Саба?ты? та?ырыбы: Тарату ж?йесі са?тандыр?ыштарыны? контактілеріні? бас?ару т?ймелеріні? а?ауларын табу.
Маманды?ы: «Электрожабды?тар?а ?ызмет к?рсетуші электромонтер»
Саба?ты? ма?саты: Тарату ж?йесі са?тандыр?ыштарды ?алыпты ток к?шіне с?йкес элементтерді та?дауды ?йрену.Осы аппараттарды монтаждау ережелерімен таныса отырып, а?ауларын табу. Та?да?ан маманды?тарымен техника?а с?йіспеншілікпен, жауапкершілікпен, е?бекке ??рметпен ?арау?а т?рбиелеу; о?ушыларды? д?рыс да?ды ?алыптастыруын к?здеу, теориялы? білімін практикада ?олдану ?абілеттерін дамыту;
О?у ?ндірістік ж?мыстар?а ?ажетті ??рал-жабды?тар: ж?ндеу ??ралдарыны? жина?ы
Саба? барысы:
І. ?йымдастыру б?лімі
- О?ушыларды? саба??а ?атысуы мен ??ралдарын тексеру;
- Лабораториялы? саба??а сай киімдерін тексеру;
- Топ?а б?ліп саба??а зейін аудару;
ІІ. Кіріспе н?с?ау
- Саба?ты? та?ырыбы ж?не ма?сатын таныстыру;
- Теориядан ?ткен саба?ты о?ушыларды? есіне салу,с?ра?тар кою;
- Техникалы? ?ауіпсіздік ережелерін еске т?сіру;
1. Электр б?р?ылау машиналарын ?осар алдында ?андай ж?мыстарды орындау керек?
Ж: Электр б?р?ылау машиналарын ?осар алдында оларды жерлендіру сапасы мен д?рысты?ын, электрмен ?оректендіргіш торабы желілеріні? т?тасты?ын, ажырат?ышты? ж?мысын бірнеше м?рте ?осып, с?ндіру ар?ылы тексеру керек.
2. Пневматикалы? машиналар мен пісіру трансформаторларына ?ойылатын талаптар?
Ж: ?ойылатын талаптар: б?р?ылап тескіштерге барлы? б?рандалы ?осылыстарды? керілуін тексереді, таза минералды маймен арт?ы ?а?па?ты? май аралы?ын толтырады, редуктор мен подшипниктерді майлау ?шін май сауыттарын солидолмен толтырады, машинаны? бос ж?рісінен шланганын жарамдылы?ын, ?ысыл?ан ауа ?ысымын тексеререді.
3. Электр тартылымдарды монтаждау ж?мыстарын ?йымдастыру ?андай сатылардан т?рады?
Ж: Электр тартылымдарын монтаждау ж?мыстары 2 сатыдан т?рады:
1. Монтаждау айма?ынан тыс 2. Алдын ала дайындал?ан арналар мен
жердегі ж?не тікелей монтаждау электр сымдарын ?ткізу;
нысанында?ы алдын ала дайындау
ж?мыстары;
4. Жалпа? сымдарды? арнасын белгілеу кезінде ?андай талаптар ?ойылады?
Ж: . Жалпа? сымдарды? арнасын белгілеу кезінде т?менгі талаптарды ескереді: ?абыр?алар мен ара ?абыр?аларды ашы? т?рінде т?сеу кезінде архитектуралы? сызы?ты? ара ?ашы?ты?ы 20мм болуын са?тау керек.
Жа?а саба?
Электр машиналарын, приборлары мен желілерін ?осып ж?не ажырату ?шін, сондай-а? ?р т?рлі электротехникалы? ?ондыр?ыларды? ж?мысын бас?ару ?шін ж?не ?алыпты ж?мыс режимі б?зыл?анда оларды? жеке элементтерін ?ор?ау ?шін ж?рдемші электрлік аппаратуралар?а:
- Т?менгі ж?не жо?ары кернеуді? ажырат?ыштары;
- Рубильниктер;
- Ауыстырып – ?ос?ыштар;
- Минимал ж?не максимал автоматтар;
- Реостаттар;
- Контакторлар;
- Контролерлер;
- Релелер;
- Магниттік ж?ргізгіштер
пайдаланылады.
