М??алім: Мені? ?олымда орал?ан жіп. Мен б?гін сендерді? к??іл-к?йлері? ?андай, ?андай к??іл-к?ймен келгендері?ді білгім келіп т?р. Бірінші мен ?зім туралы айтамын, сосын жіпті? бір ?шын сауса?ыма байлап, к?ршіме ?сынамын, ол ?зі туралы айтып, к?ршісіне береді. Жатты?у осылай жал?аса береді.
2. Жа?а білімді ме?герту кезе?і.
Б?л к?ш бая?ы ?асым хан заманында?ы, одан бергі Ха?назар, Т?уекел, Есім хандар т?сында?ы к?к к?ймеге мініп, к?лден-к?лге ?онып, Сырдан Есілге дейін, Бал?аштан Бар?ытбелге дейін жол бойыс?н т?зеп, сауы? ??ратын, соны?а мал оттатып, асы?пай айлап жылжитын салтанатты сал?ар к?ш емес-ті. ?аза?тан ондай с?н ?ал?алы ?ашан! Со??ы жарты ?асырда ?р он жыл сайын со?па дерттей, тойымсыз ж?ттай ?айталап отыр?ан жауынгершілік халы?ты? ?анатын ?ыр?ып, ?рдіс салттарды? талайын ?зіп жіберді. Ежелгі к?ш жолдары б?зылды. ?айта мынау – ?рыс-?а?ыссыз ?ткен со??ы бес жылда халы?ты? ес жинап, етек жап?аны ?ой. ?йтпесе кешегі «А?табан ш?бырынды» заманында ?аза?ты? талай тайпасы к?шке ілесе алмай, жаяу-жалпы бас?ын?а айнал?ан жо? па еді?!
М?тінмен ж?мыс жасау. М?тінді тексеру, салыстыру.
Балалар, сендерді? алдары?да м?тін жатыр. Сендерді? ма?саттары? м?тінні? ерекшелгін аны?тау.
М?тін ?андай? Нені бай?ады?дар?
Сонда балалар, саба?ымызды? та?ырыбы ?андай деп ойлайсы?дар?
Саба?ымызды? ма?саты ?андай?
(Саба?ты? та?ырыбын ашу, ма?сатын ай?ындау.)
(Саба?ымызды? ма?саты тыныс белгілеріні? ат?аратын р?лі, ?олданылатын орны.)
пунктуация дегеніміз не?
тыныс белгілер не ?шін керек?
тыныс белгілеріні? ?андай т?рлері бар?
Барлы?ымыз есімізге т?сірейік
С?йлем со?ына ?андай тыныс белгілері ?ойылады?
Жауап: С?рау белгісі, леп белгісі, н?кте, к?п н?кте.
Сонымен ?атар, с?йлем со?ында ?абаттасып келетін тыныс белгілері де бар: атап айт?анда, с?рау белгісі мен леп белгісі (?!), Леп белгісі мен с?рау белгісі (!?), к?п н?ктелі с?рау белгісі (?.), к?п н?ктелі леп белгісі (!.).
3. С?йлем ішіне ?андай тыныс белгілері ?ойылады?
Жауап: С?йлем ішіне ?ойылатын тыныс белгілері мыналар: ?тір (,), сызы?ша (–), н?ктелі ?тір (;), ?ос н?кте (:), жа?ша ( ), тырна?ша (“ ”).
4. Н?кте ?андай жа?дайларда ?ойылады?
Жауап: 1). Адамны? аты, тегіні? бас ?ріптері шартты т?рде ?ыс?артылып алын?анда н?кте ?ойылады.
2). Та?ысын та?ылар, та?ы бас?алар деген с?здер ?ыс?артылып алын?анда н?кте ?ойылады.
3). Жыл, ?асыр, са?ат, мунит, секунд с?здері ?ыс?артылып ?олданылса, н?кте ?ойылады.
О?ушыларды ж?п?а б?лу.
?ызыл ж?не сары т?сті ?а?аз беріп, о?ушыларды екі ж?п?а б?лу.
