Сингапур элементларын кертеп, "Сыйфат д?р???л?ре" темасына д?рес эшк?ртм?се

 

Тема: Сыйфат д?р???л?ре (степени сравнения прилагательных).

 

Максат:

1. Укучыларга сыйфат д?р???л?ре турында т?шенч? бир?, рус теле бел?н

чагыштырып, охшаш ??м аермалы якларын к?рс?т?; предмет билгел?рен чагыштырып, укучыларны? фикер й?рт? бел? с?л?тл?рен ?стер?не д?в?м ит?.

2. Сыйфат с?з т?ркеме турындагы белемн?рен ныгыту, системалаштыру.

3. Диологик, монологик с?йл?м телен ?стер?. С?йл?мне сыйфатлар ярд?менд? матурлау, тулыландыру м?мкинлеген  к?рс?т?.

4. Сингапур системасын кулланып укучыларны? хезм?тт?шлеген ?стер?.

5. Активлык ??м м?ст?кыйль фикер й?рт? бел? с?л?тен т?рбиял??.

?и?азлау: проектор, ноутбук, мультимедиа презентациясе, т?сле карандашлар, китаплар, таблица, 5 нче сыйныфы ?чен д?реслек, Р.З. Х?йд?рова, 42-43нче битл?р, www.бала.рф сайтыннан Р. В?лиеваны?  “Кы?гырау ч?ч?к” ?кияте.

Д?рес тибы: лексик-грамматик к?некм?л?рне камилл?штер?.

Кулланылган Сингапур структуралары:

• Си-Финк-Уанде;
• Релли Робин.

1. Оештыру ?леше.

 Ис?нл?ш?, у?ай ??м психологик хал?т тудыру.

Ис?нмесез, балалар!

Матур булсын к?небез!

К?л?ч булсын й?зебез!

Булыйк ??рчак ?д?пле,

Отыйк матур гад?тне

Д?рес, матур утырыйк,

Д?рест? ?авап бирик.

К?р?м, д?реск? барыгыз да ?зер, китап-д?фт?рл?регез парта ?стенд?, ручка-карандашларыгыз да бар.

Уку м?сь?л?сен кую.

Б?ген безне д?рест? к?п эш к?т?:

1.Табышмаклар чиш?рбез.

2. Сыйфат  турындагы белемн?рне иск? т?шерербез.

3. Сыйфат д?р???л?ре бел?н (степени сравнения прилагательных) танышырбыз.

4. Сыйфатларны кулланып, д?рес ??м матур  итеп с?йл?шерг? ?йр?нербез.

Игътибар бел?н ты?лап утырсагыз, эшт? актив катнашсагыз, д?рест? барыгыз

да “4-л?р” ??м “ 5-л?р” ген? алырсыз дип ышанам.

II. ?й эше тикшер?.

?йд? сез табышмаклар х?зерл?п килерг?  тиеш идегез. Х?зер сез, с?зл?рне д?рес  ?йтерг? тырышып,  табышмакларыгызны ?йт?сез.

Калганнар бик игътибар бел?н  ты?лый. ?й эше ?чен 2 ш?р билге алырга м?мкин.

Табышмакны д?рес итеп ?йтеп бир?че д?, ?авап бир?че д? билге ала. 5 табышмак ?чен-“5”; “4-4”; “3к?-3”. Табышмаклар ?йтеш?. Билге кую.

III. Актуальл?штер?.

Мин д? табышмак ?йт?м:

Эн?ле к?лм?к киг?н,

Урманнан безг? килг?н (чыршы) (слайд 2).

С?злек эше: эн?ле.

-Чыршы тагын нинди?

-Яшел, матур.

-? тагын урманда нинди эн?ле ??нлек яши?

-Керпе (слайд 3).

Д?рес, керпе д? эн?ле.

-Эн?ле с?зе нинди сорауга ?авап бир??

-Нинди?

Нинди? (какой?) сорауларына ?авап бир?че нинди с?з т?ркеме?

-Сыйфат.

Русча кагыйд?сен ?йтегез.

-Имя прилагательное - часть речи, которая обозначает признак предмета и отвечает на вопросы  Какой? Какая? Какое?

- Татарчасын кем ?йт? алыр?

Предметны? билгесен белдереп, нинди? соравына  ?авап бир? торган с?з т?ркеме - сыйфат дип атала (слайд 4).

-Булдырдыгыз! ? х?зер карандаш, китап с?зл?рен? кем и? к?п с?зтезм?л?р т?зи алыр ик?н? ?лб?тт? инде нинди? соравын кулланабыз.

-Карандаш нинди?(очлы, озын, т?сле)  (слайд 5).

-Китап нинди? (калын, н?зек, матур, кызыклы) (слайд 6).

IV. Я?а материалны ?йр?н?.

1. -Ике карандашны чагыштырыгыз (сравните).

Кайсы озынрак?

-Ике китапны чагыштырабыз.

-Бу китап - калын, монысы аннан да калынрак.

-Икенче китап турында тагын ничек ?йтерг? була?

-Ул бик калын (очен толстый).

? х?зер слайдка карагыз (слайд 7).

Ч?ч?кл?р нинди т?ст??

-Кызыл.

-Л?кин кызыл т?с барысында да берт?рлеме?

-Юк.

-Рус теленд? ничек ?йтеп була? (красный, красноватый).

Татарча ничек ?йтербез? Кызыл, кызылрак, кып-кызыл, бик кызыл, кызгылт.

Бу - сыйфатны? т?рле д?р???д? кил?е була.

2. С?злек эше:

Д?р??? - степень.

