С?зді? тура ж?не ауыспалы ма?ынасы.

5-сынып

Саба?ты? та?ырыбы:С?зді? тура ж?не ауыспалы ма?ынасы.

Саба?ты? ма?саты:

1.Білімділік: о?ушылар?а ойды? тура не ауыспалы ма?ынада

айтылуы туралы лингвистикалы? білім беру,

о?ушыларды? ой-?рістерін арттыру.

2.Т?рбиелік: Т?рбиелік м?ні зор с?йлемдерді о?ыта отырып,

о?ушыларды адамгершілікке т?рбиелеу.

3.Дамытушылы?: о?ушыларды? с?здік ?орын байыту ж?не

лингвистикалы? д?ниетанымдарын ке?ейту.

Саба?ты? типі:аралас

Саба?ты? т?рі: практикалы?

Саба?ты? ?діс-т?сілі: т?сіндіру, с?ра?-жауап, жатты?у, талдау.

Саба?ты? к?рнекілігі: та?ырып?а байланысты ?лестірмелі ?а?аздар, тест, слайд.

П?наралы? байланыс: ?аза? ?дебиеті.

Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і:о?ушылармен с?лемдесу, т?гендеу, сыныпты? тазалы?ына к??іл б?лу.О?ушыларды? зейінін саба??а аудару.

С?лемдесу

С?леметсі?дер ме, балалар? Мен сендерді к?ргеніме ?те ?уаныштымын

ж?не сендермен бірге ж?мыс ж?ргізгім келеді. Жа?сы к??іл-к?й тілеймін.

О?ушыларды? зейінін саба??а аудару: О?ушыларды? к??ілін саба??а аудару. Саба?ты М. ?уезовті? с?зімен бастау.

Халы? пен халы?ты, адам мен адамды те?естіретін н?рсе – білім.

/М.?уезов./

Осы с?зді? ма?ынасын ма?ынасын ашып, талдату.

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру:

С?зді? тура ж?не ауыспалы ма?ыналары туралы т?сінік
42 – жатты?у.

М?тіннен ауыспалы ма?ынада ?олданылып т?р?ан с?здерді, с?з тіркестерін тауып, астын сызу.

ІІІ. ?ткен саба?тан ал?ан білімдерін жан-жа?ты тексеру:

Блиц-турнир /с?ра?-жауап/

1. Лексика дегеніміз не?

2. С?зді? тура ма?ынасы дегеніміз не?

3. Тура ма?ынадан ауыспалы ма?ынаны? ?андай айырмашылы?ы бар деп ойлайсы??

1.Саба? та?ырыбын та?та?а жазу.

2.Саба?ты? ма?сатын айту.

Жа?а саба?: слайд

?рбір с?зді? ?зге с?здермен ?арым – ?атынас?а т?спей, жеке дара т?р?анда?ы на?тылы, негізгі ма?ынасы лексикалы? я тура ма?ына деп аталады. С?з тура ма?ынада заттар мен ??былыстар?а тікелей ба?ытталады. Мысалы: ?й, биік, бару деген с?здерді? белгілі бір ма?ынасы бар. ?й с?зі – затты тікелей атаса, биік с?зі – сын – сапаны, беру с?зі – ?имылды атайды. Б?л с?здерді? осы тура ма?ыналарында бас?а с?здермен тіркесіп ?олданылу ?рісі оларды? ?зі белгілейтін шынды? болмыстарды? ?зара ?арым – ?атынасымен белгіленеді.

1. О?улы?пен ж?мыс.: 43-жатты?у

Шешен с?зін таратып, ?з с?здері?мен т?сіндірі?дер.

М?тінде «с?з» ?андай ма?ынаны білдіріп т?р.

44-жатты?у «Болмаса? да ??сап ба?.» шы?армашылы? тапсырма беру ар?ылы ж?ргізу.

1.Берілген тіркестерден ?ызы?ты 4 жол ?ле? ??растыру.

2.Берілген тіркестер ??рамында?ы с?здерді тура ж?не ауыспалы ма?ынаны білдіруіне ?арай б?ліп жаздырту.

46-жатты?у «Ойды жал?астыр.» ойыны

«Досты??а адалды?пен ?арау» та?ырыбында сынып м?тін ??растырады.

47-жатты?у М?тіннен ауыспалы ма?ынада ?олданылып т?р?ан с?здерді табы?дар.

?здік ж?мыс

Т?мендегі с?здерді ?атыстырып с?йлем ??ра?дар,онда ?р с?з кемінде екі ма?ынада ?олданылатын болсын.

