?аза? тілі 10 «А» сыныбы
(Ауданды? ?аза? тілі мен ?дебиеті м??алімдеріні? семинары)
?абанбай батыр ауылы №41 орта мектебі
Саба?ты? та?ырыбы: Ресми іс ?а?аздар тілі.
Саба?ты? ма?саты: 1. Білімділік- о?ушыларды? ресми іс ?а?аздар тілі материалдарын игеруге ба?дар беру;
2.Дамытушылы? – игерілген білімді бекітіп, тере?детуге м?мкіндік тудыру.
3.Т?рбиелік- о?ушыны? білгенін ?олдана отырып, шы?армашылы?пен ж?мыс істеуіне м?мкіндік жасау, жауапкершілік пен сауаттылы?ты шы?дау.
Саба?ты? ?йымдастыру формасы: жаппай, семинар.
Саба?ты? т?рі (типі): Білім мен ?рекет т?сілдерін жалпылау мен ж?йелеу интеграциялы? саба?ы.
Саба?ты? о?ытылу ?дістері: Интерактивті та?та, деректер, к?ркем ?дебиеттер.
Жалпы дидактикалы? ?діс: зерттеушілік.
Дидактикалы? міндеттер т?р?ысынан ай?ындалатын ?діс:Ме?герілген білімді ?олдана білуге ?йрету.
П?наралы? байланс: ???ы?, тарих, ?дебиет.
Саба?ты? ?ту барысы:
?йымдастыру кезе?і.
С?леметсіздер ме, балалар! Б?гінгі ?аза? тілі саба?ы белсенділікті, тере? білімді, ашы? та аны? ойды ай?ын к?рсетулері?ді талап етеді. К?німіз с?тті болсын, білімдері? ?здеріне серік болсын деп саба?ымызды бастау?а кірісейік.
Та?тада: ?арашаны? жиырма бірі.
Сынып ж?мысы.
Саба?ымызды ?йге берілген 50-жатты?удан бастаймыз.
1- Слайд. Интербелсенді та?тада?ы с?ра?тар:
1.Жатты?уда кімні? пікірі берілген ж?не ?андай ой ?оз?а?ан?
( Б. Момыш?лы пікірі. Тілді ш?барлап с?йлеу, ?аза? тіліні? о?ытылу де?гейін к?теру мен тіл байлы?ын зерттеп жина?тау ж?ніндегі азаматты? сыны айтыл?ан.)
2. Б. Момыш?лын ?андай ой мазалады, на?ты д?лел келтір.
( ?аза? мектебінде о?ыма?аннан кейін, ?аза? балалары к?шеде ойнап ж?ргенде де орысша с?йлеп, ?й ішінде де ата – анасымен орысша былдырласып, осы кезде ана тілінен м?лде ??р ?ал?ан жастар ?алада к?бейіпті.
3. Тіл м?селесін к?теруге ?андай ?сыныс, тілектерін айтып, жазады?
- ?аза?станда, ?аза? тілі за?ны? ?ділдігі бойынша мемлекет тілі болып саналса.
- Барлы? о?у орындарында ?аза? тілі, ?аза? ?дебиеті, ?аза? тарихы міндетті саба? болуы керек.
- Дальді? « Толковый славарыны?» ?лгісімен атам заманнан бергі ?аза? с?здері жасалып, д?рыс т?сіндірілініп, ?ылыми кітап шы?арылса.
- Профессор Ушаковты? « Орфографический славарыны?» ?лгісімен ?аза? с?здерін д?рыс жазу?а к?мек кітапшасы жазылса.
- « ?исындыра ?аласа? отын жанар,
Киыстыра с?йлесе? халы? нанар» деп айт?андай елге шешендік мысал м?расы ?айтып, ж?ртшылы? с?лу, шебер с?йлеуді игерсе екен.
- ?аза? тілі туралы ?кімет, партия ?аулысы шы?ып, ?ала ?аза?тарын, ?аза? о?ымыстыларын т?ртіпке ша?ырып, ?аза? тілін республикамызда мемлекет тілі ету за?ын ?абылдаса.
4. ?азіргі к?нде Б. Момыш?лыны? тілек- ?сыныстары орындалды ма, тілге ?атысты «?аза? тілі мен ???ы?» саба?тарынан ал?ан ой – т?йіндері?ді айты?дар.
* Орындал?анда ?андай. О?ан д?лел.1989 жылы ?аза? ?СР-іні? Тіл туралы За?ы ?абалданды.