Х?зер д?фт?рл?регезне ачып числоны, я?а теманы язып куегыз.

Без х?зер сыйфат д?р???л?рене? (степени сравнения) ясалышы бел?н танышырбыз, рус теле бел?н чагыштырып  охшаш ??м аермалы якларын ачыкларбыз.

Кем сыйфатлардан д?рес итеп д?р???л?р ясый ала, аларны “ 5” к?т?.

Таблицага игътибар ит?без! (слайд 8).

1. Гади д?р??? (Положительная степень)

2. Чагыштыру д?р???се (Cравнительная степень)

3. Артыклык д?р???се (Превосходная степень)

4. Кимлек д?р???се (Уменьшительная степень)

Таблица буенча сыйфатларны?  ясалышы ?йр?нел?, мисаллар китерел?. Рус теле бел?н охшаш якларын атыйлар.

 

Название степени

Показатели степени

Примеры

Положительная

(Гади д?р???)

–

матур  – красивый

сары – желтый

т?г?р?к – круглый

Сравнительная

(Чагыштыру д?р???се)

-рак/ - р?к

матур-рак – красивее

сары-рак – желтее.

т?г?р?г-р?к – круглее

Превосходная

(Артыклык д?р???се)

а)частичное повторение основы;

б) усилительные частицы: и? – самый, бик – очень, ?т? – сверх

сап-сары – очень желтый

т?п-т?г?р?к – самый круглый

бик матур – очень красивый

и? зур – самый большой

?т? сизгер – сверхчувствительный

Уменьшительная – от прилагательных, выражающих цвет

(Кимлек д?р???се)

-кылт/ - келт

-гылт/ - гелт

-сыл/ - сел, - су

сар-гылт – желтоватый

ал-су – розоватый

ак-сыл – беловатый

з??г?р-су – голубоватый

 

Парларда эшл?? (бер-берсенн?н сорыйлар).

-Кем сыйфат д?р???л?рен т?г?л итеп ?йт? ала - д?фт?р кырыена ?зен? “ 5” куя,

“4”сен д? бел?, ?з ген? хаталар ?иб?р? -“4”, барысын да ?йт? алмый - “3”.

Физкультминут.

V. Ныгыту. Рефлексия.

1) Р?сем ?стенд? эш (слайд 9).

Кайсы алма и? зур алма?

И? кечкен? алма кайсы?

Кайсы алма зуррак?

1. Д?реслек бел?н эш.  76нчы бит.

2нче к?нег?. Бирелг?н сыйфатларга антонимнар табыгыз.

Ак - ...                     ?д?пле - ...

Салкын - ...              Йомшак - ...

1. Си-Финк-Уанде структурасы. Укучыларга 10нчы слайдта бирелг?н р?семн?р т?къдим ител?. Сез н?рс? к?р?сез? Сез аны? турында н?рс? уйлыйсыз? Бу сезне н?рс? турында уйларга м??б?р ит?? К?н нинди? соравы бирел?. ?авапларны чиста битл?рг? язалар.

4) 4нче к?нег?д? бирелг?н т?сл?рне? кайсылары ошый? Д?р???л?рен билгел?рг? (телд?н).

5) Тиешле сыйфатларны куеп ??мл?л?рне  к?череп язу (слайд 11). Укучылар м?ст?кыйль формада д?фт?рл?ренд? язалар, бер укучы такта артында яза. Аннан со? к?нег? берг? тикшерел?, т?р?ем? ител?.

... к?з ?итте.  ...., ..., яфраклар коела. ... кошлар ... якка кит?. К?зен к?нн?р ..., ? ??ен ... .

(Кыскарак, озынрак, алтын, сары, кызыл, к?чм?, ?ылы).

-Сыйфатлар ?ст?г?ч, ??мл?л?р матурайды, тулыландымы? Сыйфатлар ни ?чен кир?к?

- С?йл?мебезне тулыландыра, матурайта, тагын да т?г?л ?йтерг? м?мкинлек бир?.

6) Уен “артык с?зне тап”.

Алма, карбыз, ?ил?к, т?мле

Кар, шик?р, ч?й, ак

Кыз, к?з, ?ни, чиб?р

7) Релли Робин структурасы (12нче слайд).  13нче слайдта бирелг?н р?семн?рг? сыйфатлар табарга. Укучыларга ике минут вакыт бирел?, алар чиста битл?рг?  сыйфатлар язалар. Вакыт ?итм?с? 30 секунд ?ст?м? вакыт бирел?. Вакыт бетк?ч укучылар чиратлашып ?авап бир?л?р. (Икенче сан астындагы укучылар башлыйлар.)

1. ?ни (кадерле, матур, эшч?н...)

2. Бала (кечкен?, елак...)

3. Яшелч?л?р (файдалы, т?мле, кызыл, сары, яшел, ачы...)

4. Икм?к (т?мле, йомшак, ак...)

5. ?ил?к (кызыл, эре, баллы...)

6. Ч?ч?кл?р (т?рле т?ст?, матур, ак, кызыл, ш?м?х?...).

Язган сыйфатларны т?рле д?р???л?рг? куярга.

7. www.бала.рф сайтыннан Р. В?лиеваны?  “Кы?гырау ч?ч?к” ?киятен карап, Нинди? соравына ?авап бир? торган с?зл?рне табу. Сорауларга ?авап бир?: Кы?гырау ч?ч?к нинди булган? ?.б. (14-19нчы слайдлар).

5. ?й эшен а?лату. Билгел?р кую.

8 нче к?нег?. Сыйфатлар кулланып, кышкы к?н турында хик?я язарга.