Міне балалар, сендер екі ж?п?а б?лінді?дер, ж?мысымызды ?рі ?арай жал?астырамыз.
1 тапсырма:
1 ж?п - с?йлем со?ында ?олданылатын тыныс белгілерді ?арастырады.
2 ж?п – с?йлем ішінде ?олданылатын тыныс белгілерін ?арастырады.
(ая?тап бол?аннан кейін орындары?мен ауысып, бір-бірлері?е т?сіндіресі?дер)
Нені т?сінгендерін айту – ?орытынды жасау
Ба?алау
Осы та?ырыпты ?алай ме?гергендігендері?ді к?ру ?шін, практикалы? тапсырмалармен ж?мыс жасайы?.
2 тапсырма:
Де?гейлік тапсырмалар:
1 де?гей: Берілген с?йлемдерді? тыныс белгілерін ?ойып, себебін т?сіндірі?дер.
Т?у, б?л ?лкен сыйлы? ?ой, а?са?ал!
?ыран болатынын ?айдан? білесіз?
?арт балапанны? кішісін ма?тады.
2 де?гей: Т?мендегі ?ле?де тыныс белгілері ?ойылма?ан,?ойып шы?ып, онда?ы с?йлем м?шелерін аны?та?дар.
Т?тті ш?пті та?дап жеп жыл?ы-сиыр
Ты?-то?ы т?я? кесті емес шиыр
Тай-тана бота тайла? серкеш – то?ты
Барлы?ы тояр соны? толып б?йір
Той?ан мал к?терілді асыр салып
( -Неліктен мына ?ле? жолдарыны? тыныс белгілері ?ойылма?ан, неліктен сіздер тиісті жеріне тыныс белгілерін ?ойды?ыздар, ?оймай о?ы?анда ?алай естіледі, ?ойып о?ы?ан да ше? )
3 де?гей: Берілген с?йлемдерді? тыныс белгілерін ?ойып, стиль т?рлерін аны?тап, д?лелдеу.
1. К?міс тол?ын бетіндей боп, кейде жылтырай т?сіп, с?л сыбырдай ?ана болымсыз жыбыр ?а?ады. ( к?ркем ?дебиет стилі )
2. 32- бап : Азаматты ?андай да болсын ???ы?ы мен бостанды?ынан айыру?а немесе олардан шектеуге ешкімні? ?а?ысы жо?, м?ны осы Конституция?а с?йкес ?ана істеуге болады. (ресми іс-?а?аздар стилі)
3. Айналайын ?ал?ашым, ?айтып келіп ?алды? ба, и-и айналайын – ай! (ауызекі с?йлеу стилі )
Ба?алау
Сергіту с?ті. «Мен ?аза?пын»
3 тапсырма:
Ту?ан еліміз туралы видео к?рсетіледі. Сендер осы сюжетке ?арап ша?ын эссе жазасы?дар. Д?птерлерімен ауысып, тексеру
Ба?алау
4 тапсырма:
Тест Жауаптары:
1 а
2 е
3 в
4 в
5 а
6 а
Ба?алау
Саба?ты бекіту: Білемін: Білдім: Білгім келеді
?йге тапсырма: 145-146 бет, 135 жатты?у
Ба?алау: Ба?алау пара?тары бойынша ?орытынды шы?ару.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Мұғалім: Менің қолымда оралған жіп. Мен бүгін сендердің көңіл-күйлерің қандай, қандай көңіл-күймен келгендеріңді білгім келіп тұр. Бірінші мен өзім туралы айтамын, сосын жіптің бір ұшын саусағыма байлап, көршіме ұсынамын, ол өзі туралы айтып, көршісіне береді. Жаттығу осылай жалғаса береді.
2. Жаңа білімді меңгерту кезеңі.
