Ыбырай Алтынсарин1841 жылы 20 ?азанда ?азіргі ?останай облысыны? Затобол ауданында д?ниеге келген. ?кесі Алтынсары ерте ?ліп, атасы Бал?ожаны? т?рбиесінде бол?ан.
Атасы ?з заманыны? беделді адамдарыны? бірі бол?ан, заман а?ымын а??ар?ыш, о?у – ?нерді? ма?ызын жа?сы т?сінген Бал?ожа би 5 жасар Ыбырайды Орынборда ашылма? бол?ан, болаша? орыс- ?аза? мектебіне жаздырып ?ойды.
1850 жылы сол мектеп ашыл?анда т?скен 30 ?аза? баласыны? бірі – Ыбырай бол?ан.?аза? балаларын орысша о?ыту ар?ылы олардан ?аза? даласын билейтін патша чиновниктеріне к?мекші ?кімдер даярлау ма?сатымен ашыл?ан мектепке Бал?ожа би де немересін осы ?мітпен берген. Біра? Ыбырай мектепті жан- жа?ты білім алу?а пайдалан?ан. Сонды?тан ол саба?ты ерекше ынтамен о?иды. С?йтіп, мектепті 1957 жылы «?те жа?сы» деген ба?амен бітіреді. 1859 жылы Ыбырай Алтынсарин Орынборда?ы Шекаралы? комиссия?а тілмаш болып ауысады.
Ыбырай Алтынсаринны? айтулы шы?армасыны? бірі-»?ыпша? Сейіт??л». Сейіт??лды? іс-?рекетінен оны? ?мірге жа?аша талаппен ?арайтынды?ы бай?алады. Жер шаруашылы?ымен айналысуы, б?л к?сіпті? тиімді т?сілдерін ?олдануы (шы?ыр салу, ары? ?азу,т.б), с?йтіп, оны? айналасында?ыларды? орташа тіршілік етуге жетуіні? ?зі бірлікті?, е?бекті? н?тижесі екендігін сипаттайды. ??гімені? т?рбиелік жа?ы-осындай жа?ашылды? ба?ытында. Сол ар?ылы ?о?амды? ??былыстармен ж?ртшылы?ты ке?інен таныстыру ма?саты к?зделген.?рі б?л ??гіме тарихи бол?ан о?и?аны? негізінде жазылса керек. Оны авторды? ?зі атап к?рсетеді.
С?здікпен ж?мыс
Кезіп ж?ріп – аралап ж?ріп
Жер жырту – обрабатывать, пахать землю
Мал етті – меняли на скот
Шы?ыр салды –
Жарлы -жа?ыбайлар – бедняки
Таянды – достигло
Адал бейнет – честный труд
Табан ет – физический труд
Ма?дай терімен – потом
Бір ауыз?а ?арап бекінген халы? – живший в согласии народ
Ж?рме?ке реушті – подобно ярмарке
Табар – искаженное от «товар»
Жоспары:
1.Сейіт??лды? ойы;
2.?абыр?а ?зені бойына ?оныстануы;
3.Егін егуі;
4.Арты? асты?ты мал?а айырбастауы;
5.Сейіт??л еліні? 450 ?йге жетуі;
6.?ауіпсіздік шаралары;
7.Базар ашуы;
8.Сейіт??л ж?ртыны? бай болуы.
??гімені идеясы: Адал е?бек – м?рат?а жеткізеді
О?улы?пен ж?мыс.
1-тапсырма. О?улы?ты? 33-34 бетінде, Жалпы Ыбырай Алтынсарин ?мірі, «?ыпша? Сейт??л» ??гімесі ж?не с?ра?тар мен тапсырмалар берілген.
ІV. ?й тапсырмасы туралы а?парат беру: ??гімені о?ып, мазм?нын баяндау.
V. ?орытындылау.
VI. Ба?алау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
дамытушылық:оқушыларды өзінше ой түюге баулу, олардың танымдық түсінігін, тіл байлығын дамытып, сөйлеу, жазу шеберліктерін арттыру.
тәрбиелік:оқушыларды еңбекті сүюге, жігерлі, төзімді болуға, еңбек адамдарын құрметтеуге тәрбиелеп, «адал еңбек мұратқа жеткізеді» деген ой қорыту.
