С?зжасамнан ?ткенді ?айталау

№ 261 орта мектеп

Ашық сабақ

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Арленкеева Бақыт

Қызылорда қаласы, 2014 -2015 оқу жылы

Сабақтың тақырыбы: Сөзжасамнан өткенді қайталау
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: оқушылардың сөзжасам тарауынан алған білімдерін пысықтап, теориялық білімдерін практика жүзінде қолдану, ауызша, жазбаша талдау жұмыстарын жүргізе отырып, білімдерін бекіту.
Дамытушылық: оқушылардың сын тұрғысынан ойлауын дамытып, ой шақыра білуге, жеке жұптасып, шағын топта жұмыс істеуге дағдыландыру, шығармашылық қабілетін, ойлау қабілетін, қиялдарын дамыту, ой қорытып, нақты шешім жасауға үйретіп, өздеріне сенімдерін арттыру;
Тәрбиелік: оқушыларды ізденімпаздыққа, өз ойын айта білуге, сауатты жазуға, ұқыптылыққа баулу, топпен жұмыс жасап, бірін - бірі тыңдай білуге үйрету, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру;
Сабақтың түрі: Дәстүрден тыс бекіту сабағы,
Сабақтың әдісі: сын тұрғысынан ойлау стратегиялары
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, слайдтар, таратпа материалдар.
Пәнаралық байланыс: психология, тарих, әдебиет
Сабақтың эпиграфы:

«Өзіміз ана тілімізде сөйлемейінше, өзге ешкім де бұл тілді шындап құрметтей қоймайтынын түсінуге тиіспіз» (Н. Ә. Назарбаев)

Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі.
a) Оқушыларды түгендеу, назарларын сабаққа аудару.
b) Психологиялық әзірлік.
Мейірімді жүрекпен,
Ақпейілді тілекпен,
Амандасып алайық,
Бір жадырап қалайық!
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен сәлемдесу; оқушыларды түгелдеу, сабаққа зейінін аудару.
− Сабақ сайыс түрінде өтеді, сондықтан да мен сендерді үш топқа бөлдім: Түбір, жалғау, жұрнақ. Сендерді бағалау үшін мына геометриялық фигураларды қолданамын: шеңбер, тіктөртбұрыш, үшбұрыш.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
33 - жаттығу. Берілген омонимдерді қатыстыра отырып сөйлем құраңдар.
Бас − зат есім.
Бас − етістік.
Жаз − зат есім.
Жаз − етістік.
Ара − зат есім.
Ара − зат есім.
ІІІ. Өткен сабақты пысықтау. Сөзжасамнан өткенді еске түсіру.
Слайд №1

Жаңа сөздің жасалуы

Лексикалық жолмен жасалған туынды сөздер Жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздер Екі сөзді біріктіру арқылы жасалған туынды сөздер Екі сөздің қосарлануы арқылы жасалған туынды сөздер Екі сөзді тіркестіру арқылы жасалған туынды сөздер Тұтқа : 1) Есіктің тұтқасы; 2)Өмірдің тұтқасы Құлақ: 1)Адамның құлағы; 2) Қазанның құлағы Қара: 1)қара шаш – заттың түсін білдіріп тұр; 2) тақтаға қара- қимыл-әрекетті білдіріп тұр

Түбір+ сөз тудырушы жұрнақтар мек Жүр ме ген іс

Мысалы: Көктөбе (Көк+ төбе) Екібастұз (Екі+бас+тұз) Қызылорда (Қызыл+орда) Итмұрын (Ит+мұрын) Көлбақа (Көл+бақа)

Мысалы: Ауыл-аймақ, кәрі-жас, сөйлей-сөйлей, ақ-қара, азды-көпті, үгіт-насихат, оқу- әдістемелік

Маңғыстау облысы Он жеті Мың тоғыз жүз жиырма бес Сөз таптары Қара-торы, мал шаруашылығы

ІV. Оқушылардың қызығушылығын ояту мақсатында «Ұлағат» ойыны.
Шарты: Үш топтан кезек - кезегімен үш оқушыдан шығып, киіз үй қобдишасынан үлестірмелі қағаздар алып, сұрақтарға жауап береді.
1. Сөзжасам дегеніміз не?
2. Сөздер құрамына қарай нешеге бөлінеді?
3. Дара сөздер дегеніміз не? Мысал келтір.
4. Күрделі сөздер дегеніміз не? Мысал келтір.
5. Күрделі сөздер жасалу жолына қарай нешеге бөлінеді?
6. Біріккен сөздер дегеніміз не? Мысал келтір.
7. Қос сөз дегеніміз не? Мысал келтір.
8. Қысқарған сөздер дегеніміз не? Мысал келтір.
9. Тіркескен сөздер дегеніміз не? Мысал келтір.

