Психологиялы? тренинг
Та?ырыбы : Мен та?да?ан жол
Ма?саты: К?сіптік ба?дар та?дау бойынша психологиялы? ?олдау к?рсету
?атысушылыр: 9 класс о?ушылары, ата-аналары
Тренинг барысы
Ісім о?сын десе?із,
Сол істі? маманы болы?ыз.
Да??ым шы?сын десе?із,
К?пшілікті? адамы болы?ыз
?л – Фараби
Жоспар
1. Кіріспе : Маманды? та?дау - ?мірі?ізді? бір кірпішін д?рыс ?алау.
2. «?ріпті маманды?.» - ойыны
3. Мына маманды?тарды? ?айсысы…
4. «?ол миды? жал?асы» тренинг
5. «Е? жа?сы» ойыны
6. «Психогеометрия»
7. С?ра?тар
8. «Си?ырлы ?арындаш »
9. ?орытынды
- Маманды? та?дау - ?мірі?ізді? бір кірпішін д?рыс ?алау
Е? ?иын маманды? - адам боп ?алу
Хосе Хулиан Марти
Маманды? та?дауды? о?ай ж?мыс еместігін, маманды?ты темпераментке сай та?дау керектігін, тіпті, ?лемдегі е? ?ауіпті маманды? тізімін де айтып ?ттік. Бізді? б?гінгі ??гімеміз маманды? та?дауда ойланып ж?рген т?лектерге ?ана емес, ж?мысы бар маман иелеріне де ?атысты.
Маманды? та?дау деген ?зі? айналыс?ы? келетін ж?мысты та?дау ?ана емес, ?зі? аралас?ы? келетін ортаны да та?дау. ?аза? "Адам екі т?рлі жа?дайда ?ателеспеу керек: бірі - жар та?да?анда, екіншісі - маманды? та?да?анда" деп бекер айтпаса керек.
"Маманды?" с?зі латын с?зінен шы??ан, "ж?рт алдында с?йлеу, жариялау" дегенге саяды. Есте жо? ескі заманда маманды?ты? ?азіргідей т?р-т?рі болмады. ?р адам барлы? ж?мыспен ?зі ?ана айналысатын. Дегенмен, ?йелдер мен ерлерге деп б?лінетін ж?мыстар бол?ан. Ерлер а? аулап, ?й т?р?ызып, ?ару-жара? жасаса, ?йелдер жеуге жарамды ?сімдіктерді жинап, тама? пісірген, киім-кешек тігіп, бала т?рбиелеген.
Заман ?згерген сайын, адам да жетіліп, нары?ты? ?арым-?атынас пайда болды. ?о?ам дамып, д?ниеге т?рлі ж?мыстар, с?йкесінше, т?рлі маманды?тар келді.
Кез келген е?бек маманды? емес. Е?бекті? маманды? деп аталуыны? ?зіндік шарттары бар: бірі - маман атануы?ыз ?шін білім алып, ?олы?ыз?а сол саланы? дипломын, ку?лігін, аттестаты не сертификатын алуы?ыз керек болса, екіншісі - е?бегі?ізге а?ыны? т?лені ?ажеттілігі.
?з ісіні? на?ыз маманы атану екіні? біріні? еншісіне б?йырма?ан. Ол ?шін е? алдымен маманды?ы?ыз?а деген махаббат керек. Маманды??а деген махаббат пен карьерист болу екеуі бізді?ше екі б?лек н?рсе. Махаббатпен істелген ж?мыс ?ана н?тиже бермек. Екінші с?збен айт?анда, маманды?ы?ыз сізді? с?йікті ісі?ізге айналуы ?ажет. Б?л жа?дайда адам ж?мыс?а ерекше ??лшыныспен кірісіп, ж?мысынан л?ззат алады.
?з жаны?ыз?а жа?ын маманды?ты іздеп табу да барынша к?рделі ж?мыс. ?з ?алауы?ызды білесіз, біра? маманды?ы?ызды? ?алай аталатынын білмейсіз. Б?ндай жа?дайа психолог-профконсультант (мектеп психологтары), мектеп м??алімдері, о?у орындарыны? о?ытушылары, ата-ана?ыз, ту?ан-туыстары?ызды? к?мектеріне ж?гінгені?із ж?н.
?азір сауда-сатты?ты? ж?ріп т?р?ан заманы бол?анды?тан, к?птеген маманды?тар осыны? т??ірегінде деуге болады. Агенттер мен менеджер маманды?тары с?раныс?а ие десек, арты? айтпаймыз. Мысалы, коммерциялы? агент, жарнамалы? агент, туристік агент, финансты? менеджер, сауда-сатты? менеджері, жоба менеджері, ке?се менеджері т.б.
?лемде ?зі ?аламайтын маманды? иесі болып ж?рген ?аншама адам бар, ?з ж?мысын жанымен с?йіп істейтін адамдарды? да саны аз емес. Маманды? та?даудан жа?ылмай, ?з ?мірі?ізді? бір кірпішін д?рыс ?алауы?ыз?а тілектеспіз.
