- Ал адамны? к??іл к?йін к?теріп,жа?сарту?а болама екен?
- О?ан жа?сы с?з айтып,сыйлы? сыйлау?а болады не жа?сылы? жасау?а болады.
Суретпен ж?мыс. Суреттегі к??іл-к?йлерді атап шы?айы?.
К??іл к?йі, к??іл-к?й – адамны? психикалы? процестерге, барлы? ?ызметіне, соны? ішінде о?у материалын ме?геруге ?сер ететін эмоционалды? жа?дайы. К??іл к?йіне ?арап адамдарды: шат, жайдары, к??ілді, жылы ж?зді, ызбарлы, ызалы, т.б. деп ажырату?а болады. К?тері?кі к??іл адам?а ?уат бітіріп, бойын сергітеді, ал уайым-?ай?ы ж?нжітіп, жабыр?атып жібереді.
Кейде адамны? К??іл к?йі жалпы ?мірге деген ?атынасын сипаттайды. Мысалы, адамны? ?ызметі жа?сы, ж?мыс істейтін ?жымы ынтыма?ты, отбасы жарасымды болса, м?ндайда оны? К??іл к?йі де к?тері?кі болады. Адамны? денсаулы? жа?дайы, ж?йке ж?йесіндегі ерекшеліктері де к??ілге ?сер етеді. Тіршілік ?шін ма?ызды да м?нді н?рсе к??ілге ерекше із ?алдырады. Егер к?птен айналысып ж?рген іс о??а басса, орындалса, онда, кісі шат-шадыман к?йге т?седі. Керісінше, кісі с?тсіздікке ?шырап, к?здеген ма?сатына жете алмаса, ?иналып мазасызданады. Ерік-жігері к?шті, рухани ?міріні? мазм?ны бай, ?стан?ан идеясына сенімі мол адамдар ?андай ауыр жа?дайларда да ?здерін к?тері?кі, сергек ?стайды. К. к-н ме?гере білу кімге болса да аса ?ажетті ?асиет.
О?ушыларды ы??айлы отыр?ызу. Мен сендерге бір ??гіме о?ып берейін.
Марат деген баланы? мысы?ы болыпты. ?зі пешті? т?бінде жата береді екен,?те жал?ау мысы? болыпты. Тіпті тыш?ан да ?стамапты. Бір к?ні Марат мысы?ын ?ап?а салып орман?а апарып тастайды. Мысы? орманда ?арны ашып,?йін са?ынады. Енді ол ?з ?ателігін т?сінеді. Еш?ашан жал?ау болмаймын деп ?зіне у?де береді. Біра? Марат?а бару?а ?ор?ады екен.
- Балалар біреу бізді? есігімізді ?а?ады ?ой?Кім екен б?л?
*Б?л –мысы?.
- Е, б?л Маратты? орман?а тастап кеткен мысы?ы ?ой!
- Келген ?она??а не дейміз?
*Жо?ары шы?ы?ыз.
- Балалар мысы?ты? к??іл-к?йі ?андай?
*?те к??ілсіз,жабыр?ау екен.
- Ал кім оны? к??іл-к?йін с?райды?
Мысы?: Мен жал?ызбын не істерімді білмеймін.
Психолог: ?ане б?ріміз мысы??а к?мектесейік.Енді м??айма. Біз сені? к??іл-к?йінді к?тереміз. Б?гінгі саба?ымызды бізбен бірге тамашалау?а ша?ырайы?,
- ?алай ойлайсы?дар біз бірігіп о?ан к?мектесе аламыз ба?
Мен сендерге с?здер айтамын, ал сендер болсандар болуы м?мкін болса, онда ?олдарын шапала?тайды, егер ондай м?мкін болса- онда ая?пен топылдатады. Мысалы: ?ас?ыр орманда кезіп ж?реді- ала?ан шапала?тайды. ?ас?ыр а?аш басында отыр – ая?тарын топылдатады. Кастрюлде кесе ?айнап жатыр. Мысы? ?йді? т?бесінде ?ыдырып ж?р. ?ыз ?йді? суретін салып отыр. Ит аспанда ?шып ж?р. Тыш?ан атпен шауып бара жатыр.
Берілген с?ра?тар?а сай ?р т?рлі к??іл-к?йді бейнелендер:
Ойланып т?р?ан адамны? бет-?лпет кескіні;
Ренжіп т?р?ан адамны? бет- ?лпеті;
?ай?ылы адамны? бет- ?лпеті;
Ашулы адамны? бет- ?лпеті;
Та?дан?ан кейіп к?рсету;
?кініп т?р?ан адамны? бет- ?лпеті;
?уанып т?р?ан адамны? бет- ?лпеті.