?ыс?а т?йы?талу кезінде, желідегі ж?к шамадан тыс арт?анда, электр тізбегіне жал?ан?ан электр машиналары мен приборларыны? проводтары бойымен ?тетін электр тогыны? шамасы ?з м?нінен артып кетеді.Б?л кезде тізбекті? проводтары ?атты ?ызады да оларды? изоляциясы жанып кетуі м?мкін, ал электр машиналары мен приборлар м?ндайда істен шы?ып ?алады.
Электр тізбектерін ?ыс?а т?йы?талу тогынан ж?не ?за? уа?ыт шамадан тыс ж?ктен са?тау ?шін электр энергиясын ?абылдаушы?а тізбектеп бал?ымалы са?тандыр?ыш жал?айды.Са?тандыр?ыш ар?ылы шамадан тыс ток ж?ргенде провод пен аппаратура ?ызбас б?рын тізбекке ?осыл?ан са?тандыр?ышты? бал?ы?ыш б?лігі бал?ып кетеді де, тізбекті ажыратады.
Са?тандыр?ыш бір-бірінен ?згеше болып келетін екі режимде: ?деттегі ж?не ?ыс?аша т?йы?тал?ан жа?дайда ж?мыс істейді.
?деттегі жа?дайда са?тандыр?ыштарды? барлы? б?лшектері де т?ра?ты температура?а дейін бірдей ?ызады.Бал?ымалы тетікті? ?за? уа?ыт ж?мыс істеуге есептелінген тогы оны? ?алыпты тогы деп аталады. Са?тандыр?ыш?а ?алыпты тогы ?р т?рлі болатын бал?ыма тетіктерді орнату?а болады,біра? оларды? тогы са?тандыр?ыштарды? ?алыпты тогынан к?п болмауы керек.
Автоматты ажырат?ыштарды ж?ндеу ?шін оларды б?лшектейді. До?а ?шіргіш торды? мыс бас?ан болат ?а?ылтырын абайлап, тазалап жуады. Же?іл к?йген т?йісімдерді жуады, ал содан кейін оларды? ж?мысшы бетіндегі мыс тоза?дарын кептіру ?шін егеумен ептеп егейді. ?атты тоза?да?ан т?йісімдерді? бетіндегі мыс бал?ымаларын егеумен, т?йісімні? металын нег?рлым аз алатындай ж?не оны? бастап?ы пішінін са?тайтындай етіп еппен егеп, кетіреді.Ж?нделген ажырат?ышты? т?йісімі ?лшеміні? шамасы 30%-дан арты? кемісе, оларды зауытта жасал?ан жа?а т?йісімдермен ауыстыру ?сынылады.
Автоматты ажырат?ыштарды ж?ндегенде, а?ыт?ыш айырда?ы т?т?аны? д?рыс орналасуына ж?не айырда?ы т?т?а мен тарт?ыш шаппасыны? арасында ?ажетті са?ылауды? болуына назар аударады.Т?т?аны? ?и?аштануымен орнынан жылжулары болмауы тиіс.Т?т?амен шаппаны? арасында?ы са?ылау 2-3мм бол?аны д?рыс.?йткені кіші немесе арнайы а?ыт?ыш,?оректендіргіш желідегі кернеу шамадан тыс азай?анда немесе жо?алып кеткенде ажырат?ышты а?ытып тастамайды. Ж?нделген ажырат?ышты? жылжымалы б?лігіні? же?іл ?оз?алуын, тетіктерінде т?тылып ?алу ж?не до?а ?шіргіш камераны? кедергісіні? жылжымалы т?йіспелермен жанаспауын тексереді.Содан кейін барлы? а?ыт?ыштарды? ж?мысы тексеріледі ж?не ?ондыр?ыны? максимал а?ыт?ыштарына ?ажетті токты белгілейді.
ІІІ. Жабды?тарды ?олдана отырып жатты?у.
ІV. О?ушыларды? ?ндірістік ж?мыстары ж?не а?ымда?ы н?с?ау беру.
- Ж?мыс кезінде ?ауіпсіздік ережелерін са?тауды ескерту;
- Ж?мысты? уа?ытылы басталуын ?ада?алау;
- Звеноларды? ж?мыс орындарына д?рыс орналасуын тексеру, олар?а
??рал – саймандарын беру;
- Берілген тапсырманы? ?з д?режесінде орындалуын ?ада?алау;
V. ?орытынды н?с?ау.
- Орындал?ан ж?мыстарды ?абылдап алу ж?не ба?алау;
- Жіберілген кемшіліктердіне н?с?ау беру;
- Ж?мыс орнын жинау;
- ?йге тапсырма
?ндірістік о?ыту шебері: Г.Танкаманова