Ү. Топтастыру әдісі

3 топқа ассосация әдісі арқылы білімдерін тексеремін.

1 –топ – Жұрнақтар арқылы жасалған туынды сөздер

2 –топ – Қосарлану арқылы жасалған туынды сөздер

3 – топ – Сөздердің тіркесуі арқылы жасалған туынды сөздер

36 - жаттығу. Жоғарыдағы сызбаны еске ала отырып, мысал келтіріңдер.
Үлгі:
Дара сөз Күрделі сөз
Түбір сөз Туынды сөз Қос сөз Біріккен сөз Қысқарған сөз Тіркескен сөз
Шешен Шешен+дік Ағалы - інілі Айнұр, Нұрай Ұжымшар, ҰБТ, ТКТ Дайындалып отыр, он бес, өте кең.
37 - жаттығу. Түбір мен қосымшасын бөліп көрсетіңдер.
Ел, елші, елу, елім, көр, көрші, көйлек, көйлекшең.

42 –жаттығу Бірігу жолымен жасалған кісі есімдерін жазыңдар

39- жаттығу Үш топтан үш оқушы шығып 3 тапсырма бойынша 3 сөздерден жаңа сөздер жасайды.

Ү.Сабақты меңгеру. слайд№3

Семантикалық карта №1

Мысалдар	Жұрнақ арқылы жасалған туынды сөз	Екі сөзді біріктіру арқылы жасалған туынды сөз	Екі сөздің қосарлануы арқылы жасалған туынды сөз	Екі сөзді тіркестіру арқылы жасалған туынды сөз	Лексикалық жолмен жасалған туынды сөз
Бүркітші
Бүгін
Арам шөп, арам тамақ
Үлкен үй
Білім
Баспасөз
Жүзбе-жүз
Жер сер ігі

Семантикалық карта №2

Мысалдар	Жұрнақ арқылы жасалған туынды сөз	Екі сөзді біріктіру арқылы жасалған туынды сөз	Екі сөздңі қосарлануы арқылы жасалған туынды сөз	Екі сөзді тіркестіру арқылы жасалған туынды сөз	Лексикалық жолмен жасалған туынды сөз
Түсім
Еңбеккүн
Қарама-қарсы
Суық су, суық хабар
Ұшқыш
Күн сәулесі
Қолбасшы
Көзбе-көз

Семантикалық карта № 3

Мысалдар	Жұрнақ  жалғану жолымен жасалған туынды сөздер	Бірігу жолымен жасалған туынды сөздер	Қосарлану жолымен жасалған туынды сөздер	Тіркесу жолымен жасалған туынды сөздер
Үлкен-кіші
Үштөбе
Темір жол
Малшы
Күн сәулесі
Қарама-қарсы

 

ҮІ Бекіту: Суретпен жұмыс. Слайд №4

1. Суретші, биші, күйші (жұрнақ арқылы)

2. Атжарыс (екі сөзді біріктіру арқылы)

3. Ыдыс-аяқ (Қосарлану арқылы)

4. Күн сәулесі (тіркесу арқылы)

5. 1) Жаз мезгілінің суреті

2) Жазу жазып отырған баланың суреті (лексикалық жолмен жасалған)

VII. Сабақты қорытындылау, оқушыларды бағалау.
Оқушылар жинаған геометриялық фигураларына байланысты бағаланады.
VIIІ. Үйге тапсырма.

41 - жаттығу. Мәтіннен сөзжасамға екі топқа бөлініп, 1 – топ жұрнағы бар,

2 – топ жалғауы бар сөздерді жазып келу.