З.Биишева. Башҡорт теле

Ма6сат:

1.З.Биишеваны5 биография3ы мен1н танышыу.

2. Лирик 141р8е 181би1т к98леген1н 2йр1не9.У6ыусылар8ы5 художестволы фекерл19 31л1тен 94тере9.

3.Баш6орт телен1 32й29, уны5 мен1н 7орурланыу той7о3о т1рби1л19.

Йы3азландырыу. Я8ыусыны5 портреты, китаптарынан к9рг18м1, компакт-диск, компьютер, аудиомагнитофон.

Д1рес барышы.

Ойоштороу моменты.

-1. Психологик инеш.

Уҡытыусы. – Бөгөнгө матур көнгә күҙ һалайыҡ: зәңгәр һауа, күктәге ҡояш, ағастар бөрөлөнә, яҙ еле иҫә... . Барыһы ла ниндәй матур. Йәмле. Уларҙан күңелебеҙгә йылылыҡ, йөҙөбөҙгә яҡты нур, тәнебеҙгә сәләмәтлек алайыҡ. Уларға нимә тип өндәшәйек? Барыһы өсөн дә рәхмәт! Хәйерле иртә! Ошондай матур кәйефтәр менән бөгөнгө дәресте башлайбыҙ.

Т2п 2л2ш.

Б2г2н бе8 к9п милл1тле, бай т1би71тле республикабы8, ту7ан телебе8 баш6орт теле турында 32йл1шербе8, З.Биишеваны5 “Баш6орт теле” тиг1н ши7ыры мен1н танышырбы8.

Б2й2к баш6орт теле тура3ында бик к9п ши7ыр8ар я8ыл7ан. З.Биишеваны5 «Баш6орт теле» ши7ыры- шундай8ар8ы5 бере3е.

!й81ге8, д1фт1р81р8е асып, теманы я8ып 6уйы7ы8.

Ши7ыр мен1н танышыр алдынан,1й81ге8, олу7 18ибебе88е5 тормош юлын и4л1п кит1йек.

Кем ул З1йн1б Биишева? :ай8а,6асан тыу7ан? Нинд1й 141р81рен бел13еге8? (У6ыусылар8ы5 яуаптары).

! х18ер мин 3е88е ша7ир1не5 тормош юлы мен1н тулыра6 таныштырам. №2йл19 барышында 18иб1не5 китаптарын, картанан тыу7ан ауылын к9р31т1м.

Х18ер мин ши7ыр8ы у6ыйым, 1 3е8, у6ыусылар, уны5 м171н13ен а5лар7а тырышып ултыры7ы8.

Ши7ыр8ы у6ыу.

Мине5с1, ши7ыр8а м171н1л1ре 3е8г1 а5лашылма7ан 39881р 81 бар. Был 39881р та6та7а я8ыл7ан. !й81ге8, м171н1л1рен берг1л1п асы6лайы6.

3ы7ылма-б2г2л2п тор7ан (гибкий)

н1фис-матур,г9з1л (изящный,нежный)

йор-шаян,тап6ыр (остроумный, мудрёный)

зир1к-а6ыллы (смекалистый)

м1рх1м1тле-ш1ф61тле ( милосердный)

олпат-м2х1б1т т24-6и1ф1т (солидный)

Синонимдар мен1н алмаштырып 6арайы6. Д2р24 а5ла7анбы8мы ик1н, тикшер1йек. Бына был 39881р8е5 рус телен1 т1ржем13е. :ыс6ырып у6ып сы7ыу, 398лек д1фт1р81рен1 я8ыу

У6ыусылар, м171н1л1ре а5лашылма7ан 39881р 6алманымы?

Бик я6шы.Ши7ыр8ы 98 аллы у6ып сы7ы7ы8.

Ши7ыр8ы тасуири итеп у6ып 6арайы6. Беренсе строфа3ын ми51 эй1реп хор мен1н у6ыйбы8.

Икенсе3ен, 1й81ге8, ижект1рг1 б9леп у6ып сы7айы6.

:ал7ан 2л2ш2н хор мен1н 6ыскырып у6ыйбы8.

! х18ер, 1й81ге8, 6ыс6ырып, тасуири итеп у6ып 6арайы6.

№орау8ар7а яуап бире9.

-Ши7ыр8а ним1 тура3ында 398 бара? (Баш6орт теле тура3ында)

-Эйе, З.Биишева баш6орт теле турында я8а. Автор баш6орт телене5 нинд1й сифаттарын аса?

(Сифат турында белемд1р8е 6абатлау-ним1не белдер1, нинд1й 3орау8ар7а яуап булып кил1.)

Эпитет тип ним1г1 1йт1бе8? ( !81би1т 7илеме 398леге)

№орау7а автор 39881ре мен1н яуап бир1бе8.

