Ш?к?рім "?ал?аман -Мамыр" поэмасы

25.12.2015жыл Қазақ әдебиеті 8 сынып
Ашық сабақтың тақырыбы: Шәкәрім «Қалқаман - Мамыр» поэмасы
Сабақтың мақсаты: 1. Ақын өмірінен, шығармашылығынан мәлімет беру. Поэманың мазмұнын ашу. Тақырыбы мен идеясын таныту, көркемдік ерекшелігіне талдау жасау.
2. Оқушының сөйлеу тілін дамыту, өзіндік пікір, көзқарасын қалыптастыру, шығармашылыққа жетелеу, ізденісін шыңдау.
3. Жас ұрпақты шыншылдыққа, адалдыққа, адамгершілікке, уәдеге беріктікке тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: слайд, карточка, бағалау парағы
Сабақтың түрі: жаңа сабақты меңгерту
Сабақтың әдісі: СТО технологиясының элементтері
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
Психологиялық тренинг « Көңіл күйіміз қандай?»
ІІІ. Жаңа сабақ.
І.«Ой қозғау»
1. Абай атамыз неше ағайынды? (жеті, Құдайберді, Тәңірберді, Абай, Ысқақ, Оспан, Қалиолла (жастай қайтқан), Ысмағұл)
2. Абайдың ізін жалғастырған ақын інісі кім? Ол кімнен тараған ұрпақ? (Шәкәрім, Құдайбердінің ұлы, Абайға немере інісі болады)
Ендеше бүгінгі сабағымыз Шәкәрім Құдайбердіұлына арналады. Шәкәрім атамыз туралы не білеміз? «ББҮ» кестесін толтырайық.
«Білемін» кестесі: «Адамдық борышың» «Жолма қулар маңайға», репрессия құрбаны, алғашқы өлеңі «Құртқа», т. б.
«Білдім» кестесін толтыру: «Қалқаман Мамыр», «Еңлік Кебек», «Нартайлақ Айсұлу» поэмасы бар, Меккеге барған, Қажы атанған, Стамбул, Париж кітапханаларын оқыған, «Түрік, қырғыз, қазақ һәм хандар шежіресі», «Мұсылмандық шарты» атты еңбек жазған.(философ, ойшыл, зерттеуші), орыс, батыс мәдениеті мен ғылымына үңілген Л. Толстойдың шығармаларын аса жоғары бағалаған. Аудармалары бар, аудармашы, жиырмаға тарта әндері бар, сазгер

ІІ. Мағынаны тану
Белгілі ғалым Қайым Мұхамедхановтың сөзімен айтсақ: Ұлы ақын дүниеден қайтқан соң халық Шәкәрімді екінші Абайымыз деп танып, ерекше құрметтеген. Бұл пікір ғұлама ақынға берілген әділ баға. Шәкәрім атамыз Абай ағасының ақындық дәстүрін жалғастырып, сол заман шындығын тап басып суреттей білген. Сол шығармаларының бірі «Қалқаман Мамыр» дастаны.
Балалар, үйден мазмұнымен танысып келдіңдер. Енді жырдағы басты оқиғаларға назар аударып, мазмұндап көрейік. Оқиға қай кезеңді суреттейді?
Оқиға кейіпкерлері кімдер?

Поэмада Мамыр қалай суреттеледі?

Жыр желісі бойынша осы екі жасты жақындастырған оқиға не еді? (

Осы бастаңғыда Мамырдың Қалқаманға айтқан жұмбағы

Осы жерде Әнет баба қандай кейіпкер болып танылды? (

Көкенай кім?

Жыр оқиғасы немен тынады?

Мазмұнын жүйелеп шықтық. Топтарға тапсырма
І топ 1-тапсырмасы. Поэманың композициялық құрылымын жасайды.
1. Оқиғаның басталуы.

2. Оқиғаның дамуы.

3. Шарықтау шегі.

4. Шиеленісуі.

5. Оқиғаның шешімі.
2- тапсырма Өлең құрылысына талдау жаса.
Тақырыбы:
Идеясы:
Шумақ:

Ұйқас:

Тармақ:
Бунақ:
Буын саны:

ІІ топ 1 -тапсырмасы. Поэмадағы салт дәстүрлерді тап және бүгінгі өмірмен байланыстыр.

2- тапсырма. Жырдың поэтикалық тіліне талдау жаса.

Ой толғаныс

«Қалқаман – Мамыр» поэмасы бойынша тест.
1. Поэмадағы оқиға нешінші жылы болған?
а) 1722 ә) 1723 б) 1724
2. Әнет бабаның жасы нешеде еді?
а) 90 – да ә) 95 – те б) 97 – де
3. Қалқаман мен Мамыр қайда кездесті?
а) Аң аулап жүргенде ә) Ойын тойда б) Жылқы бағып жүргенде
4. Тобықты руының адамдары қайда тойға барды?
а) Сәмеке ханға ә) Құнанбай қажыға б) Әнет бабаға
5. Көкенай Мамырды қай жерде атты?
а) Қыдырып жүргенде ә) Үйінде отырғанда б) Төркініне келгенде
6. Көкенайдың руы кім?
а) Олжай ә) Кішік б) Мәмбетей
7. Мамыр соңғы сөзін кімге айтты?
а) Қалқаманға ә) Көкенайға б) Әнет бабаға
8. Мамыр бүгін ... киінді деп, Қалқаманға бір күні хабар жетті.
а) Қызша ә) Қыз балаша б) Қыздарша
9. Қалқаманды қандай атқа мінгізді?
а) Құла атқа ә) Арда күреңге б) Арғымаққа
10. Қалмақтың соғыс ашқан бастаушысы кім?
а) Суан Раптан ә) Қалдан Серен б) Қалдан Мұса

Кестені толтыру

Бағалау.

Рефлексия.