*1990 жылы ?аза? КСР-дегі ?аза? тілі ж?не бас?а ?лт тілдерін дамытуды? 2000 жыл?адейінгі кезе?ге арнал?ан мемлекеттік ба?дарламасы жасалды.
*1993 пен 1995 жылдары ?абылдан?ан ?Р-ны? жа?а конституциясында ?аза? тілі мемлекеттік м?ртебеге ие болды. Тіл за?ында ?аза? тілі мемлекеттік ?ам?орлы??а алынатыны атап к?рсетілді. 1989 жылы Тіл за?ын ж?зеге асыру ?шін «?аза? тілі» ?о?амы ??рылды.
*1993 жылы ?аза?стан ?кіметі жанынан Тіл комитеті ??рылды.
*1997 жылы 11 шілдеде Тіл туралы за? толы?тырылып ?айта шы?ты.
*1998 жылы Тіл туралы За?ды к?шіне келтіру туралы Мемлекеттік
ба?дарлама жасалды.
5. ?аза? тілінде мемлекеттік ж?не жеке іс ж?ргізу мен за? аясында?ы ??жаттарды ?арастыратын стиль ?алай аталады?
* Ресми іс ?а?аздар стилі деп аталады.
Слайд. Ресми іс ?а?аздар тілі
М??алім: Ендеше б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы Ресми іс ?а?аздар тілі.
Былтыр біз 9 сыныпта б?л стиль т?рін ?ткенбіз. Енді аздап есімізге т?сіріп, сызбаны толы?тырайы?.
Слайд. Ресми іс ?а?аздар стилі
?олданылатын орны → (Мемлекеттік ж?не іс ж?ргізу мен за? аясында?ы ??жаттар)
Ма?саты → ( хабарлау, а?парат, аны? м?лімет бер.)
Стильдік сипаты → (Ресми, а?паратты?, есептік, д?л, на?ты.)
Тілдік
21:48:17
амал – т?сілдері → (кітаби, ресми с?здер мен тіркестер, хабарлы с?йлемдер, даяр тіркестер мен терминдер,
с?здері ы?шамды болады.
( Интерактивті та?тада сызба. Бала та?та?а шы?у ар?ылы толтырады.)
М??алім:Тамаша! Ендігі кезекте ресми іс ?а?аздар тіліне ?атысы болатын с?йлемдерді? т?рлерін, ма?ынасын, жасалу жолдарын білуге байланысты мына кестелерді ?арастырайы?.Сызба?а ауызша жауап береміз.
Слайд. Сызба №1.
№ С?йлем ма?ынасы ?алай айтылады? Мысал келтір
1 С?рай, ?тіне айтылатын с?йлем ...
2 Хабарлай айтыл?ан с?йлем ...
3 ?уана, к?тері?кі айтыл?ан с?йлем ...
Слайд. Сызба №2.
№ Жасалу жолдары ?алай айтылады? Мысал келтір
1 Бастауыш пен баяндауыштан т?ратын с?йлем
2 Бастауыш бар с?йлем
3 Бастауыш м?лдем жо? с?йлем
4 Т?рлаусыз с?йлемдер аралас?ан с?йлем
5 Кейбір с?йлемдері т?сіріліп айтылан с?з
6 Бес с?йлем м?шесі т?гел ?атыс?ан с?йлем
( О?ушылар жылдам ?рі тез ауызша- жазбаша т?рде жауап беріп, мысалдарын та?та?а жазып, с?йлем м?шесіне талдап бол?ан со?, ?атарлар?а б?лініп, о?улы?та?ы берілген тапсырмалар бойынша ж?мыс ж?ргізеді.)
І ?атар.
53- жатты?у.
Белгілі бір ж?мысты? ж?зеге асырылу барысы жауапты мекемені? жиындарында ?арастырылып, ?йымдастыру комитетіні? есебі жарнама агенттілігінде жазылып берілсін.
ІІ ?атар.
«?аза?стан Республикасыны? т???ыш Президенті» к?ні мерекелік шара?а ша?ырту ?а?азын жаса?дар.
ІІІ ?атар.
54- жатты?у. Т?йіндеме. М. Ма?атаевты? « Мені? анкетам» ?ле?і бойынша толтырылады.
