Саба?ты? та?ырыбы «Елімні? ерекше та?дыры»

Сабақтың тақырыбы: Елімнің ерекше тағдыры

Тема урока: У моей страны особое предназначение

Мақсаты:

1. Білімділік: оқушылардың қазақ және орыс тілдерінде қазақ елі, Отан

жайлы тусініктерін ұғындырып тұжырымдау; сауатты сөй-

леуге дағдыландыру, дүниетанымдарын кеңейту, тақырыбты

бүгінгі өмір талабымен байланыстыру.

2. Дамытушылық: оқушылардың екі тілде де ой-өрісін, сөздік қорын молай-

ту, ауызекі тілде сөйлеуге үйрету.

3. Тәрбиелік: мемлекеттік тілді ардақтап, Отанды құрметтеуге, сүюге, мақта-

ныш етуге тәрбиелеу;

Көрнекілік: интерактивті тақта

Пәнаралық байланыс: орыс тілі, тарих

Сабақтың түрі: бинарлы сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, топпен жұмыс, СКТТ, сөздік жұмыс,

мәнерлеп оқу, талдау.

Сабақтың барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Амандасу, оқушылардың сабаққа дайындықтарын тексеру.

ІІ. Сабақтың мақсатымен таныстыру.

бүгінгі сабақ - біріккен сабақ, с\та қазақ ж\е орыс тілінде жұмыс жасаймыз.

Екі тілде қазақ елі, Отан жайлы тусініктерін ұғындырып тұжырымдау; сауатты сөйлеуге дағдыландыру, дүниетанымдарын кеңейту, тақырыпты бүгінгі өмір талабымен байланыстыру.

ІІІ. Сөздік жұмысы.

Тапсырма: с\тың тақырыбымен танысар алдында, сөздік жұмысын өткізейік

Тағдыр (интерактивті тақтада)

 1) судьба; рок

халық тағдыры → судьба народа

ел тағдыры → судьба народа

тағдырдың еркіне тастау → бросать на произвол судьбы

тағдыр жазса, тағы кездесерміз → если суждено судьбой, мы еще свидимся

тағдырын өз қолына алды → он взял свою судьбу в собственные руки

тағдырым сенің қолыңда → моя судьба в твоих руках

тағдырыңа ортақпын → я разделяю твою судьбу

тағдыр соққысын көрді → он перенес удары судьбы

тағдырдың уын ішті → у него была трудная судьба (букв. он пил яд судьбы)

өз тағдырын өзі шешу → самому решать свою судьбу

жастайымнан тағдыр мені сүймеген → с детства судьба не баловала меня

тағдырың сенің қатал ғой, қайтпассың кейін қайрылып → фольк. ведь твоя судьба жестока, не воротишься ты обратно

ғаріп басым көрді ғой, сұм тағдырдың соққысын → фольк. бедная моя голова, какие удары судьбы она не испытала

тәңір жазған тағдырың, талқан етер бұл жүрек → фольк. сердце разрушит предначертанную судьбу

◊ тағдырдың жазғаны → предначертанное судьбой

тағдыры шешілді → судьба его решена

2) перен. кончина; смерть

тағдыры бітті → его жизнь оборвалась

тағдыр жетсе деп, тыныш отыра алман → не усижу я, сложа руки в ожидании смерти

-Қалай ойлайсыңдар ненің тағдыры туралы сөз болады?

- сабақтың тақырыбын айту: « Елімнің ерекше тағдыры»

- орыс тіліне аударыңдар

«У моей страны особое предназначение»

-дәптерге жазу

ІV. Жаңа сабақ.

Ең алдымен ҚР-ның картасына шолу жасайық. (интерактивті тақта)

-Біздің Қазақстанда қандай ірі қалалар бар? (картадан көрсету) Олар немен бай?

а) Қарағанды \көмір\

ә) Алматы \апорт\

б) Атырау \мұнай\

в) Жезқазған \мыс\

г) Қызылорда \күріш\

д) Қостанай, Петропавл \бидай\

ҚР –сы картасы бойынша атақты қалаларды, байлықтарды көрсеттік.

Мына сұрақтарға жауап беріңдер.

• Біз қай Республикада тұрамыз?

• Қазақстан қандай мемлекет?

• ҚР-ның Тәуелсіздігі қай жылы жарияланды?

• ҚР-ның мемлекеттік тілі қай тіл?

V. Лексика- грамматикалық тапсырма.

1 тапсырма: өлеңді мәнерлеп оқу (интерактивті тақта)

Отан

Отан дейміз от жаққан жерімізді,
Отан дейміз өсірген елімізді.
Отан дейміз туған жер, атамекен-
Биік тау, орман, тоғай, көлімізді.