Бұл көш баяғы Қасым хан заманындағы, одан бергі Хақназар, Тәуекел, Есім хандар тұсындағы көк күймеге мініп, көлден-көлге қонып, Сырдан Есілге дейін, Балқаштан Барқытбелге дейін жол бойысән түзеп, сауық құратын, соныға мал оттатып, асықпай айлап жылжитын салтанатты салқар көш емес-ті. Қазақтан ондай сән қалғалы қашан! Соңғы жарты ғасырда әр он жыл сайын соқпа дерттей, тойымсыз жұттай қайталап отырған жауынгершілік халықтың қанатын қырқып, үрдіс салттардың талайын үзіп жіберді. Ежелгі көш жолдары бұзылды. Қайта мынау – ұрыс-қағыссыз өткен соңғы бес жылда халықтың ес жинап, етек жапқаны ғой. Әйтпесе кешегі «Ақтабан шұбырынды» заманында қазақтың талай тайпасы көшке ілесе алмай, жаяу-жалпы басқынға айналған жоқ па еді?!
Мәтінмен жұмыс жасау. Мәтінді тексеру, салыстыру.
Балалар, сендердің алдарыңда мәтін жатыр. Сендердің мақсаттарың мәтіннің ерекшелгін анықтау.
Мәтін қандай? Нені байқадыңдар?
Сонда балалар, сабағымыздың тақырыбы қандай деп ойлайсыңдар?
Сабағымыздың мақсаты қандай?
(Сабақтың тақырыбын ашу, мақсатын айқындау.)
(Сабағымыздың мақсаты тыныс белгілерінің атқаратын рөлі, қолданылатын орны.)
пунктуация дегеніміз не?
тыныс белгілер не үшін керек?
тыныс белгілерінің қандай түрлері бар?
Барлығымыз есімізге түсірейік
Сөйлем соңына қандай тыныс белгілері қойылады? Жауап: Сұрау белгісі, леп белгісі, нүкте, көп нүкте. Сонымен қатар, сөйлем соңында қабаттасып келетін тыныс белгілері де бар: атап айтқанда, сұрау белгісі мен леп белгісі (?!), Леп белгісі мен сұрау белгісі (!?), көп нүктелі сұрау белгісі (?..), көп нүктелі леп белгісі (!..). 3. Сөйлем ішіне қандай тыныс белгілері қойылады? Жауап: Сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілері мыналар: үтір (,), сызықша (–), нүктелі үтір (;), қос нүкте (:), жақша ( ), тырнақша (“ ”). 4. Нүкте қандай жағдайларда қойылады? Жауап: 1). Адамның аты, тегінің бас әріптері шартты түрде қысқартылып алынғанда нүкте қойылады. 2). Тағысын тағылар, тағы басқалар деген сөздер қысқартылып алынғанда нүкте қойылады. 3). Жыл, ғасыр, сағат, мунит, секунд сөздері қысқартылып қолданылса, нүкте қойылады.
Оқушыларды жұпқа бөлу.
Қызыл және сары түсті қағаз беріп, оқушыларды екі жұпқа бөлу.
Міне балалар, сендер екі жұпқа бөліндіңдер, жұмысымызды әрі қарай жалғастырамыз.
1 тапсырма:
1 жұп - сөйлем соңында қолданылатын тыныс белгілерді қарастырады.
2 жұп – сөйлем ішінде қолданылатын тыныс белгілерін қарастырады.
(аяқтап болғаннан кейін орындарыңмен ауысып, бір-бірлеріңе түсіндіресіңдер)
Нені түсінгендерін айту – қорытынды жасау
Бағалау
Осы тақырыпты қалай меңгергендігендеріңді көру үшін, практикалық тапсырмалармен жұмыс жасайық.
2 тапсырма:
Деңгейлік тапсырмалар:
1 деңгей: Берілген сөйлемдердің тыныс белгілерін қойып, себебін түсіндіріңдер.
Түу, бұл үлкен сыйлық қой, ақсақал!
Қыран болатынын қайдан? білесіз? Қарт балапанның кішісін мақтады.
2 деңгей: Төмендегі өлеңде тыныс белгілері қойылмаған,қойып шығып, ондағы сөйлем мүшелерін анықтаңдар.
