8-тапсырма. Сол жа?та?ы ба?анадан с?йлемні? логикалы? жал?асын тауып, тал?аулы?ты салалас ??рмалас с?йлемдерді? астын сызы?дар.
Жеті атаны ?йрету ?ке-шешені? жетесіз боп ?тесі?.
Жеті ата?ды білмесе?, не болмаса ата-?жені? борышы.
Не ?ке-шеше? я жиенім отырар.
Б?л жерге я на?ашым, немесе жа?ын туысы? келсін.
Сергіту с?ті «?ызыл ?рік»
Видеоролик «?ке мен бала»
«Жеті атасын білген ?л Жеті ж?ртты? ?амын білер. Жеті атасын білмеген ??ла?ы мен жа?ын жер», – деген ж?йелі с?з к?п ма?ынаны білдіреді.
М?тінмен ж?мыс
?з ?рпа?ына жеті атасын ?йрету атадан бала?а жал?асып келе жат?ан ?аза?ты? т?рбиелік д?ст?рі екені барша?а аян. М?ны? ?андасты? жа?ынан ал?анда ?лгі боларлы? зор ?ызметі мен ма?ызын хал?ымыз ерте т?сінген ж?не оны берік ?станып келген. Енді осы ?а?иданы? тере? тамырына к?з жіберіп к?рейік. Біріншіден, жеті ата т?ртібі туысты?, а?айынды? бірлікті, ынтыма?ты ?стана отырып, бір ауыл, бір бауыр болып ?мір с?рген. Бір руды? адамдары осы к?нге дейін бір жерде мекендеп келе жатыр.
Екіншіден, жеті ата?а дейінгі туыс-ту?андарды? т?рмыс-тіршілігі де, к?нк?рісі де, т?р?ан жер, суы да, ?ріс, ?оныс, жайлауы да ?ысы-жазы ?атар немесе бірге болады. ?иынды?та бір-біріне демеуші, ?ам?оршы-пана, ?уанышты да, реніш-?ай?ыны да бірге к?теріп б?ліседі. «Туысы бірді? – уысы бір» деген с?з осыдан шы??ан. ?шіншіден, бір атадан тара?ан туыстар мен жас ?рпа?тар бірін-бірі жа?сы таниды. А?алы-інілі, апалы-сі?ілі дегендей, сыйласты?та, бауырмалды?та бірге ?седі. М?ндай туыс-ту?ан, жа?ын-жуы?тар арасында орынсыз жанжал, ?рлы?-?арлы?, барымта, зорлы?-зомбылы? сия?ты жат істер болмайды. ?йткені т?ртіп бойынша туыстар бір-біріні? малын ?рламайды. Керісінше, сырттай ?ам?оршы болып, жа?ын-жуы?тарыны? мал-жанына к?з салып ж?реді. ?келер мен аналар бір кіндіктен шы??ан перзенттерін ел, ру намысын ?ор?айтын ерж?рек, ?айырымды, ?аншыл, ?йымшыл, бауырмал етіп т?рбиелейді.
С?здікпен ж?мыс
Ата – дедушка
?же – бабушка
На?ашы – родственники по линии матери
Жиен – племянник, племянница по женской линии
Немере – внук
Ш?бере – правнук
Туыстар – родственники
Д?ст?р, салт, ?дет-??рып – обычаи и обряды, традиция
О?улы?пен ж?мыс.
5-тапсырма. О?улы?ты? 64 бетіндегі 5-тапсырма, с?хбатты толы?тыр
8-тапсырма. Сол жақтағы бағанадан сөйлемнің логикалық жалғасын тауып, талғаулықты салалас құрмалас сөйлемдердің астын сызыңдар.
Жеті атаны үйрету әке-шешенің жетесіз боп өтесің.
Жеті атаңды білмесең, не болмаса ата-әженің борышы.
Не әке-шешең я жиенім отырар.
Бұл жерге я нағашым, немесе жақын туысың келсін.
Сергіту сәті «Қызыл өрік»
Видеоролик «Әке мен бала»
«Жеті атасын білген ұл Жеті жұрттың қамын білер. Жеті атасын білмеген Құлағы мен жағын жер», – деген жүйелі сөз көп мағынаны білдіреді.
Мәтінмен жұмыс
Өз ұрпағына жеті атасын үйрету атадан балаға жалғасып келе жатқан қазақтың тәрбиелік дәстүрі екені баршаға аян. Мұның қандастық жағынан алғанда үлгі боларлық зор қызметі мен маңызын халқымыз ерте түсінген және оны берік ұстанып келген. Енді осы қағиданың терең тамырына көз жіберіп көрейік. Біріншіден, жеті ата тәртібі туыстық, ағайындық бірлікті, ынтымақты ұстана отырып, бір ауыл, бір бауыр болып өмір сүрген. Бір рудың адамдары осы күнге дейін бір жерде мекендеп келе жатыр.
Екіншіден, жеті атаға дейінгі туыс-туғандардың тұрмыс-тіршілігі де, күнкөрісі де, тұрған жер, суы да, өріс, қоныс, жайлауы да қысы-жазы қатар немесе бірге болады. Қиындықта бір-біріне демеуші, қамқоршы-пана, қуанышты да, реніш-қайғыны да бірге көтеріп бөліседі. «Туысы бірдің – уысы бір» деген сөз осыдан шыққан. Үшіншіден, бір атадан тараған туыстар мен жас ұрпақтар бірін-бірі жақсы таниды. Ағалы-інілі, апалы-сіңілі дегендей, сыйластықта, бауырмалдықта бірге өседі. Мұндай туыс-туған, жақын-жуықтар арасында орынсыз жанжал, ұрлық-қарлық, барымта, зорлық-зомбылық сияқты жат істер болмайды. Өйткені тәртіп бойынша туыстар бір-бірінің малын ұрламайды. Керісінше, сырттай қамқоршы болып, жақын-жуықтарының мал-жанына көз салып жүреді. Әкелер мен аналар бір кіндіктен шыққан перзенттерін ел, ру намысын қорғайтын ержүрек, қайырымды, қаншыл, ұйымшыл, бауырмал етіп тәрбиелейді.
Сөздікпен жұмыс
Ата – дедушка
Әже – бабушка
Нағашы – родственники по линии матери
Жиен – племянник, племянница по женской линии
Немере – внук
Шөбере – правнук
Туыстар – родственники
Дәстүр, салт, әдет-ғұрып – обычаи и обряды, традиция
Оқулықпен жұмыс.
5-тапсырма. Оқулықтың 64 бетіндегі 5-тапсырма, сұхбатты толықтыр
ІV. Үй тапсырмасы туралы ақпарат беру: Талғаулықты салалас құрмалас сөйлем ереже