Р.Х1амзатов "Авар мац!"

МБОУ «Лологонитлинская средняя общеобразовательная школа»

Открытый

урок

Тема:

«Р. Х1амзатов. «Авар мац1»- 9кл.

Подготовила учительница

родного языка и литературы

Пахрудинова Саламат

Назирбеговна

Лологонитль.2018г

МБОУ «Лологонитлинская средняя общеобразовательная школа»

РАГЬАРАБ ДАРС

Тема:

«Р. Х1амзатов. «Авар мац1»- 9кл.

Х1адурана авар мац1алъул ва

литератураялъул муг1алим

Пахрудинова Саламат Назирбеговналъ.

Лологъонилъ. 2018 с.

Дарсил тема: Расул Х1амзатоа «Авар мац1».

Дарсил мурадал:

1. Лъай кьеялъул:

- Баянго дарсил тема бич1ч1изаби. Асаралъул тема, идея загьир гьабизе бажари. Расулил творчество щула гьаби. Асаралъулъ авторас борхараб суалалъул к1вар бич1ч1иялде лъимал рачи.

-Балладаялъе баян кьей;

2. Лъай цебет1еялъул:

- Мац1алде, литератураялде рокьи бижизаби.

-К1алзул калам цебет1ей.

Ц1алул бажари цебет1ей.

1. Тарбия кьеялъул:

- Рахьдал мац1алде рокьи бижизаби.

- Рахьдал мац1алъул к1вар бич1ч1изаби.

- -Рахьдал мац1 рух1ияб бечелъи бук1ин бич1ч1изаби.

- Рахьдал мац1 ц1унизе ккей бич1ч1изаби.

Дарсил алатал: т1ахьал, ребусал, компьютер, реферат.

Дарсил план:

1. Класс дарсиде х1адури.

2. Дарсил мурадал.

3. Дарс гьикъи.

4. Ц1ияб темаялъе цебераг1и:

а)Рек1елгъеялъулаб грамматика. «Лъица г1емер».

б) Дагъистан- муг1рузул ва мац1азул улка;

в) коч1ол тарих.

1. Учителас асар ц1али.

2. Рич1ч1уларел раг1абазе баян кьей.

3. «Рахас» гьабун, асар ц1али.

4. Рек1елгъеялъулаб грамматика. Дагъистаналъул мац1ал рик1к1е.

5. Дарс щула гьаби:

а) суалалаздалъун;

б) асаралъул идея рагьи;

в) учителас коч1ол к1варалъе баян кьей.

1. Рокъобе х1алт1и.

2. Дарсил х1асил гьаби(рефлексия).

Дарсил ин:

1. Класс дарсиде х1адури.

2. Дарсил мурадал.

3. Дарс гьикъи:

- Р. Х1амзатовасул творчество;

- «Милъиршаби» (анализ).

1. Ц1ияб темаялъе цебераг1и:

а) а)Рек1елгъеялъулаб грамматика. «Лъица г1емер».

Дагъистаниязул мац1ал рик1к1е.

б) Дагъистан- муг1рузул ва мац1азул улка;

Дагъистаналда г1умру гьабула г1емерал миллатаз, гьел к1алъала 40 ц1ик1к1ун бат1ияб мац1алда. Гьел мац1ал т1аг1ине рес буго, щай гурелъул г1ун бач1унеб г1елалъ к1варго кьолеб гьеч1о рахьдал мац1але. Эбел- инсуцаги рокъоб лъималазда г1урус мац1 бицунеб буго. Школалдаги ц1алул программаялда рихьизарурал саг1тазул къадар дагьлъулеб буго. Гьеб киналъгулго лъик1аб х1асил бук1унареблъи бич1ч1изе зах1матаб жо гьеч1о.

б) коч1ол тарих.

Гьединабго квешаб бербалагьи мац1алде бугеб заман цебеги бук1ана.

Цо сордоялъ Р. Х1амзатовасухъе ах1ула М. Шамхаловас. Мац1 ккун бугеб квешаб х1алалъул бицуна.Гьелъул х1акъалъулъ хъвайилан гьарула, щай гурелъул маг1арулазе Расул вокьулаан, гьесул раг1ухъ г1енеккулаан. Гьебго сордоялъ хъвана Расулица «Ава мац1» абураб кеч1.