Аты- ж?ні_______________________________________________
Мекенжайы.______________________________________________
Телефон___________________________________________________
Жалпы а?парат___________________________________________
Ж?мыс т?жірбиесі________________________________________
Мекеме атауы, жылы, ?аласы_______________________________
Білімі______________________________________________________
Тілді білуі__________________________________________________
Компьютерді игеру________________________________________
?сери міндеті_______________________________________________
Жеке ?асиеттері_____________________________________________
?осымша а?параттар_____________________________________
??штарлы?ы_____________________________________________
?сыным хаты______________________________________________
М. Ма?атаев «Мені? анкетам » атты ?ле?і
Ту?ан жері??
– ?ланымын ?арасаз деп аталатын ауылды?.
– Ту?ан жылы??
– 1931. ??рдасымын Ш?мілді?.
– Жынысы? кім?
– Еркекпін ?ой, еркекпін!
Ж?не-да?ы т?уірмін...
– Партияда барсы? ба?
– Жо?пын.
Біра? коммунистік к?з?араспен ?араймын.
– Шы??ан тегі??
– Шаруамын.
Бар тірліктен ба?алы оны санаймын.
– Білімі? ше?
– Орташа ?ой.
Алайда ?зім жо?ары?а балаймын.
– Ана тілі??
– ?аза?ша.
?ысыл?анда орысша да, немісше де, та?ы бар.
– ?айда істеді??
– Мынау «Е?бек кітапшамнан» танып ал.
О?ыма?ан, дипломсыз демесе?,
Бір басымнан бар маманды? табылар.
– Міндеттісі? бе ?скерге?
– Міндеттімін.
Бізді? ?лі жас кеуде.
Жауынгерді? ?лымын ?ой,
Жанын ?и?ан М?скеуге.
– С?гіс алып к?рді? бе?
– Ол жа?ынан періште едім дей алмаймын
Мен м?лде.
Ойлы-?ырлы б?л ?мірде болады ?ой м?лт кету,
Ол ?зі бір еншісі ?ой езді? ?рі ерді? де...
– Шетелдерде болды? ба?
– Бол?аным жо?.
Олар ма?ан т?р?ан да жо? ?ол б?л?ап.
?алсам болды, ?лсем болды ж?йіммен,
Осы отыр?ан орнымда-а?.
– Мекен-ж?йі??
– Мекен-ж?йім – жер мені?.
Жерде ж?рген а?ын деген пендемін.
?алам, ?а?аз, уа?ыт бер тек азда?ан,
Мен ?мірді жырлау ?шін келгенмін!
М. Ма?атаев ?ле?і компьютерден о?ылады, біз ты?даймыз. Сондай- а? ?олдарына басыл?ан с?здері беріледі.
Бол?ан со? бірнеше о?ушынын жауабы ты?далады.( Ж?мыс уа?ыты 5 минут)
Шы?армашылы? ж?мыс.
?.Аманжоловты? “?зім туралы” ?ле?ін аламыз. Оны о?ушылар б?рын?ы ?ткен стиль т?рлеріне топтастыра келтіре жазу керек.
?зінді: Аманжол Ра?ымжанны? ?асымымын,
Мен ?ал?ан бір атанын ?асырымын.
Біреуге ж?ртта ?ал?ан жасы?ымын,
Біреуге аспанда?ы асылымын.
1. К?ркем ?дебиет стилі.
2. Ресми стиль – Мен, Аманжолов ?асым Ра?ымжан?лы, ...
3. ?ылыми стиль – ?ле? авторы –
Аманжолов ?асым Ра?ымжан?лы. Поэзия жанрында ?зіндік ерекше жазу стилі ?алыптас?ан, ?деби – теориялы? терминдерді ?тымды пайдалана білетін дарынды а?ын. Б?л ?зіндіде анафораны, антонимдік т?сілді билете білгенін к?ріп т?рмыз.
4. Публицистикалы? стиль. Б?л жолдарды естіген сайын ойыма бір естелік оралады “?зім туралы” ?ле?ін ?асым а?амыз поэма етіп бермек еді. ?тте?. ?ыс?а ?мір, ауыр сыр?ат бізден айырды.
Пысы?тау?а слайд.
Ауыз екі с?йлеу стилі (?арым-?атынасты сипаттайды)
К?ркем ?дебиет стилі (о?и?аны образды т?рде бейнелейді)
Ресми іс-?а?аздар стилі (жазбаша ?атынастарды ??райды)
Публицистикалы? стиль (газет- журнал , ма?алалар жатады.)
?ылыми стиль (ізденісті ауызша ж?не жазбаша суреттейді)
?й тапсырмасы:56- жатты?у. Берілген материалды? жазылу стилін аны?тап, кесте ?лгісімен ж?мыс жасау.