- «?ріпті маманды?»- ойыны. ?р топ?а бір ?ріптен беріледі. ?ай топ сол ?ріптен басталатын маманды? аттарын к?п тапса, сол топ же?іске жетеді. Сонымен ?атар ?здері тап?ан маманды?тарыны? ?ыр- сырын айту керек.
І- топ: «А», ІІ- топ: «К», ІІІ- топ: «Ж»
Осы атал?ан маманды?тарды игеру ?шін к?сіптік білім алуымыз ?ажет.
К?СІПТІК БІЛІМ БЕРУДІ? ??РЫЛЫМЫ:
Болаша? маманды?ты ?р т?рлі о?у орындарынан алу?а м?мкіндік бар. Оны? негізгі т?рлері:
n Бастауыш к?сіптік білім: профессионалды лицеилер, к?сіптік мектептер
Б?л о?у орындарында ж?мысшы маманды?тарын даярлайды.
n Арнаулы орта білім: техникумдар, колледждер. Б?л о?у орындарына жалпы орта, орта ж?не бастауыш к?сіптік біліммен алу?а болады.
n Жо?ары к?сіптік білім: ЖОО- ры (институттар, университеттер, академиялар). Б?л о?у орындарына орта біліммен ж?не арнаулы орта білімнен кейін т?суге болады.
3. Мына маманды?тарды? ?айсысы
1)?азіргі уа?ытта жо?, жойыл?ан
2) ХХ ?асырда пайда болды
3) со??ы 10 жылды?та пайда болды
Суретші, ЭВМ операторы, тракторист- машинист, программист, егінші, трубочист, редактор, столяр, сыршы, ат?осшы, д?рігер, ?ш?ыш, бухгалтер, санды? программалы? ??радармен ?ызмет істейтін оператор, экскурсовод, а?аш ??деуші, ба?ша маманы, аспазшы, гувернер, клоун, педагог.
- «?ол миды? жал?асы». Ала?ан бойынша маманды? саласын аны?тау. Сауса?тарымызды ке?ірек ашып, а? пара??а ала?андарымызды т?сірейік. Бас барма?пен шынаша?ты? орта Он?ктесімен белгілеп, ?рбір сауса??а т?зу сызы? ж?ргіземіз. Осы ж?ргізілген сызба б?ліктерін сыз?ышпен олшеп шы?ары?ыз.
Жауап.
1 Егер ала?ан сызы?ы?ызда бас барма? пен О н?ктесі арасында сызба б?лігі ?зын болса, сіз бас?арушысыз.
2. О н?ктесі мен с?? сауса? н?ктесіні? арасында?ы сызы? бас?армаларынан ?зын болса, сізді? ?ор?аушы ?скери ?абілеті?із мол.
3. Орта? ?ол сызы?ы ?зыныра? болса, сіз дін адамы, саясаткер болу?а бейімсіз.
4. Аты жо? сауса? сызы?ы ?лкенірек болса, сіз ?нерге бейімі?із мол, суретші, музыкант, архитектор, дизайнер болу?а ?абілеттісіз.
5 .Шынаша? сызы?ы ?лкенірек болса, сіз-д?рігерлік, шипагерлікке бейімсіз.
?зі? келіспейтін т?жырымдарды та?дап алып, ойы?ды д?лелде
- Маманды? бір-а? рет біржола та?далады
- Маманды? та?дау ?алтаны? ?алы? болуына байланысты
- Отбасы ж?не достарынны? а?ылына с?йеніп маманды? та?дау?а болады
- ?артай?анда да маманды? та?дау?а болады
- Жа?сы білім алу ?шін ?ымбат о?у орнына т?су керек
- А?ша болса, маманды? ?ажет емес
- Маманды? та?дауда психологті? к?мегі ?ажет
- Маманды? та?дауда?ы басты ?лшем – ?ызы?у мен ?о?амды? с?ранысты? с?йкестігі
- Та?дайтын маманды?ымды болаша? табысым аны?тайды
- Маманды? та?дау – к?н к?ріс ?амы
5. «Е? жа?сы» ойыны.
?атысушылар екі команда?а б?лінеді. ?рбір команда?а мынадай н?с?ау беріледі, о?ушылар берілген мінездеме ?ай маманды??а сай екендігін айтулары керек. Мысалы, е? а?шасы к?п маманды?. ?ай маманды? е? а?шалы болып табылады.
?атысушылар?а келесі маманды? мінездемелері ?сынылады:
Е? а?шасы к?п- бухгалтер, экономист.
Е? жасыл- эколог, географ, ба?ташы, г?л ?сіруші.
Е? т?тті-аспазшы, кондитер.
Е? к?лкілі- клоун, карикатурашы.
Е? жауапты- сот, бухгалтер.
Е? салма?ты-м??алім,за?гер.