- Осы жатты?уды орында?анда ?иын болды ма?
- ?андай к??іл- к?йде болдындар?
- Жатты?у ?нады ма?
Ал енді мысы??а тілегімізді білдірейік. А? ?а?аз?а жазып, конфертке салып беріп жіберейік. Мысы?ты? к??іл-к?йі т?скен уа?ытта осы сендерді? жаз?ан тілектерінді о?ып к??іл-к?йі к?терілсін. Жаз?ан тілектерінді мысы??а айтып берейік. Мысы?ты? к??іл-к?йі басында ?андай болды? Ал ?азір ?андай болды? Мысы?та ?з тілектерін білдіреді о?ушылар?а.
Мысы?ты шы?арып салу. Сау бол мысы?. Енді м??айма. Біз сені жа?сы к?реміз.
?орытынды: Балалар енді бізде к??іл-к?йімізді т?сірмейік. Бір-бірімізді ренжітпейік.
Жатты?у: «Ж?ректен ж?рекке»
О?ушылар ше?берге шы?ып, бір-біріне тілектерін айтып, жа?сы к??іл-к?й сыйлайды.
Психолог: о?ушылар басында сендерді? к??іл- к?йлерінді білдік. Енді ?азір ?андай болды к??іл-к?йіміз? Мен сендерге к??іл-к?йді? бейнеленген суреттер беремін сендер біреуін та?дап та?та?а жапсырасындар.
Просмотр содержимого документа
«Тренинг "Мені? к??іл-к?йім" »
Тәжірибе алаңы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
Қызылopдa қaлaсы
№ 178 мектеп психологы
Есенбаева Салтанат Жорабековна
*****************************
Тренинг "Менің көңіл-күйім"
Мақсаты: 5-6 сынып оқушының өз мінезіне басшылық жасай алуын қалыптастыру; Көңіл-күйін жағымды арнаға түсіруге баулу; Көтеріңкі көңіл-күйдің айналасындағыларға әсерін түсініп,сезінуге тәрбиелеу
Әдіс-тәсілдер: Әңгімелесу, сұрақ-жауап, тілегін білдіру, жаттығулар т.б.
Құралдар: Суреттер, слайд, әңгіме т.б.
Іс-шараның барысы :
І. ҰЙЫМДАСТЫРУ БӨЛІМІ
1. Жаттығу «Көңілді шаттық шеңбер»
Қане бәріміз ортаға шығайық. Балалар ең алдымен амандасып, ойымыздағы жақсы тілектерімізді бір-бірімізбен арнайық.
- Сәлем, Мархабат. Жүзің қандай жарқын.Саған тек жақсылық,жақсы көңіл-күй тілеймін. Шеңбер бойынша әрі қарай жалғаса береді.
Тренингті бастамас бұрын «Бет перделер» жаттығуын орындайық онда бүгінгі көңіл- күйлерімізді анықтайық. Ол үшін мына тақтадағы берілген үш эмоцияның біреуін таңдау керекпіз. Алдарындағы көңіл-күйлерді таңдап алып, тақтаға жапсырайық.
- Ал адамның көңіл күйін көтеріп,жақсартуға болама екен?
- Оған жақсы сөз айтып,сыйлық сыйлауға болады не жақсылық жасауға болады.
Суретпен жұмыс . Суреттегі көңіл-күйлерді атап шығайық.
Көңіл күйі, көңіл-күй – адамның психикалық процестерге, барлық қызметіне, соның ішінде оқу материалын меңгеруге әсер ететін эмоционалдық жағдайы. Көңіл күйіне қарап адамдарды: шат, жайдары, көңілді, жылы жүзді, ызбарлы, ызалы, т.б. деп ажыратуға болады. Көтеріңкі көңіл адамға қуат бітіріп, бойын сергітеді, ал уайым-қайғы жүнжітіп, жабырқатып жібереді.
Кейде адамның Көңіл күйі жалпы өмірге деген қатынасын сипаттайды. Мысалы, адамның қызметі жақсы, жұмыс істейтін ұжымы ынтымақты, отбасы жарасымды болса, мұндайда оның Көңіл күйі де көтеріңкі болады. Адамның денсаулық жағдайы, жүйке жүйесіндегі ерекшеліктері де көңілге әсер етеді. Тіршілік үшін маңызды да мәнді нәрсе көңілге ерекше із қалдырады. Егер көптен айналысып жүрген іс оңға басса, орындалса, онда, кісі шат-шадыман күйге түседі. Керісінше, кісі сәтсіздікке ұшырап, көздеген мақсатына жете алмаса, қиналып мазасызданады. Ерік-жігері күшті, рухани өмірінің мазмұны бай, ұстанған идеясына сенімі мол адамдар қандай ауыр жағдайларда да өздерін көтеріңкі, сергек ұстайды. К. к-н меңгере білу кімге болса да аса қажетті қасиет.
