ТЕМЭР: Къэзгъэлъэгъорэ цIэпапкIэхэр, ахэр падежхэмкIэ зэрэзэхъокIыхэрэр.

АДЫГАБЗЭМКIЭ ЗЭIУХЫГЪЭ УРОКЫМ ИПЛАН-КОНСПЕКТ

ТЕМЭР Къэзгъэлъэгъорэ цIэпапкIэхэр, ахэр падежхэмкIэ зэрэзэхъокIыхэрэр

МУРАДЫР: Къэзгъэлъэгъорэ цIэпапкIэхэр язакъоу ыкIи гущыIэмэ ягъусэу

зэрэбгъэфедэн плъэкIыщтхэр ык1и ахэр падежхэмкIэ

зэрэзэхъокIыхэрэр

к1элэеджакIомэ агурыгъэIогъэныр.

УРОКЫМ ИКIУАКI.

1.УРОКЫМ ИЗЭХЭЩЭН

2.УНЭМКIЭ ГЪЭЦЭКIЭНЫМ ИУПЛЪЭКIУЖЬЫН

Тестк1э сэуплъэк1ужьы.

Тестыр:

1. Сыд фэдэ бзэ гущыIа пкъыгъор, нэшанэр пчъагъэр къэзгъэлъагъорэр, ау ахэм ацIэ къыриIорэп.

а) пкъыгъуацI.

б) ц1эпапкI.

в) глагол.

г)плъышъуацI.

1. Сэ, тэ, о, шъо- мыхэр:

а) пкъыгъоцIэ унаех

б) шъхьэ цIэпапкIэх.

в) плъышъуацIэх.

г) мыгъэнэфэгъэ цIэпапкIэх.

1. Хэт?, тары?, тарары?, хэт ий?, тэ?, тыдэ?, тхьапш-мыхэр:

а) упчIэ цIэпапкIэх

б) плъышъуацIэх

в) мыгъэнэфэгъэ цIэпапкIэх.

1. Зыгорэ, горэ- мыхэр:

а) мыгъэнэфэгъэ цIэпапкIэх

б) мыдэныгъэ цIэпапкIэх

в) гъэнэфэгъэ цIэпапкIэх

г) шъхьэ цIэпапкIэх.

1. Зи, зыми, хэти, сыди, зыгори, зыпари- мыхэр:

а) мыдэныгъэ цIэпапкIэх

б) мыгъэнэфэгъэ цIэпапкIэх.

в) упчIэ цIэпапкIэх.

1. Мыдэныгъэ цIэпакIэхэр ащагъэфедэх:

а) УпчIэ мэхьанэ зиIэ гущыIэухыгъэмэ

б) мыдэныгъэ мэхьанэ зиIэ гущыIэухыгъэмэ

в) мыгъэнэфэгъэ мэхьанэ зи1э гущыIэухыгъэмэ

ТЕМАКIЭМ ИКЪЭIОТЭН

(доскэм цIэпапкIэхэр тетхагъэх)

МЫ, МЫР-тапашъхьэ ит пкъыгъор къегъэлъагъо,

МО, МОР- нахь чыжьаIоу Iудзыгъэ пкъыгъор къегъэлъагъо

А, АР-нэплъэгъум къымыубытырэ пкъыгъор къегъэлъагъо.

Мыхэмэ зыгорэ, пкъыгъо горэ къагъэлъагъо ык1и къэзгъэлъэгъорэ ц1эпапкIэхэр араIо.

Джары непэ титемэр

(правилэр къэсэIуатэ

Къэзэгъэлъэгъорэ цIэпапкIэхэр тIоу гощыгъэх: язакъоу агъэфедэхэмрэ гущыIэмэ ягъусэу агъэфедэхэмрэ.

Язакъоу агъэфедэхэрэр цIэпапкIэхэу мыр,мор, ар зыфиIохэрэр падежхэмкIи пчъагъэхэмкIи зэхъокIых.

(таблицэу тхылъым итыр нахь инэу шIыгъэу доскэм пылъагъэу Iоф дэсэшIэ). Зы пчъагъэм ит къэзгъэлъэгъорэ цIэпапкIэхэм эргатив падежым кIэухэу … къащпэхьэ Лэжь падежым ит цIэпапкIэм лэжь падежым ишъуашэ егъэфедэ, ащ икIэух къыпегъэуцо: мыщ, мыщкIэ.

Бэ пчъагъэм ит цIэпапкIэхэм кIэухитIу щыряI: мыхэм, мыхэмэ. ГущыIэмэ ягъусэу агъэфедэхэрэр гущыIэ лъэпсэ закъоу щытых: мы, мо,а.

Мы гущыIэхэр зигъусэ гущыIэмэ апэкIэ щытхэу атхых.

Мы тхылъыр, мо тхылъыр, а тхылъыр.

Эргатив падежым ит цIэпапкIэм мыщ, мощ, ащ плъышъуацIэу фэд-м игъусэу къэзгъэнафэу гущыIэухыгъэм къыхэфэх. Мыщ фэдэ тхылъ сэри къэсщэфыгъ.

Къэзгъэлъэгъорэ цIэпапкIэхэу гущыIэмэ ягъусэу агъэфедэхэрэр зэхьылIэгъэ гущыIэмэ апымытэу атхы.

4.ТЕМЭМ ИЗЭФЭХЬЫСЫЖЬЫН

1офш1энэу 246 (куп-купэу агъэцак1э)

Ц1.п. мо чъыгыр, а къуаджэр, а кIалэр.

Эрг.п. мо чъыгым, а къуаджэм а кIалэм.

Лэжь п. мо чъыгымк1э а къуаджэмк1э а кIалэмкIэ

Гъ.п. мо чъыгэу, а къуаджэу а 4Iалэу.

ГущыIэухыгъэхэр къызэхагъэуцо.

Мо чъыгыр ары рахыкIынэу зыфаIуагъэр. А къуаджэр хы Iушъом пэмычыжьэу щысыгъ. А кIалэр зэкIэми анахь Iушэу къычIэкIыгъ.

5.ФИЗМИНУТК

6.КЪЫХЭХ ДИКТАНТ

ЦIэпапкIэу къыхэфагъэхэр къыхатхыкIы, зыфэдэр къаIо.

Хэта зыIуагъэр тихэку цIыкIоу

Игубгъо бгъухэу, имэз пIуакIэу?

Хэта зыIуагъэр тыбзэ тхьамыкIэу

Тыгум ихъыкIырэр фызэмыгъэкIоу. Iэшъынэ Хь.

Джыри згъэшIэнэу сэшIы сэ гъишъэ,

Ау сымыIэжьымэ синыдэлъфыбзэ,

Нарт Саусрыкъо сшIэна ихъишъэ

Айдамыркъаны сшIэна игъыбзэ. Бэрэтэрэ Хь.

Адыгэм, къын ухэфагъэмэ,

ЛIыгъэ хэлъэу о къыбдегощы,

Узафэу Iоф ухэфагъэмэ,

КъиныпIэм ащ укъырещы. Жэнэ Къ.

Силъэпкъэгъухэр, синыбджэгъухэр,

Зэ зышъуплъыхь, шъукъэуцу!

Уянэ бзэу о къыпIуилъхьагъэм

Икъоу уасэ о фэмышIымэ,

Ар зымыбзэм сыд ришIэщт? (Сапый С.

УРОКЫМ ИЗЭФЭХЬЫСЫЖЬЫН

Сыда непэ урокым кIэу щызэжъугъэшIагъэр?