреді.

Арт-терапия шектеусіз және психотерапияның барлық бағыттарында, педагогикада, әлеуметтік жұмыста т.б. қолданылады.Әр адам өзін, өз сезімін және өзінің жағдайын әуен, дыбыс, қимыл және сурет арқылы көрсете алады. Кейбір адамдар үшін бұл- әлемге өзі туралы өзінің шығармашыл адам екенін танытудың жалғыз ғана әдісі болып табылады. Қажет ететіндерге мұндай мүмкіндікті беру- арттерапияның ерекшелігі.