Оқушыларды ыңғайлы отырғызу. Мен сендерге бір әңгіме оқып берейін.
Марат деген баланың мысығы болыпты. Өзі пештің түбінде жата береді екен,өте жалқау мысық болыпты. Тіпті тышқан да ұстамапты. Бір күні Марат мысығын қапқа салып орманға апарып тастайды. Мысық орманда қарны ашып,үйін сағынады. Енді ол өз қателігін түсінеді. Ешқашан жалқау болмаймын деп өзіне уәде береді. Бірақ Маратқа баруға қорқады екен.
- Балалар біреу біздің есігімізді қағады ғой?Кім екен бұл?
*Бұл –мысық.
- Е, бұл Мараттың орманға тастап кеткен мысығы ғой!
- Келген қонаққа не дейміз?
*Жоғары шығыңыз.
- Балалар мысықтың көңіл-күйі қандай?
*Өте көңілсіз ,жабырқау екен.
- Ал кім оның көңіл-күйін сұрайды?
Мысық: Мен жалғызбын не істерімді білмеймін.
Психолог: Қане бәріміз мысыққа көмектесейік.Енді мұңайма. Біз сенің көңіл-күйінді көтереміз. Бүгінгі сабағымызды бізбен бірге тамашалауға шақырайық,
- Қалай ойлайсыңдар біз бірігіп оған көмектесе аламыз ба?
*Иә,біз оған әсем ән салып берейік
Оқушылар шеңберге тұрып, «Қайырымдылық жолымен» әнін айтқызу.
-Біз мысықтың көңілін қалай көтердік?
- Мысықтың көңіл-күйі көтерілді ма?
«Болады, болмайды» жаттығуы.
Мен сендерге сөздер айтамын, ал сендер болсандар болуы мүмкін болса, онда қолдарын шапалақтайды, егер ондай мүмкін болса- онда аяқпен топылдатады. Мысалы: қасқыр орманда кезіп жүреді- алақан шапалақтайды. Қасқыр ағаш басында отыр – аяқтарын топылдатады. Кастрюлде кесе қайнап жатыр. Мысық үйдің төбесінде қыдырып жүр. Қыз үйдің суретін салып отыр. Ит аспанда ұшып жүр. Тышқан атпен шауып бара жатыр.
Енді бәріміз тұрып, серігіп алайық. Сергіту сәті: «Қара жорға» биін билету.
Серігіп алсақ сабағымызды әрі қарай жалғастырайық.
«Көңіл- күйді бейнеле» жаттығуы
Берілген сұрақтарға сай әр түрлі көңіл-күйді бейнелендер:
Ойланып тұрған адамның бет-әлпет кескіні;
Ренжіп тұрған адамның бет- әлпеті;
Қайғылы адамның бет- әлпеті;
Ашулы адамның бет- әлпеті;
Таңданған кейіп көрсету;
Өкініп тұрған адамның бет- әлпеті;
Қуанып тұрған адамның бет- әлпеті.
- Осы жаттығуды орындағанда қиын болды ма?
- Қандай көңіл- күйде болдындар?
- Жаттығу ұнады ма?
Ал енді мысыққа тілегімізді білдірейік. Ақ қағазға жазып, конфертке салып беріп жіберейік. Мысықтың көңіл-күйі түскен уақытта осы сендердің жазған тілектерінді оқып көңіл-күйі көтерілсін. Жазған тілектерінді мысыққа айтып берейік. Мысықтың көңіл-күйі басында қандай болды? Ал қазір қандай болды? Мысықта өз тілектерін білдіреді оқушыларға.
Мысықты шығарып салу. Сау бол мысық. Енді мұңайма. Біз сені жақсы көреміз.
Қорытынды: Балалар енді бізде көңіл-күйімізді түсірмейік. Бір-бірімізді ренжітпейік.
Жаттығу: «Жүректен жүрекке»
Оқушылар шеңберге шығып, бір-біріне тілектерін айтып, жақсы көңіл-күй сыйлайды.
Психолог: оқушылар басында сендердің көңіл- күйлерінді білдік. Енді қазір қандай болды көңіл-күйіміз? Мен сендерге көңіл-күйдің бейнеленген суреттер беремін сендер біреуін таңдап тақтаға жапсырасындар.
Пайдаланған әдебиеттер:
1. Жақыпов С.М, Бизақова Ф.Ә "Білім беру жүйесінде қолданылатын психодиогностикалық бақылау".
2. Күнсләмова Т.К "Жеткіншектердегі өзіндік бағалау, өзіндік реттелу"