(Мо5ло,н1фис,на8лы,ил3амлы,х2рм1тле, йомарт, олпат, йор,зир1к,32й2кл2,т1р1н,г9з1л,б2й2к,хикм1тле, м1рх1м1тле, азат, шат).

Ни 2с2н мо5ло,н1фис,на8лы?(С2нки был телд1 бе8 32йл1ш1бе8, бишек йыр8арын ишет1бе8)

Ша7ир1 был телде 3анду7ас6а, тал сыбы66а ти5л1й.

Ни 2с2н бай, йомарт,6арт,олпат, зир1к,йор тип 1йт1?

-Бай-с2нки ошо тел аша бе8г1 баш6орт телене5 бай ауы8-тел ижады килеп етк1н.

-:арт, олпат-с2нки 4 ме5 йылдан арты6 тарихы бар.

-Баш6орт телене5 байлы7ы ним1 мен1н са7ыштырыла?(Урал тауы мен1н). Ни 2с2н?

-! ни 2с2н т1р1н,б2й2к,г9з1л ти? (С2нки был телд1 6анундар я8ыла,китаптар, газета-журналдар сы7арыла)

-! ни 2с2н азат, шат тип атай ул аны? (Суверенлы республика7а исем бирг1н хал6ыбы8 теле д19л1т теле статусын алды.)

-Д2р24. З.Биишева баш6орт телен т2рл2 я6лап характерла7ан. Ша7ир1не5 ту7ан телен1 м2н1с1б1те нинд1й бул7ан 3у5? (Ул телен бик ярат6ан)

-Ту7ан тел кешел1рг1 ду4лы6 юлын ас6ан,й1ш19г1 к2с-6е91т бирг1н. Шу7а ла автор 98 теле мен1н ха6лы р19ешт1 7орурлана, уны5 бай тарихына, б2г2нг2 й1ш1йешен1 31м б1хетле кил1с1ген1 дан йырлай. Текстан табып к9р31теге8 1ле ми51 ошо юлдар8ы.

М15ге й1ш1, эй, 32й2кл2 баш6орт теле,

Атам теле, 1с1м теле-мине5 телем.

-! бе8 бай, б2й2к телебе88е я6шы бел1бе8ме? Ту7ан телд1 иркен 32йл1ш1 алабы8мы? ( Яуап)

- !г1р бе8 ту7ан телебе881 32йл1шм131к, уны онот3а6 ним1 булыр? (Телде онот3а6, халы6 та б2т2р ине)

- Тел онотолма3ын, баш6орт хал6ы й1ш13ен 2с2н респуликабы88а ним1л1р 9тк1рел1?

(Компьютер8ан презентация к9р31те9)

( Баш6орт телен1 д19л1т статусы бирел1, китап, газета-журналдар сы7а, м1кт1пт1р81 баш6орт телен ту7ан тел итеп кен1 т9гел, д19л1т теле итеп т1 2йр1нел1, 6оролтай8ар булып 9т1)

Ним1 ул 6оролтай? (А5латмалы 398лект1н у6ыу).

:оролтай- б2т1 ил в1килд1ре 6атнашлы7ында 9тк1релг1н йыйылыш.

:оролтай8ар нинд1й ма6сат мен1н 9тк1рел1? Был ма6саттар нисек тормош6а ашырыла?

:оролтай8ан видео282к к9р31тел1.

-Тим1к, 6оролтай8а б2т1 д2нъя баш6орттары йыйылышып, телебе88е5, илебе88е5 б2г2нг232 31м кил1с1ге тура3ында 32йл1ш1л1р.

У6ыусылар, тел турында та7ы ла нинд1й автор8ар8ы5 ши7ыр8арын бел13еге8? ( Р1ми ?арипов «Ту7ан тел»-магнитофон та4ма3ынан ты5лау).

Та6та7а 282к элен1:

!с1м теле ми51 - с1с1н теле,

Унан баш6а мине5 хал6ым ю6.

Р.?арипов «Ту7ан тел»

Ту7ан тел турында м161лд1р и4к1 т2ш2р2л1.

Йом7а6лау.

У6ыусылар, б2г2н д1рест1 бе8 ним1л1р тура3ында 32йл1штек?

Д2р24,бе8 был д1рест1 б2й2к баш6орт теле турында 32йл1штек. Тыу=ан ил мен&н ту=ан тел – ике%е л& бе Бе8 быны я6шы а5лар7а тейешбе8. Бары ошо осра$та =ына ту=ан телд&р ю=алмаяса$ %&м тыу=ан илде# кил&с&ге матур, я$ты буласа$.

Тим1к, телебе88е5 кил1с1ге бе88е5, 3е88е5 6улда.

)йг1 эш

1. З.Биишеваны5 «Баш6орт теле» ши7ырын ятлар7а.

2. Ту7ан тел турында м161лд1р, 1йтемд1р я8ып килерг1.