Синхронды машина - б?л айнымалы токты? машинасы. Оны? ?алыптас?ан режимінде негізінен энергияны турлендіру процесіне ?атысатын магнит ?рісіні? ж?не роторды? n = 60f/pайналу жиіліктері бірдей болады.
Осы к?нгі электр станцияларында электр энергиясын буды? немесе гидравикалы? турбиналарды? к?мегімен айналдырылып, ?оз?алыс?а келтірілетін синхронды генераторлар береді.Бірінші жа?дайда синхронды генераторлар турбогенераторлар деп, ал екінші жа?дайда - гидрогенераторлар деп аталады. Б?лар айнымалы токты? ен ipi машиналары. ?азіргі та?да, Ресейде, Кострома ГРЭС-інде ?ойыл?ан турбогенераторды? ?уаты 1200 МВт, кepнeyi 24 кВ. Саян - Шушенск СЭС-ны? ?уаты 640 МВт. Автономды ж?мыс жасайтын электр станцияларында (алыс жерге орналас?ан а?аш дайындауда, тауларда?ы к?сіп орындарында) синхронды генераторларды? ?уаты онша ?лкен болмайды, олар дизeльдi ?оз?алт?ыштармен немесе газ турбиналарымен айналдырылады. ?уаты жо?ары дизельді генераторлар те?із кемелерінде ?олданылады.
Синхронды машиналарды ?оз?алт?ыштар ретінде де ?олданады. Синхронды ?оз?алт?ыштарды? айналу жиіліктері т?ра?ты, сонды?тан да оларды айналу жиілігін реттеуді ?ажет етпейтін жа?дайда немесе жиілік т?ра?ты болу?а тиіс бол?анда ?олданылады. Синхронды ?оз?алт?ыштарды? ?уаты ?лкен (50 кВт-тан бірнеше онда?ан мы? киловатка дейін) болады. Оларды металлургия заводтарында, шахталарда ж?не бас?а да ?уатты насостарды, компрессорларды, ?здіксіз реттелмейтін прокат стандарында да ж?не т.б. ?оз?алыс?а келтірілген ж?мыс жасау ?шін ?олданады. Оларды? энергетикалы? к?рсеткіштеpi ?те жо?ары (?уат коэффициенті, п.э.к-i) сонды?тан б?лар ic ж?зінде ?олданылу облыстарында бас?а электрлік машиналармен салыстыр?анда б?секеден тыс т?рады.
Синхронды генераторлар мен ?оз?алт?ыштар реактивтік энергияны? к?зі ?ызметін де ат?ара алады. Алайда, тек реактивтік энергияны ?ана генерациялау?а арнал?ан, синхронды те?гергіш деп аталатын, арнайы синхронды машиналар шы?арылады.
?нерк?сіпте синхронды машиналарды? к?птеген арнайы т?рлepi шы?арылады, мысалы, соны? ішінде индукторлы машиналар, роторы домалайтын машиналар, полюстері тырна? т?різді машиналар адымдаушы ?оз?алт?ыштар ж?не т.б. оларды? к?рылымдары (конструкциялары) ж?не ?ызмет к?рсету принциптері электр машиналары ж?ніндегі ?дебиеттерде ?арастырылады.
4.2 Синхронды машиналарды? ж?мыс істеу принципі
Синхронды машиналарды генератор ж?не ?оз?алт?ыш ретінде де пайдаланады.
Синхронды генераторлар электр энергиясын ?ндіреді.?лкен ж?не кіші станцияларда ?ойылатын айнымалы ток генераторларыны? к?бісі осы синхронды генераторлар тобына жатады. Б?л генераторларды? ?уаты ?р т?рлі, бірнеше кВ А-дан (жылжымалы электр станциялары) бірнеше ж?здеген кВ А-?а (?уатты орталы? электр станцияларына) дейінгі аралы?та. Синхронды ?оз?алт?ыштарды? е? к?штілеріні? басты ат?аратын ж?мысы электржетекке (привод) пайдаланылу болып табылады.
Просмотр содержимого документа
«Синхронды машиналар»
Синхронды машиналар
4.1 Жалпы мағлұматтар
Синхронды машина - бұл айнымалы токтың машинасы. Оның қалыптасқан режимінде негізінен энергияны турлендіру процесіне қатысатын магнит өрісінің және ротордың n = 60f/pайналу жиіліктері бірдей болады.