1. Учителас асар ц1али.

2. Рич1ч1уларел раг1абазе баян кьей(словарияб х1алт1и).

3. Кьал, т1арамагъадисеб, сог1аб

4. «Рахас» гьабун, асар ц1али.

5. Рек1елгъеялъулаб грамматика. Дагъистаналъул мац1ал рик1к1е.

6. Дарс щула гьаби:

а) суалалаздалъун;

- кинаб к1вар бугеб темаялъул бицунеб бугеб авторас?

- Лъил гьариялда рекъон хъвараб Расулица гьеб кеч1?

- Кинаб бербалагьи бугеб авторасул мац1алдехун?

- Гьанже г1адамазул мац1алдехун кинаб бербалагьи бугеб?

б)асаралъул идея рагьи( лъималаз).

- Щиб бич1ч1изабулеб бугеб асаралъ? Кинаб х1асил нилъеца гьабизе кколеб?

- Нужерго пикру загьир гьабе.Лъазе кколищ рахьдал мац1?

в) учителас коч1ол к1варалъе баян кьей;

Рахьдал мац1алъул, гьелде бугеб рокьиялъул, гьелдаса бугеб ч1ух1иялъул бицунел асаралги г1езег1ан руго Расулил. Рахьдал мац1 авторасе буго хвалдаса ворч1изе бищун к1удияб дарулъун. Гьеб мац1алда г1адин, маг1аруласда бич1ч1уларо Мах1мудил пасих1лъи, г1агараб халкъалъул г1амал- хасият.

Х1амзатил Расулил т1олабго нилъее багьа гьеч1еб хазина, бечедаб ирс. Амма «Авар мац1» абураб кеч1 ккола, миллат ва мац1 ц1унизе г1оло, к1удияв шаг1ирас наслаби ах1араб, гьездехун гьабураб х1асратаб хит1аблъун, г1агараб халкъалъе гьес тараб абадияб васигатлъун.

Гьеб кеч1 буго гьит1инаб авар мац1алъул к1вар гьеч1ин, г1умруялъулъ гьелде х1ажалъи кколеб гьеч1ин, г1исинал халкъал ч1ах1иял халкъазул мац1алда к1алъазе кколилан абулел г1адамазе жаваблъун. Авторас абулеб буго, ц1акъго бечедаб, гучаб мац1 гьеч1ониги,пачалихъияб мац1алъул борхалъиялде бахун гьеч1ониги, рахьдал мац1 лъазе кколилан, щай гурелъул гьеб ккола сундулго аслу, нилъер рух1ияб бечелъи. Умумуз тараб, гьеб хазина ц1унич1они, ц1унуларо халкъ. Рахьдал мац1 гьеч1они, гьеч1о миллат, маданият. Г1ун бач1унеб г1ел ах1улеб буго мац1алъе кколеб къимат кьезе, гьеб бокьизе, гьелдаса ч1ух1изе. Мац1 гьес бищун к1удияб хазиналъун рик1к1унеб буго.

Аваразул калам! Гьелъул камиллъи…

Киг1ан гъваридаб маг1наха гьел раг1абазулъ бессун бугеб?

Чан нухалъ ц1аланиги, к1удияб асар гьабула гьеб коч1оца маг1аруласе. Щай гурелъул гьениб, мац1алъул бицунаго, гьелъул жакъасеб ва бук1инесеб къисматалъул пикру гьабулаго, шаг1ирас нилъеда бикьулеб буго жиндирго ургъел, рах1атхвей, рек1ел суди, унти. Гьесда жиндирго г1умру бихьулеб гьеч1о, рахьдал мац1 гьеч1ого. Мац1 хвеялдасаги, авторасе живго хвезе бокьулеб буго:

-Метер маг1арул мац1, хвезе батани,

Хваги дун жакъаго, жаниб рак1 кьвагьун…

Кидаго к1очене бегьуларо: инсанас бищуларо мац1, миллат,Ват1ан, эбел- эмен… Гьеб кинабго гьесие щола г1умругун цадахъ. Эбел- эмен рокьулесе бокьула Ват1анги, миллатги, рахьдал мац1ги…

-

1. Рокъобе х1алт1и(кеч1 рек1ехъе лъазабизе).

2. Дарсил х1асил гьаби(рефлексия).