Е? ?арым-?атынасы к?шті-бизнесмен
6. Психологиялы? с?т: «Психогеометрия»- ?зін- ?зі тану
О?ушылар ?зі?е ?на?ан геометриялы? фигураларды? кез келгенін та?дауы тиіс. ?р фигура ?андай да бір адам бойында?ы ?асиетті, ?абілетті білдіреді. ?р?айсысымыз ?зімізді танып к?релік.
Квадрат. Сенде т?зімділік, шыдамдылы?, е?бек?орлы? дамы?ан. ?з айналана адамдарды жинап ?йымдастыру, реттеу ж?не ж?йелеу ?абілетін баршылы?. Сенен ?здік администраторшы?ады
Зигзаг. Сенде ?семдікті к?ре білу ?абілетін жо?ары ?алыптас?ан, сондай- а? шы?армашылы? ?абілетін, ой- ?рісін дамы?ан. Сенде таби?и ?ткіройлылы? бар, ?з айналана ?абілетті адамдарды жинай аласын. Сені шаблондар, ережелер, н?с?аулар ?ызы?тырмайды. Баста?ан істі ая?тау?а т?зімділікті? жо?ты?ы б?гет жасайды.
Ше?бер. Сенде адамгершілік жо?ары дамы?ан. Сен ?з ?ріптесінді ты?дай аласы? ж?не оны? ?ай?ысы мен ?уанышын бірге б?лісесін, бас?аны? ауарпатылы?ына ж?рдемдесу ?абілетін жо?ары ?алыптас?ан.Са?ан жеке адамдар арасында?ы кикілжі?дер т?н емес, ?зі?ді олардан аула? ?стайсы? Сенен ?здік психолог шы?уы м?мкін.
?шб?рыш. Са?ан бас?арушылы? ?асиет т?н. ?з к?здеген ма?сатына ?ол жеткізуге барлы? м?мкіншілігі?ді жасайсы?. ?зі?е сенімдісі? ж?не же?іске, жетістіктерге, ?тыстар?а о?ай ?ол жеткізесі?. Айт?аныннан шы?пайсы?, абыройлысы?. Сен ?о?амда, ?мірде жо?ары жетістіктерге ?ол жеткізесі?, ж?мысы?да жо?ары?а к?терілуге бейімділігін бар.
?р топ ?з жауап н?с?аларын береді.
О?ушылар келіп отыр?ан ?она?тар?а сауалдарын жолдайды.
7. С?ра?тар:
- Маманды? та?дауда е? бастысы не: ?абілет пе, дарын ба ?лде маманды?тарды? ?о?амда?ы беделі ме?
- Ауыл экономикасын к?теру ?шін, ауыл?а е? алдымен ?андай маманды?тар ?ажет деп ойлайсы?дар?
- Белгілі бір к?сіпті? иесі болу ?шін міндетті т?рде жо?ары білім алу ?ажет пе?
- ?рбір жеке адам ба?ытты болу ?шін, то?шылы?та ?мір с?ру ?шін не істеу керек?
- Е?бек нары?ында?ы ба?таласты? туралы не білесіз? Сізді? маманды?ы?ыз нары? заманында ба?таласты??а т?теп бере ала ма?
- Кез келген ?о?амда адам ?мірде ?з орнын табу ?шін ?з жанына жа??ан к?сіпті ме?геріп, белгілі бір маманды? иесі болуы шарт. Ел болаша?ы б?гінгі ?скеле? ?рпа?ты?, я?ни бізді? ?олымызда.
- Адам ?з маманды?ын та?да?ан кезде, нені басшылы??а алу керек?
- Жа?сы маман болу ?шін адам нені білуі ж?не ?йренуі керек?
- Сіз ?андай маман болуды армандады?ыз?
- Адам ?зі? белгілі бір маманды??а?ашан, ?алай дайындауы керек?
- Адам бірнеше маманды?ты ме?герсе, оны? ?мірі ?андай болады деп ойлайсыздар?
- ?ай уа?ытта адам ?з е?бегіні? жемісін к?ре алады.
- 8. Тренинг “Си?ырлы ?арындаш”: Мені? ?олымда?ы си?ырлы ?арындаш кімні? ?олына т?ссе, сол ?атысушы б?гін ?алай ж?мыс істеді, жа?сы ж?не кемшіліктері туралы ??гімелеп беруі тиіс.
Талдау: Осы к?ннен не алды?ыз?
?зі?із ?шін ?андай ?орытынды жасады?ыз, ойландыратын жа?дай болды ма?
9. Ж. Аймауытов айт?андай «Маманды?ты? жаманы жо?, біра?, м?ны? кез келгеніне икемділік ?ажет, б?л жай к?нелту, тама? асырауды? ?ана жолы емес, ?лкен ?нерді, зор шеберлікті ?ажет ететін н?рсе» егеменді елімізді? ерте?і — маман иелері болулары?ыз?а тілектестігімді білдіремін!