Тәтті шөпті таңдап жеп жылқы-сиыр
Тың-тоңы тұяқ кесті емес шиыр
Тай-тана бота тайлақ серкеш – тоқты
Барлығы тояр соның толып бүйір
Тойған мал көтерілді асыр салып
( -Неліктен мына өлең жолдарының тыныс белгілері қойылмаған, неліктен сіздер тиісті жеріне тыныс белгілерін қойдыңыздар, қоймай оқығанда қалай естіледі, қойып оқыған да ше? )
3 деңгей: Берілген сөйлемдердің тыныс белгілерін қойып, стиль түрлерін анықтап, дәлелдеу.
1. Күміс толқын бетіндей боп, кейде жылтырай түсіп, сәл сыбырдай ғана болымсыз жыбыр қағады. ( көркем әдебиет стилі )
2. 32- бап : Азаматты қандай да болсын құқығы мен бостандығынан айыруға немесе олардан шектеуге ешкімнің қақысы жоқ, мұны осы Конституцияға сәйкес қана істеуге болады. (ресми іс-қағаздар стилі)
3. Айналайын қалқашым , қайтып келіп қалдың ба, и-и айналайын – ай! (ауызекі сөйлеу стилі )
Бағалау
Сергіту сәті. «Мен қазақпын»
3 тапсырма:
Туған еліміз туралы видео көрсетіледі. Сендер осы сюжетке қарап шағын эссе жазасыңдар. Дәптерлерімен ауысып, тексеру
Бағалау
4 тапсырма:
Тест Жауаптары:
1 а
2 е
3 в
4 в
5 а
6 а
Бағалау
Сабақты бекіту: Білемін: Білдім: Білгім келеді
Үйге тапсырма: 145-146 бет, 135 жаттығу
Бағалау: Бағалау парақтары бойынша қорытынды шығару.
1. Бірыңғай мүшелердің тыныс белгілерінің дұрыс қойылғанын табыңыз А) Ол әндер ерлікті де, елдікті де сұлулықты да сыйдырған. В) Ол әндер: ерлікті де елдікті де сұлулықты да сыйдырған. С) Ол әндер ерлікті де, елдікті де, сұлулықты да сыйдырған. Д) Ол әндер - ерлікті де, елдікті де, сұлулықты да, сыйдырған. Е) Ол әндер ерлікті де, елдікті де, сұлулықты да, сыйдырған. 10. Жетпей тұрған тыныс белгісін табыңыз 2. Үтірдің қойылу себебін анықтаңыз Оқып білім ал, бөбек! А) Бірыңғай мүшелер В) Одағай С) Қыстырма сөз Д) Оңашаланған айқындауыш Е) Қаратпа сөз 3. Қойылмаған тыныс белгісін тап Жақсы адам елдің ырысы. А) қос нүкте В) сызықша С) үтір Д) нүкте Е) сұрақ белгісі 4. Бастауыш пен баяндауыштың арасына қойылатын тыныс белгісін тап А) Ұсыныс сол – сөз өздеріне берілсін В) Баланың өскен бесігі – кең дүниесінің есігі С) Сәрсек аға, аман сау келдіңіз бе? Д) Біраз жүрген соң Асан – күндіз көп жүгіріп, шаршаған бол? – ұйықтап қалды. Е) Жақсы келдің айналайын! – деп 5. Тыныс белгісі дұрыс қойылмаған сөйлемді тап А) Жастықта алған білімнің, қарттықта ұстар мүлігің В) Жастықта, алған білімнің – қарттықта, ұстар мүлігің С) Жастықта алған білімнің – қарттықта ұстар мүлігің Д) Жастықта – алған білімнің, қарттықта – ұстар мүлігің Е) Жастықта алған білімнің; қарттықта ұстар мүлігің 6. Оңашаланған айқындауыш өздері анықтайтын сөздерінен қалай ажыратылады? А) Үтір В) Дефис С) Тырнақша Д) Нүкте Е) Қос нүкте
