Сказы з аднароднымі членамі

Беларуская мова

Тэма: Сказы з аднароднымі членамі

Мэта: паўтарыць і падагульніць веды школьнікаў па асноўных пытаннях тэмы; удасканальваць

пунктуацйныя навыкі (пастаноўка, абгрунтаванне знакаў прыпынку); стварыць сітуацыі для

развіцця самастойнасці вучняў, навыкаў самакантролю і ўзаемакантролю;

выхоўваць любоў да беларускага краю, уменне бачыць прыгажосць беларускай зямлі

Тып урока: Паўтарэнне і падагульненне

Педагагічныя тэхналогіі:рознаўзроўневае навучанне, праца ў парах, узаемаправерка, тэхналогія “Астравы”

Эпіграф:

О, край родны, край прыгожы!

Мілы кут маіх дзядоў!

Што мілей у свеце божым

Гэтых светлых берагоў…

Якуб Колас

Ход вучэбных заняткаў

1. АРГАНІЗАЦЫЙНЫ МОМАНТ

2. ПАВЕДАМЛЕННЕ ТЭМЫ І МЭТЫ ЎРОКА

- Перш за ўсё звяртаецца ўвага на эпіграф да ўрока (ён зачытваецца).

- Ці знаёмы вам аўтар гэтых радкоў? Растлумачце сэнс. (паэт перадаў прыгажосць беларускай зямлі, замілаванасць родным краем.)

- У якасці эпіграфа да нашага ўрока нездарма ўзяты радкі з паэмы Якуба Коласа “Сымон-музыка”, бо свае тэарэтычныя веды па тэме “Сказы з аднароднымі членамі” вы будзеце замацоўваць на практычным матэрыяле “Беларускі край, прырода роднага краю”. Выберыце з прапанаваных вам мэт урока тыя, якія адпавядаюць сённяшняму ўроку.

• Паўтарыць і сістэматызаваць веды пра аднародныя члены сказа;

• Пазнаёміцца з правіламі пастаноўкі знакаў прыпынку пры аднародных членах сказа;

• Удасканальваць уменне расстаўляць знакі прыпынку ў сказах з аднароднымі членамі;

• Раскрыць спецыфіку абагульняльных слоў пры аднародных членах сказа;

• Абгрунтоўваць выбар знакаў прыпынку ў сказах з аднароднымі членамі;

• Запомніць інфармацыю пра народнае адзенне

• Узбагачаць слоўнікавы запас выказваннямі пра беларускі край.

1. Узнаўленне ведаў па тэме

Франтальнае апытванне.

Настаўнік. Вашай увазе прапанавана схема. Абапіраючыся на веды, атрыманыя на папярэдніх уроках, паспрабуем дапоўніць фразы.

Прыметы аднароднасці

1. Звязны … сувяззю.

2. Адносяцца да … слова.

3. Характарызуюць прадмет … .

4. Аднолькавыя - …, …, … .

Схема ў запоўненым выглядзе

Прыметы аднароднасці

1. Звязаны злучальнай сувяззю.

2. Адносяцца да аднаго і таго ж слова.

3. Характарызуюць прадмет з аднаго боку.

4. Аднолькавыя – пытанне, часціна мовы, сінтаксічная функцыя.

Настаўнік. А цяпер давайце па схемах узновім правілы пастаноўкі знакаў прыпынку ў сказах з аднароднымі членамі (вучні называюць правілы).

1. У якіх выпадках паміж аднароднымі членамі ставіцца коска?

1. [О, але О].

2. [то О, то О].

3. [як О, так і О].

1. Калі паміж аднароднымі членамі коска не ставіцца?

1) [О і О].

2) [О або О].

3) і так і сяк

1. Якія знакі прыпынку ставяцца ў сказах з абагульняльнымі словамі пры аднародных членах сказа?

1) [О, О, О - О].

2) [О: О, О, О].

3) [О: О, О - …].

1. Паглыбеная праца над тэарэтычнымі звесткамі і практычнымі ўменнямі

1. Клас дзеліцца на дзве групы, кожная з якіх атрымліае заданні.

Заданне 1

Заданне 2

1. На дошцы вучань будуе наступныя схемы сказаў:

1) [О: О, О і О].

2) [О: О, О, О - …].

3) [І О, і О, і О, і О - О].

2. Праверка другога задання 2 групы: вучні чытаюць сказы, якія павінны адпавядаць пабудаваным на дошцы схемам (схемы сказаў 1 групы адпавядаюць сказам 2 групы).

Заданне 3

1. Праца ў парах. Франтальная праверка

Заданне 4

Пастаўце знак “+”, калі сцвярджэнне адпавядае сказу, знак “-“ – калі не адпавядае.

1. Работа з тэкстам

Заданне 5

ІV.Арганізацыя маўленчай дзейнасці

Паводле тэксту настаўнік арганізуе дыялог, у якім удзельнічаюць замежны госць (адзін вучань) і група беларускіх школьнікаў (усе астатнія).

• Чым адметны беларускі край?

• Якую спадчыну маюць беларусы?

• Як беларусы карыстаюцца прыроднымі багаццямі?’

• Як беларусы адносяцца да сваёй роднай зямлі?

Заданні

1. Запішыце ключавыя словы і словазлучэнні.

2. Выпішыце сказы, якія ўскладнены аднароднымі дапаўненнямі.

3. Пабудуйце схему сказа з абагульняльным словам пры аднародных членах сказа.

4. Выкарыстайце сінтаксічны разбор выдзеленага сказа.