Ас, адам, ж?рек, к?сіп, ??с, тері, май, маса, а?аш, темір,са?ырау, алыс, ойыншы?, б?ла?, ?ол, жал.

О?ушыларды? білімдерін пысы?тау:

Тест

Тура ма?ыналы с?зді тап.

А ?ара тас

В ысты? ы?ылас

С тас ж?рек

Д тере? ойлы

Тура ма?ыналы с?зді табы?ыз.

А ашы? терезе

В ашы? мінез

С ?олы ашы?

Д ашы? ??гіме

3.Ауыспалы ма?ыналы с?зді к?рсеті?із.

А Ол досына алтын са?ина сатып алды.

В Айман о?ан жылы лебізін білдірді.

С Т?нгі ауа сал?ындай бастады.

Д К?згі дала сары жапыра?тан к?рінбейді.

4.«?ткір к?з» ?андай ма?ынада?

А Тура ма?ынада

В Ауыспалы ма?ынада

5.Асты сызыл?ан с?з ?андай ма?ына беріп т?р? Суы? хабар

А к?птен к?ткен

В ?уанышты

С ?ай?ылы

Д к?тпеген

ГРАФИКАЛЫ? ДИКТАНТ

1. «Алтын к?з» тура ма?ыналы с?з. / жо?/
2. «Сары жапыра?» тура ма?ыналы с?з. /и?/
3. «Ж?йрік ат» ауыспалы ма?ынада?ы с?з. / жо?/
4. «Жылы с?з» ауыспалы ма?ынада?ы с?з. /и?/
5. «Домбыра шерту» тура ма?ынада?ы с?з. /и?/
6. «Сыр шерту» ауыспалы ма?ынада?ы с?з. /и?/
7. «?ткір ?айшы» ауыспалы ма?ынада?ы с?з. /жо?/
8. «?ткір к?з» тура ма?ынада?ы с?з. /жо?/
9. «Тере? к?л» тура ма?ынада?ы с?з. /и?/
10. «Тере? ой» тура ма?ынада?ы с?з. /жо?/

VІІ. Жа?а саба?ты бекіту:

С?зді? тура ма?ынасы дегеніміз не?

Бір с?зде бірнеше ма?ына болуы м?мкіндігі неліктен, негізгі ж?не туынды ма?ына ?алай пайда болады?
С?зді? тура ма?ынасы мен ?олданыста?ы ма?ынасын ?алай ажырату?а болады?

VІІІ. Саба?ты ?орыту: «Бір ?адам ал?а» д?птеріне тапсырма

«С?зді? тура ж?не ауыспалы ма?ынасы» та?ырыбына ереже ?ле?.

Ба?алау:саба??а белсенді ?атыс?ан о?ушылар?а тиісті ба?асын ?ою.

?й тапсырмасын беру.

1-?атар 48 - жатты?у,

2-?атар 49- жатты?у

3-?атар 50 - жатты?у

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«С?зді? тура ж?не ауыспалы ма?ынасы. »

5-сынып

Сабақтың тақырыбы:Сөздің тура және ауыспалы мағынасы.

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: оқушыларға ойдың тура не ауыспалы мағынада

айтылуы туралы лингвистикалық білім беру,

оқушылардың ой-өрістерін арттыру.

2.Тәрбиелік: Тәрбиелік мәні зор сөйлемдерді оқыта отырып,

оқушыларды адамгершілікке тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың сөздік қорын байыту және

лингвистикалық дүниетанымдарын кеңейту.

Сабақтың типі:аралас

Сабақтың түрі: практикалық

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.

Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты үлестірмелі қағаздар, тест, слайд.

Пәнаралық байланыс: Қазақ әдебиеті.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:оқушылармен сәлемдесу, түгендеу, сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Сәлемдесу

Сәлеметсіңдер ме, балалар? Мен сендерді көргеніме өте қуаныштымын

және сендермен бірге жұмыс жүргізгім келеді. Жақсы көңіл-күй тілеймін.

Оқушылардың зейінін сабаққа аудару: Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақты М. Әуезовтің сөзімен бастау.

Халық пен халықты , адам мен адамды теңестіретін нәрсе – білім.

/М.Әуезов./

Осы сөздің мағынасын мағынасын ашып, талдату.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

Сөздің тура және ауыспалы мағыналары туралы түсінік
42 – жаттығу.

Мәтіннен ауыспалы мағынада қолданылып тұрған сөздерді, сөз тіркестерін тауып , астын сызу.

