XV-XVIII ?асырларда?ы ?аза? ханды?ыны? ?о?амды? ??рылысы

Тақырыбы: XV-XVIII ғасырлардағы Қазақ хандығының қоғамдық құрылысы

Мақсаты:
Білімділік: Ұлттың тәуелсіздігін қорғап, тұтастығын сақтап, мемлекет басқаруды күшейту жолындағы қазақ хандарының мемлекетті басқару жүйесіне сипаттама бере отырып, заң жүйесінің ерекшеліктерін айқындап, білімдерін толықтыру.
Дамытушылығы: Оқушыларды өздігінен жұмыстануға, тақырыпқа анализ жасауға үйрету.
Тәрбиелігі: тарихымыздағыкөреген мемлекет қайраткерлерінің халқына сіңірген тарихи еңбегін бағалай білуге тәрбиелеу.

Сабақ түрі: жеке, топтық жұмыстану,

Сабақ әдісі : СТО

Көрнекіліктер: интерактивті тақта, кесте, жоспар, суреттер

Сабақ барысы:

І.Қызығушылығын ояту

1.Топтастыру әдісі «Менің жұбым» тренинг

2.ЖИГСО(Оқушыларды төрт топқа бөліп, оларды 1,2,3,4 номерлеп аламыз, содан соң әрбір топтан 1-ші номерлерді бөлек , сөйтіп қалған 2- ші, 3- ші,4- ші номерлерге тапсырма береміз. Олар сол тапсырманы оқып түсініп алады. 1- нөмірлерін, 2,3,4 нөмірлерін қайта топтастырып әр оқушы өз тобына қандай мағлұмат алғанын түсіндіреді. Сөйтіп барлық оқушылар жұмыстанады)

Үй тапсырмасын жаңа сабақпен байланыстыра сұрау

ІІ.Мағынаны тану

Жоспар:

1. Хандық үкіметтің басқару жүйесі.

2. Ұлыстық құрам

3. Әлеуметтік құрамы

4. Жеті жарғы

5. Билер кеңесі

6. Салықтар мен міндеткерліктің түрлері

Мұғалімнің баяндауы:Хандық өкімет көшпелі өркениет елдеріндегі алғашқы мемлекеттік басқару жүйесінің түрі болып табылады. Үкіметтің бұл басқару түрі алғаш ру тайпа көсемдерінің іскерлігінен, ақыл парасаттылығынан, ел басқара білу қабілетінен туындаған. Ондай көрнекті адамдарды халық сайлаған. XV-XVIII ғасырлардағы Қазақ хандығының ең жоғарғы билеушісі хан болды. Хан өзінен кейінгі сұлтан, билердің көмегімен билік жүргізді. Хандық билік мұрагерлікпен беріліп, тек сұлтан атағы бар адам хан тағына отыра алған. Ал сұлтан атағы тек Шыңғыс тұқымына ғана берілеті. Ханның бес түрлі құқығы мен міндеті болған:(ашып айту)

Хан бұл құқықтары мен міндеттерін «хан кеңесінде» жүзеге асырды.

Хан кеңесі

КеңесшілерӘскербасылар Ұлысбектер Сұлтандар Билер Баһадүрлер

Ой қозғау.

Би ұғымын қалай түсінесіздер?

Оқушылардың жауаптары:(заңге, мәмілегер, психолог, ойшыл, ғалым)

Кең ауқымды әңгіме әдісі (әр топқа мәтін үлестіріліп, оқып дайындалып, келесі топқа мәтінді түсіндіреді, ал қарсы топтар түсініп алулары тиіс)

Кең ауқымды әңгіме №1 Жеті Жарғы

Кең ауқымды әңгіме №2 Билер кеңесі

Кең ауқымды әңгіме №3 Меншік мәселесі, салықтар.

ІІІ.Толғаныс

Артығын тап. Артық сөздің астын сыз

1. Феодалдар тобына қожалар, сұлтандар, билер жатады.

2. Қарапайым халыққа қараша, шаруа, құл, бұқара жатады.

3. Салық түріне зекет, хараж, тағар, жарғы жатады.

ТИ кестесі. Жеті Жарғы заңдары және бүгінгі Ата Заң

Қорытынды

Қазақ бабаларымыз ел берекесімен тәуелсіздігі үшін қасық қаны қалғанша күресті. Сонау заманнан арман болған тәуелсіздікке қолымыз жетті.

Ал бугінгі тәуелсіздік таңында елбасының салиқалы саясатының арқасында Қазақстан өз тәуелсіздігін әлем жұртшылығына мойындата алды. Алып державалармен терезесі тең әріптестік қатынас орнатты.

Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті ұсынған стратегия біздің бірлігіміздің негізіне айналуы тиіс. Нұрсұлтан Назарбаев жаңа бағыттың рухани дем берушісі ғана емес, сонымен қатар алға қойған міндеттерді шешу үшін қоғамды топтастырудың шынайы ұйытқысы болып табылады.

Қоғамымыздың мызғымас тыныштығымен бірыңғай ынтымағы жарасқан еліміздің бақ дәулеті арта берсін!

Азат елдің арайлап атар таңы жайдарлы да жарқын болып, кең өрісті қазақ даласының көк байрағы мәңгі желбірей берсін!!!

Сабақ соңында оқушыларды бағалау.

Үйге тапсырма: Ханның міндеті мен құқығы