Отан дейміз қең-байтақ астананы,
Жасыл жайлау, жаңа жол, жас қаланы.
Отанның шеті де жоқ, шегі де жоқ,
Ол бірақ өз үйіңнен басталады.

Ө. Тұрманжанов

2 тапсырма: «Отан» сөзіне СКТТ-ын пайдаланып, математикалық тәсілмен дыбыстық талдау жасау. (интерактивті тақта)

Отан О = =?

Берілді: 4О =

Шешімі:

2 , о, а,

1. тілдің қатысына қарай: О =

Ø

ашық о, а

2. жақтың қатысына қарай: О =

қысаң Ø

1 О

3. еріннің қатысына қарай: О =

1а

1 қатаң, т

О =

1 үнді н

3 тапсырма: өлеңде асты сызылған сөздерді сөз құрамына қарай талдаңдар:

Жерімізді, елімізді, көлімізді, астананы, қаланы, үйіңнен.

4 тапсырма: мақалды толықтырып жазыңдар (интерактивті тақта)

Жер мен ел – егіз

Жерсіз ... болмайды, елсіз ... болмайды.

Туып-өскен ... қымбат

Кіндік кескен ... қымбат.

Қорытынды: мақалдың мағынасын айтып өтейік.

Елімен, жерімен мақтаныш ету, ұмытпау, қамқорлық жасау, оның дәрежесіе көтеру.

5 тапсырма: сөз тіркестерімен сөйлем құрастырыңдар (интерактивті тақта)

ел Отансыз
Туған жер туған жерсіз рухымыз биік болмайды
үй біздің

ұмытпа ауыл
Туған жерді қадірле туып-өскен қала
көркейт мемлекет

VІ. Қорытынды: еліміздің ерекше тағдырын немен ерекше екенін сұрақ-жауап арқылы білейік.

• Қазақ халқының арғы тегі қалай аталған?

• Ғұндар, сақтар

• Халқымыз қандай аймақты сақтап қалды?

• Еуразия құрылығында ең үлкен аймақты.

• Қазақ жерінде қандай Республика құрылған?

• ҚР – сы.

• Біздің Отанымызда кімдер өмір сүреді?

• 131- ден астам ұлт өкілдері.

• Туған жерің Қазақстанның қай жерінде?

• Менің туған жерім – Солтүстік Қазақстан.

• Қазақстан қандай ел?

• Қазақстан егеменді, тәуелсіз ел.

• Туған жеріңде қандай атақты адамдар дүниеге келген?

• Олар: М. Жұмабаев, Ғ. Мүсірепов, Ш. Уәлиханов, И. Шухов, С. Мұқанов.

• Қазақстанда мемлекеттік тіл қандай ?

• Мемлекеттік тіл – қазақ тілі.

• Туған жеріңнің табиғаты қандай?

• Табиғаты алуан түрлі, бай, әдемі.

• Қазақстанның рәміздерін білесің бе?

• Әрине, олар Әнұран, Ту, Елтаңба.

• Отан, туған жер туралы қандай мақал-мәтел білесің?

• «Ел іші – алтын бесік», «Елдің бәрі жақсы, өз елің бәрінен жақсы», т.б.

• Неліктен туған жеріңді сүйесің?

• Қазақстанның әрбір азаматы нені құрметтейді?

• Ата заңын, тарихын, тілін, халқын.

• Сендердің қос тілдерің қандай?

VІІ. Үй жұмысы.

Тапсырма: шағын шығарма жазу «Алға, тәуелсіз Қазақстан!»

VІІ. Слово учителя.

В Казахстане люди говорят более чем на 100 языках. У нас развиваются многие национальные языки. Забота об их развитии возведена в республике в ранг государственной политики. Поэтому у нас принят закон не о государст- венном языке, а «о языках в Республике Казахстан».

Известный киргизский писатель Ч. Айтматов сказал: «я пишу на киргизском и русском языках. Киргизский и русский для меня как две руки – левая и правая, и я не могу обойтись без какой-либо из них.»

Язык – это средство общения, понимания и дружбы народов, населяющих страну. Необходимо изучать не только родной язык, но и другие языки – это веление времени. Сегодня мы приветствуем полиязычного человека.

1. Индивидуальное задание: стих

Знать язык сегодня стало

Лишь один, не скрою – мало,

Если два – вопросов нет –

Ты для всех авторитет;

Тех, кто три прекрасно знает,

Все за гение считают,

Ну, а если, все четыре –

Нет людей богаче в мире.