ІІІ. Өткен сабақтан алған білімдерін жан-жақты тексеру:

Блиц-турнир /сұрақ-жауап/

1. Лексика дегеніміз не?

2. Сөздің тура мағынасы дегеніміз не?

3. Тура мағынадан ауыспалы мағынаның қандай айырмашылығы бар деп ойлайсың?

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу.

2.Сабақтың мақсатын айту.

Жаңа сабақ: слайд

Әрбір сөздің өзге сөздермен қарым – қатынасқа түспей, жеке дара тұрғандағы нақтылы, негізгі мағынасы лексикалық я тура мағына деп аталады. Сөз тура мағынада заттар мен құбылыстарға тікелей бағытталады. Мысалы: үй, биік, бару деген сөздердің белгілі бір мағынасы бар. Үй сөзі – затты тікелей атаса, биік сөзі – сын – сапаны, беру сөзі – қимылды атайды. Бұл сөздердің осы тура мағыналарында басқа сөздермен тіркесіп қолданылу өрісі олардың өзі белгілейтін шындық болмыстардың өзара қарым – қатынасымен белгіленеді.

1. Оқулықпен жұмыс.: 43-жаттығу

Шешен сөзін таратып, өз сөздеріңмен түсіндіріңдер.

Мәтінде «сөз» қандай мағынаны білдіріп тұр.

44-жаттығу «Болмасаң да ұқсап бақ...» шығармашылық тапсырма беру арқылы жүргізу.

1.Берілген тіркестерден қызықты 4 жол өлең құрастыру.

2.Берілген тіркестер құрамындағы сөздерді тура және ауыспалы мағынаны білдіруіне қарай бөліп жаздырту.

46-жаттығу «Ойды жалғастыр ...» ойыны

«Достыққа адалдықпен қарау» тақырыбында сынып мәтін құрастырады.

47-жаттығу Мәтіннен ауыспалы мағынада қолданылып тұрған сөздерді табыңдар.

Өздік жұмыс

Төмендегі сөздерді қатыстырып сөйлем құраңдар,онда әр сөз кемінде екі мағынада қолданылатын болсын.

Ас, адам, жүрек, кәсіп, құс, тері, май, маса, ағаш, темір,саңырау, алыс, ойыншық, бұлақ, қол, жал.

Оқушылардың білімдерін пысықтау:

Тест

Тура мағыналы сөзді тап.

А қара тас

В ыстық ықылас

С тас жүрек

Д терең ойлы

Тура мағыналы сөзді табыңыз.

А ашық терезе

В ашық мінез

С қолы ашық

Д ашық әңгіме

3.Ауыспалы мағыналы сөзді көрсетіңіз.

А Ол досына алтын сақина сатып алды.

В Айман оған жылы лебізін білдірді.

С Түнгі ауа салқындай бастады.

Д Күзгі дала сары жапырақтан көрінбейді.

4.«Өткір көз» қандай мағынада?

А Тура мағынада

В Ауыспалы мағынада

5.Асты сызылған сөз қандай мағына беріп тұр? Суық хабар

А көптен күткен

В қуанышты

С қайғылы

Д күтпеген

ГРАФИКАЛЫҚ ДИКТАНТ

1. «Алтын күз» тура мағыналы сөз . / жоқ/
2. «Сары жапырақ» тура мағыналы сөз. /иә/
3. «Жүйрік ат» ауыспалы мағынадағы сөз. / жоқ/
4. «Жылы сөз» ауыспалы мағынадағы сөз. /иә/
5. «Домбыра шерту» тура мағынадағы сөз. /иә/
6. «Сыр шерту» ауыспалы мағынадағы сөз. /иә/
7. «Өткір қайшы» ауыспалы мағынадағы сөз. /жоқ/
8. «Өткір көз» тура мағынадағы сөз. /жоқ/
9. «Терең көл» тура мағынадағы сөз. /иә/
10. «Терең ой» тура мағынадағы сөз. /жоқ/

VІІ. Жаңа сабақты бекіту:

Сөздің тура мағынасы дегеніміз не?

Бір сөзде бірнеше мағына болуы мүмкіндігі неліктен, негізгі және туынды мағына қалай пайда болады?
Сөздің тура мағынасы мен қолданыстағы мағынасын қалай ажыратуға болады?

VІІІ . Сабақты қорыту: «Бір қадам алға» дәптеріне тапсырма

«Сөздің тура және ауыспалы мағынасы» тақырыбына ереже өлең.

Бағалау:сабаққа белсенді қатысқан оқушыларға тиісті бағасын қою.