Урок "?аза?ты? ?лтты? ерлер ж?не ?йелдер киімі"

Саба?ты? ма?саты:

1. Білімділік: О?ушыларды? ?аза?ты? ?лтты? киімдері туралы ал?ан ма?л?маттарын естеріне т?сіре отырып, білімдерін бекіту;
2. Дамытушылы?: Сауатты жазу?а, с?йлеуге, ?з дігінше ж?мыс істеуге баулу,с?здік ?орын молайту ж?не ?аза? тілінде еркін с?йлей білу ?рекеттерін жетілдіру;
3. Т?рбиелік м?ні: Мемлекеттік тілді ??рметтеуге, отанс?йгіштікке, адамгершілікке, ?дептілікке т?рбиелеу. ?аза? тілі ж?не ?дебиеті, тарихы, салт- д?ст?рі мен ?неріне ?ызы?ушылы?тарын арттыру.

Саба?ты? т?рі: ?орытынды

Саба?ты? к?рнекіліктері: интербелсенді та?та, суреттер, кітаптар.

Саба?ты? ?діс-т?сілдері: ??гімелеу, т?сіндіру, с?ра?-жауап.

Саба?ты? барысы:

1. ?йымдастыру кезе?і:

Психологиялы? дайынды?:

Тренинг т?рінде (жа?сы к??іл-к?й сыйлау)

Мейірімді ж?рекпен,

А? пейілді тілекпен,

Амандасып алайы?,

Бір жадырап ?алайы?!

О?ушылармен амандасу. О?ушылар?а саба?та табыс тілеу.

Сыныппен диалог:

-?азір жылды? ?ай мезгілі?

-?азір ?андай ай?

- Айды? ?ай к?ні?

-Ауа райы ?андай?

-И?, б?гін ауа райы суы?, ал ауа райы ??былмалы екенін біз жа?сы білеміз. Бірде жылы, бірде суы?, жа?бырлы, боранды болады. Адамдар ауа райы ерекшеліктеріне бейімдеп ?здеріне киім-кешек тіккен. ?азір біз киімдер туралы бейнек?рініс тамашалаймыз.(?лтты? киімдер туралы бейнек?ріністен ?зінді)

Балалар, бейнек?рініс не туралы? Д?рыс,?аза?ты? ?лтты? киімдері туралы. Сіздер де б?гін ?лтты? киім киіп келді?іздер. Ендеше, д?птерлері?ізді ашып, б?гінгі к?н мен саба?ты? та?ырыбын жазы?ыздар. Б?гінгі саба?ымызда ?аза? ?лтты? киімдері туралы ал?ан білімдерімізді сараптай отыра грамматика бойынша ал?ан білімдерімізді ?р т?рлі тапсырмалар орындау ар?ылы ?орытындылаймыз. ?лемдегі барлы? ?лт секілді атам ?аза? та ежелден ?зіндік киімдермен ерекшеленген.?азакы киімні? барша сымбаты мен ою-?рнегінде, ?рбір ?шекейінде хал?ымызды? тарихыны?, ой-д?ниесіні? ?айталанбас к?рінісі бар.Ол бізді? ?лтты? м?дениетіміз.

?йге берілген тапсырма бойынша біз ерлер ж?не ?йелдер ?лтты? киімдері жайлы ал?ан білімдерімізді орта?а саламыз. (Балалар?а ?лтты? ерлер ж?не ?йелдер киімдері туралы презентация жасау?а берілген. Сол презентация о?ушыларды? назарына ?сынылады)

II. Негізгі б?лім.

-Балалар, ?азір ?лтты? киімдер туралы білімдерімізді толы?тыру ма?сатында м?тінмен ж?мыс істейміз.

?аза? хал?ыны? ?лтты? киімдері климатты? жа?дайлар ескеріліп, ежелгі д?ст?р бойынша тігілетін. ?йел адамдарды? киімдері ашы? т?сті бол?ан. ?амзол, шапандарын ою-?рнекпен безендірген. Бас киімдері: та?ия, с?укеле, б?рік, тыма? т.б. ?аза? хал?ыны? ?лтты? киімдері ?те с?нді ж?не к?рікті. Біркиер киім ?ымбат матадан тігілген. Оны той-думан?а бар?анда, жат елге сапар?а шы??анда киген. Ерлерді? ?лтты? киімдеріне желет, ішік, к?пі, шекпен, саптама етік т.б. , ал ?йелдер ?лтты? киімдеріне к?йлек, кимешек, ?амзол, та?ия, с?укеле, кебіс, м?сі т.б. жатады.