2. Синтаксическая разминка. (на интерактивной доске высказывания о языке)

Задание: объясните пунктуацию в приведенных высказываниях о языке:

Язык – первое орудие труда, первая машина,помогающая человеку преобразовать мир. Проделывая за нас логические операции он служит человеку и порабощает его.

А. Генис

Можно объясниться с теми, кто говорит на другом языке, но не стеми, кто в те же слова вкладывает совсем другой смысл.

Ж. Ростан

Язык – лучший посредник для установления дружбы и согласия.

Э. Роттердамский

• Что объединяет эти высказывания о языке?

• (язык служит человеку)

• Как вы понимаете второе высказывание? Раскройте его смысл.

• Обоснуйте постановку знаков препинания.

• Найдите слова с орфограммой, непроверяемые гласные в корне слова.

• (машина, человек, операции, орудие)

• Назовите орфограммы в слове объясниться (ясно)

3. Различные толкования слов.

Задание: дайте толкование слов: язык, посредник, поработить

Язык – 1. Исторически сложившаяся система звуковых, словарных и грамматических средств, являющаяся орудием общения, обмена мыслями и взаимного понимания людей в обществе.

2. совокупность средств выражения в солесном творчестве, основанных на общенародной звуковой, словарной и грамматической системе (язык Пушкина).

Посредник – лицо ( а также организация, гос-во), при участии которого ведутся переговоры, м\у сторонами; содействие соглашению, сделка м\у сторонами.

Поработить – 1. Обратить в рабство

2. полностью подчинить себе.

Слово учителя

Часто говорят: у каждого языка есть своя «картина мира». В русском языке есть слова: брат, сестра, дядя, тетя, дед, бабушка. Нам этого хватает, чтобы выразить и поддержать родственные чувства. Но есть народы, у которых общественный строй таков, что очень важно, является ли, скажем, дядя братом матери или братом отца, и для них есть свои особые названия. Например, у австралийцев дядя по отцу – ката, а дядя по матери – камуна. Старший брат – калья, старшая сестра – квайя. Кстати, в р\я когда-то тоже были два разных слова для дяди: брат матери – вуй и брат отца – стрый.

Именно на словах, обозначающих родство , очень ясно видно, как об-во влияет на язык. Раньше в русской крестьянской семье была очень сложная система названий родственников. Это было важно хотя бы потому, что семья – дядья и тетки жили (или, по крайней мере, держались) вместе. А теперь мы с вами не сразу и сообразим, чем отличаются золовка от невестки, шурин от деверя. Многие из этих слов вообще уже не знают.

Приведите примеры, что действительно у каждого народа, каждой на-

циональности своя « картина мира»

1. Задание: а) начертить схему предложения

Великий Абай говорил: « Знание чужого языка и культуры делает человека равноправным с этим народом, он чувствует себя вольно.»

б) синтакический разбор:

Казахстанская степь – любимая святая колыбель дружбы и солидарности.

в) фонетический разбор

язык – І вариант, колыбель – ІІ вариант

Язык – это не только слова и выражения, это история и культура. Много пословиц сложил народ о языке. Я начну пословицу или поговорку о языке, а вы ее закончите

• Язык острее (меча)

• Если б не было его (не сказал ничего)

• Язык до Киева (доведет)

• Не спеши языком, (торопись делом)

• Какие пословицы вы знаете?

5. Объяснить крылатые выражения.

Вкусить от древа познания - научиться чему-нибудь, узнать что-либо новое

важное, но запретное.

Ни бельмеса ни смыслить - невежда, ничего не знающий человек.

Ума палата – так говорят про очень умного человека, палатой в старину называлось большое помещение в каменном здании, где обычно

происходили всевозможные совещания, бояре в них «думу го-

судареву думали», отсюда и возникло выражение, в котором

человек приравнивается по разуму к целому собранию мудре-

цов, иногда это выражение носит иронический смысл.

Семь пядей во лбу – так говорят про очень умного человека, предполагая, что

высота лба пропорциональна уму: употребляя это

выражение, мы, конечно, не задумываемся о том, что в точ-

ности оно обозначает «пядь» или четверть – старинная ме-

ра длины, равная расстоянию м\у растянутым большим и

указательными пальцами в среднем около 18 см; лоб в семь

пядей поднимался бы над бровями на 1,26 см., вряд ли такой

умник был бы доволен своей внешностью.

Творческая работа.

Задание: написать сочинение- миниатюру

а) «Язык – лучший посредник для установления дружбы и согласия.»

б) « Вперед, независимый Казахстан! «