Сабақтың түрі:дәстүрлі
Сабақтың әдісі:сұрақ-жауап, әңгімелеу
Сабақты дидактикалық материалдармен қамту:слайд, қосымша материалдар
Пәнаралық байланыс:қазақ тілі, тарих
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі:
1. Сәлемдесу
2. Сабақтажұмысістеугежағдайжасау
3.Оқушылардыпсихологиялық тұрғыдан қарым-қатынасқа дайындау
4. Сабаққа дайындықты тексеру
5.Оқушылардыңназарын ұйымдастыру
6. Сабақтың жалпы мақсаты мен оны жүргізу жоспарын ашу
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. Шоқан мақалаларын оқу.
ІІІ. Жаңа материалды зерделеу.
Слайд.
Ыбырай Алтынсарин1841 жылы 20 қазанда қазіргі Қостанай облысының Затобол ауданында дүниеге келген. Әкесі Алтынсары ерте өліп, атасы Балқожаның тәрбиесінде болған.
Атасы өз заманының беделді адамдарының бірі болған, заман ағымын аңғарғыш, оқу – өнердің маңызын жақсы түсінген Балқожа би 5 жасар Ыбырайды Орынборда ашылмақ болған, болашақ орыс- қазақ мектебіне жаздырып қойды.
1850 жылы сол мектеп ашылғанда түскен 30 қазақ баласының бірі – Ыбырай болған.Қазақ балаларын орысша оқыту арқылы олардан қазақ даласын билейтін патша чиновниктеріне көмекші әкімдер даярлау мақсатымен ашылған мектепке Балқожа би де немересін осы үмітпен берген. Бірақ Ыбырай мектепті жан- жақты білім алуға пайдаланған. Сондықтан ол сабақты ерекше ынтамен оқиды. Сөйтіп, мектепті 1957 жылы «өте жақсы» деген бағамен бітіреді. 1859 жылы Ыбырай Алтынсарин Орынбордағы Шекаралық комиссияға тілмаш болып ауысады.
Ыбырай Алтынсаринның айтулы шығармасының бірі-»Қыпшақ Сейітқұл». Сейітқұлдың іс-әрекетінен оның өмірге жаңаша талаппен қарайтындығы байқалады. Жер шаруашылығымен айналысуы, бұл кәсіптің тиімді тәсілдерін қолдануы (шығыр салу, арық қазу,т.б), сүйтіп, оның айналасындағылардың орташа тіршілік етуге жетуінің өзі бірліктің, еңбектің нәтижесі екендігін сипаттайды. Әңгіменің тәрбиелік жағы-осындай жаңашылдық бағытында. Сол арқылы қоғамдық құбылыстармен жұртшылықты кеңінен таныстыру мақсаты көзделген.Әрі бұл әңгіме тарихи болған оқиғаның негізінде жазылса керек. Оны автордың өзі атап көрсетеді.
Сөздікпен жұмыс
Кезіп жүріп – аралап жүріп
Жер жырту – обрабатывать, пахать землю
Мал етті – меняли на скот
Шығыр салды –
Жарлы -жақыбайлар – бедняки
Таянды – достигло
Адал бейнет – честный труд
Табан ет – физический труд
Маңдай терімен – потом
Бір ауызға қарап бекінген халық – живший в согласии народ
Жәрмеңке реушті – подобно ярмарке
Табар – искаженное от «товар»
Жоспары:
1.Сейітқұлдың ойы;
2.Қабырға өзені бойына қоныстануы;
3.Егін егуі;
4.Артық астықты малға айырбастауы;
5.Сейітқұл елінің 450 үйге жетуі;
6.Қауіпсіздік шаралары;
7.Базар ашуы;
8.Сейітқұл жұртының бай болуы.
Әңгімені идеясы:Адал еңбек – мұратқа жеткізеді
Оқулықпен жұмыс.
1-тапсырма.Оқулықтың 33-34 бетінде, Жалпы Ыбырай Алтынсарин өмірі, «Қыпшақ Сейтқұл» әңгімесі және сұрақтар мен тапсырмалар берілген.
ІV. Үй тапсырмасы туралы ақпарат беру:Әңгімені оқып, мазмұнын баяндау.