А) Бірінші м??алім о?иды.

?). С?здікпен танысу, с?здіккежазу.

Ескеріліп- учитывались

Ашы? т?сті – светлых тонов

Етектері – подол(платья)

Желбіректер – валаны

Безендірген – украшали

Біркиер – одежда на выход

Б) Т?сіндірме с?здік.

С?укеле-свадебный головной убор девушки

Кимешек –головной убор замужней женщины

М?сі – мягкие сапоги

Ішік- верхняя одежда,сшитая мехом вовнутрь и сверху покрытая тканью

Кебіс – надевают на м?сі,похожие на туфли на толстой подошве.

В) М?тінді орыс тіліне аудару.

Г) Диалог ??растыру (ж?пты? ж?мыс)

- Жылдар ?те келе ?аза? ?лтты? киімдері тек тойларда, мерекелерде ?ана киілсе де, еліміз т?уелсіздік ал?алы ?айта жа??ырып, ?лтты? на?ышта тігілген киімдерді сататын сауда орталы?тары к?птеп ашылуда.Сонымен ?аза? ?лтты? киіміні? ?азіргі жа?дайы ?андай екенін Толкачева Анастасия баяндап береді.(бейнетаспа, презентация)

• ?аза? ?лтты? киімдер заман?а сай ?згерді, біра? ?зіні? м?ртебесін жо?алт?ан жо?.

-Грамматикалы? та?ырыпты ашу ?шін м?тінге та?ы да назар аударайы?. ?арамен берілген с?здерге с?ра? ?ойып, ?ай с?з табынан екенін айтып бері?іздер. И?, етістік.

-Етістік дегеніміз не?

-Етістікті? ма?ыналы? ерекше т?рлерін ата?дар.

-Есімше дегеніміз не?

-Есімше ?андай ж?рна?тар ар?ылы жасалады?

-Есімше ?андай с?йлем м?шелеріні? ?ызметін ат?ара алады?

Б?л с?ра??а жауап беру ?шін берілген с?йлемдерді с?йлем м?шелеріне талдаймыз.

Есімшені? с?йлемдегі ?ызметі:

1.Киінгендер бірден дала?а шы?ып кетті.(бастауыш)

2. Айдана тіккендерін анасына к?рсетті.(толы?тауыш)

3. Келген ?ыз басына ?кілі б?рік киіпті.(аны?тауыш)

4. Мен ол айт?аннан кейін келдім.(пысы?тауыш)

5. Ол ерте? той?а ?лтты? киім киіп барма?шы.(баяндауыш)

• Есімше барлы? с?йлем м?шелеріні? ?ызметін ат?ара алады.
•  

• ?аза? хал?ыны? ?лтты? киімдері ?те с?нді ж?не к?рікті.

С?йлемге морфологиялы? талдау жаса?дар.

• Келген есімшесіне к?птік, септік, т?уелдік, жіктік жал?ауларын жал?а?дар.
• Шапандарын с?зіне фонологиялы? талдау жаса?дар.

1. ?орытынды.

Саба?ымызды ?орытындылау ?шін тест тапсырмалары:

• ?ыз ?зат?анда киілетін бас киім?

А) б?рік

                                ?) с?укеле

                               Б) кимешек

                                В) та?ия

                                2. Ерлерді? бас киімі?

                                А) жаулы?

                               ?) Жейде

                                  Б) тыма?

                                 В) с?укеле

                                 3. Есімшені? ж?рна?ы:

                                  А) –ды, -ді

                                  ?) –са,-се

                                   Б) –?ан, -ген

                                    В) -лы?, -лік

                                   4. «Тюбетейка» с?зіні? аудармасы.

                                    А) та?ия

                                      ?)??ла?шын

                                      Б) мала?ай

                                       В) кимешек

                                   5. Кимешекті кімдер киген?

                                   А) ?ыздар

                                  ?) ?лдар

                                 Б) ерлер

                                   В) ?йелдер

                                  6. Ерлер де, ?йелдер де киетін бас киім?

А) ??ла?шын

?) с?укеле

Б) б?рік

В) тыма?

7. Берілген с?йлемнен есімшені тап:

Б?йгеден шы?ып, ж?лде ал?ан.

А) шы?ып

?) Б?йгеден

Б) ал?ан

В) ж?лде

8. Ая? миімге т?ріне жататын с?зді тап.

А) ?амзол

?)??ла?шын

Б)шапан

В)м?сі

?йге тапсырма: «?аза?ты? ?лтты? киімдері» ша?ын эссе жазу.

«?ыз сыны» ?ле?і орындалады.