Осы күнгі электр станцияларында электр энергиясын будың немесе гидравикалық турбиналардың көмегімен айналдырылып, қозғалысқа келтірілетін синхронды генераторлар береді.Бірінші жағдайда синхронды генераторлар турбогенераторлар деп, ал екінші жағдайда - гидрогенераторлар деп аталады. Бұлар айнымалы токтың ен ipi машиналары. Қазіргі таңда, Ресейде, Кострома ГРЭС-інде қойылған турбогенератордың қуаты 1200 МВт, кepнeyi 24 кВ. Саян - Шушенск СЭС-ның қуаты 640 МВт. Автономды жұмыс жасайтын электр станцияларында (алыс жерге орналасқан ағаш дайындауда, таулардағы кәсіп орындарында) синхронды генераторлардың қуаты онша үлкен болмайды, олар дизeльдi қозғалтқыштармен немесе газ турбиналарымен айналдырылады. Қуаты жоғары дизельді генераторлар теңіз кемелерінде қолданылады.
Синхронды машиналарды қозғалтқыштар ретінде де қолданады. Синхронды қозғалтқыштардың айналу жиіліктері тұрақты, сондықтан да оларды айналу жиілігін реттеуді қажет етпейтін жағдайда немесе жиілік тұрақты болуға тиіс болғанда қолданылады. Синхронды қозғалтқыштардың қуаты үлкен (50 кВт-тан бірнеше ондаған мың киловатка дейін) болады. Оларды металлургия заводтарында, шахталарда және басқа да қуатты насостарды, компрессорларды, үздіксіз реттелмейтін прокат стандарында да және т.б. қозғалысқа келтірілген жұмыс жасау үшін қолданады. Олардың энергетикалық көрсеткіштеpi өте жоғары (қуат коэффициенті, п.э.к-i) сондықтан бұлар ic жүзінде қолданылу облыстарында басқа электрлік машиналармен салыстырғанда бәсекеден тыс тұрады.
Синхронды генераторлар мен қозғалтқыштар реактивтік энергияның көзі қызметін де атқара алады. Алайда, тек реактивтік энергияны ғана генерациялауға арналған, синхронды теңгергіш деп аталатын, арнайы синхронды машиналар шығарылады.
Өнеркәсіпте синхронды машиналардың көптеген арнайы түрлepi шығарылады, мысалы, соның ішінде индукторлы машиналар, роторы домалайтын машиналар, полюстері тырнақ тәрізді машиналар адымдаушы қозғалтқыштар және т.б. олардың кұрылымдары (конструкциялары) және қызмет көрсету принциптері электр машиналары жөніндегі әдебиеттерде қарастырылады.
4.2 Синхронды машиналардың жұмыс істеу принципі
Синхронды машиналарды генератор және қозғалтқыш ретінде де пайдаланады.
Синхронды генераторлар электр энергиясын өндіреді.Үлкен және кіші станцияларда қойылатын айнымалы ток генераторларының көбісі осы синхронды генераторлар тобына жатады. Бұл генераторлардың қуаты әр түрлі, бірнеше кВ А-дан (жылжымалы электр станциялары) бірнеше жүздеген кВ А-ға (қуатты орталық электр станцияларына) дейінгі аралықта. Синхронды қозғалтқыштардың ең күштілерінің басты атқаратын жұмысы электржетекке (привод) пайдаланылу болып табылады.
21,а және ә - суреттерінде синхронды машинаның құрылысы және қосу схемасы келтірілген.
Синхронды машинаның статорында (2) үш фазалы орам (1) орналасқан (21 сурет), роторда (4) түйіспелі шығыршық және щетка (3) арқылы тұрақты токпен қоректенетін электромагниттер (полюстер) орналаскан. Машинаны қоздыратын, магнит ағынын тудыратын, электромагниттердің орамы (5) коздыру орамы деп аталады. Синхронды машинаның статорыныц асинхронды машинаның статорынан еш айырмашылыгы жоқ, яғни үш (екі полюсті машинада) алты (төртполюстіккте) немесе одан да көп катушкалар бip - бipiмeн салыстырғанда тиісті бұрыштарға ығыстырылған.