Заданне 6 (карткі раздаюцца ўсім вучням)

Заданне 7

Лінгвістычная віктарына

1. Якімі словамі можна назваць тое месца, дзе чалавек нарадзіўся і жыве? (Бацькаўшчына, радзіма, айчына).

2. Што дало падставы Уладзіміру Караткевічу назваць нашу Беларусь зямлёй пад белымі бусламі? (У Беларусі шмат буслоў).

3. Беларусь называюць зямлёй Купалы. Як яе яшчэ можна назваць? (Зямля Коласа, зямля Багдановіча.)

4. Якія існуюць меркаванні адносна паходжання назвы Беларусі? (1. Белая вопратка старажытных беларусаў, іх белыя валасы, белы колер скуры. 2. Ніяк не супярэчыць з першым. Калі на старажытныя славянскія землі прыйшлі татара-манголы, то палі Уладзімір, Разань, Кіеў… Да Ноўгарада захопнікі не дайшлі толькі таму, што пачаліся дажджы. А продкі бларусаў адбіліся. І менавіта таму наша радзіма “белая”, што значыць “чыстая ад нашэсця татараў” Русь. А гэта шмат да чаго абавязвае.)

Заданне 8

Выкананне тэставых заданняў 1 варыянт

1. Сказамі з аднароднымі членамі з’яўляюцца:

а) Дождж імжыць, імжыць.

б) На дварэ сонца, мароз і вецер.

в) Старыя, высокія, з купатымі вярхамі асіны былі відаць аж з вёскі.

г) Гайданецца часам галіна, і пасыплецца з кудлатай хвоі срэбны пух.

2. Якія сказы маюць развітыя аднародныя члены?

а) Ззаду засталіся палі, лугі, ды лясы.

б) Буслы плылі круг за кругам, то зніжаліся, то ўздымаліся ўверх.

в) Неба зноў ачысчілася ад цяжкіх хмар, паднялося над зямлёй, стала высокае.

г) Я сам люблю прыход вясны, малчнае цвіценне вішань, і спеў драздоў, і шум лясны.

3. У якіх сказах некалькі радоў аднародных членаў?

а) Густы і мокры вецер гоніць сырыя і цяжкія хмары.

б) З зямлі памалу знікаюць не толькі асобныя віды раслін, дрэў, птушак, звяроў, але і лясы, азёры.

в) На выганах і пожнях збіраліся ў чароды, гарланілі, мітусіліся нізка над полем гракі.

г) Выкацілася іскрытым паўколцам з-за застылай на ўсходзе хмаркі сонца і тут жа схавалася.

4. Да якіх сказаў правільна пабудаваны схемы?

а) На ўзвышшы стаяць у задуменным спакоі кучаравыя дубы-асілкі і моўчкі паглядаюць уніз на каляровую лугавіну [О і О].

б) Лес пры дарозе пухкае, трашчыць[О, О, О ].

в) Ад сонечных промняў ільдзінкі пераліваліся аранжавымі, чырвонымі, сінімі, блакітнымі іскрынкамі. [О, О, О].

г) Каля лесу б’е крынічка, срэбрам ззяе ды каменьчыкам на ўцеху воды гоніць. [О, О ды О].

5. У якіх сказах ёсць абагульняльнае слова?

а) Змрочны гушчар пераходзіць непрыкметна ў зараснікі вольгі і лазы, у балоцістую нізіну.

б) Асноўныя віды дрэў: асіна, бяроза, елка і дуб – растуць у нашых лясах.

в) У лесе выразна адрозніваюцца галасы берасцянак, лясных жаўрукоў, сініц, драздоў.

г) Тут аб’ядналіся разам усе выгоды: і лес, і луг, і шырокая рака, і зараснік.

6. У якіх сказах правільна расстаўлены знакі прыпынку?

а) Поле злёгку хвалюецца і пераліваецца, то светла-зялёнымі, то цёмна-сінімі фарбамі.

б) У сонечным святле гарэлі сумным адвечным полымем і ліпы і бярозы каля хат і дрэвы ў недалёкім лесе.

в) Смуга ахінае далёкія вёскі і ўзгоркі, палі і пралескі.

V.Падвядзенне вынікаў урока

Сёння ў нас адбыўся падагульняльны ўрок. Вы адчулі, што засвоілі добра, а над якімі пытаннямі яшчэ трэба папрацаваць.

VІ. Рэфлексія

Тэхналогія “Астравы”.

На ватмане малюецца карта з адлюстраваннем эмацыянальных “астравоў”: в. радасці, в. Суму, в. Задавальнення, в. Чакання, в. Здзіўлення, в. Прасвятлення, в. Трывогі, в. Асалоды, в. Нявызначанасці, в. Натхнення.

Карта вывешваецца, і кожнаму прапаноўваецца назваць свой востраў, які адлюстоўвае душэўны, эмацыянальна-пачуццёвы стан пасля урока.

Кожны мае права назваць які-небуць востраў са сваёй назвай, калі яго не зусім задавальняюць тыя, якія ўжо ёсць.

VІІ. Дамашняе заданне ( рознаўзроўневае на выбар)

1. Скласці сачыненне – мініяцюру “За што я люблю свой родны край?”, выкарыстоўваючы сказы з аднароднымі членамі.

2. Дапісаць працяг тэксту “наш родны край”, над якім працавалі ў класе, выкарыстаць сказы з аднароднымі членамі.

VІІІ. Выстаўленне і каменціраванне адзнак