Панфилов ауданы. Ават орта мектебі, АӘД Р.М.Султанбеков

«Бекітемін»

Мектеп директоры ____________

Б.А.Қорғасбаева

№ 10- сабақ сыныбы-10а,ә

Күні:					Алғашқы әскери дайындық
Сабақтың тақырыбы					Әскери тәртіп, оның мәні және маңызы
Сабақтың мақсаты					Білімділік: Оқушыларға әскери тәртіптің мәні, әскери адамның міндеті, мадақтар мен көтермелеулер, тәптіп бузған жағдайдағы жазалар және жауапқа тарту туралы оқыту. Дамытушылық:  Күнделікті өмірде, сондай-ақ болашақ әскер қатарында өздерін тәртіпті, тәрбиелі азамат ретінде ұстау қасиеттерін дамыту. Тәрбиелік: Қзақстанды мақтан тұтатын, оның халқына адал болатын Отан қорғау міндетіне дайын тәртіпті, тәрбиелі азаматты қалыптастыру. Өз өміріне деген жауапкершілікке шынайы өмірге тәрбиелеу.
Өкізілетін орны					АӘД кабинеті
Сабақтың түрі					Жаңа сабақ
Сабақтың көрнекілігі					АӘД оқулығы, сабақа қатысты суреттер
Күтілетін нәтиже					Оқушылар әскери тәртіптің мәні, әскери адамның міндеті, мадақтар мен көтермелеулер, тәптіп бузған жағдайдағы жазалар және жауапқа тарту туралы мәлімет алады.
Уақыты		Стратегиялар		Мұғалімнің іс-әректі			Оқушының- іс әрекеті
5мин		Топтастыру		Ұйымдастыру бөлімі: 1. Взвод командирінен сабаққа дайындық туралы докладын қабылдау және взводпен салемдесу. 2. Оқушылардың сырт көрінісін тексеру. 3.Сабаққа даярлықты тексеру. 4. Сабаққа оқушылардың назарын аудару.			Взвод командирі сабаққа дайыдығы туралы доклад береді. Оқушылар мұгаліммен амандасады.
7мин		Үй тапсырма-сын сұрау		1.Әскери қызметшілердің әскери әдептілігі мен мінез-құлқы туралы айтып беріңдер. 2.ҚР ҚК әскери шендері қандай құрамдардан тұрады? 3. Әскери шендерді ретімен айтып беріңдер?			Оқушылар үй тапсырмасы бойынша қойылған сұрақтарға жауап береді
5мин		Жаңа сабақты түсіндіру		Оқушыларга жаңа сабақ бойынша қысқаша түсінік беріп өтемін.			Оқушылар сабақта түсінгендерін топта талқылайды, өз ойларын білдіреді
Әскерлердің жауынгерлік қабілеттілігі мен тұрақты жауынгерлік дайындығының аса маңызды шарты - әскери тәртіп болып табылады. Әскери тәртіп дегеніміз – барлық әскери қызметшілердің ҚР Конституциясы мен заңдарында, әскери жарғылар мен командирлердің бұйрықтарында белгіленген тәртіп пен ережелерді, сондай-ақ әскери қызметшілердің арасындағы мінез-құлық және өзара қарым-қатынас нормаларын қатаң және дәл сақтау. Әскери тәртіп әрбір әскери қызметшінің өзінің әскери борышын және өзінің Отанын қорғауға деген жеке жауапкершілігін, өз халқына шексіз берілгендігін жоғары сезінуіне негізделеді. Әскери тәртіп әрбір әскери қызметшіге өзінің әскери борышын адал атқаруды міндеттейді. Әскери қызметшілерді тәртіпке тәрбиелеудің негізгі әдісі көз жеткізу болып табылады, бірақ өз әскери борышын адал орындамағандарға күштеу әдісін қолдану мүмкіндігін де жоққа шығармайды. Жауынгерлер (матростар) мен сержанттарға қолданылатын көтермелеулер. а) бұрын қолданылған тәртіптік жазаны алып тастау; ә) алғыс жариялау; б) әскери бөлімнің тұрған жерінен 2тәулікке дейін сейілдемеге рұқсат беру; в) бұрынғы жұмыс (оқу) орына әскери борышын үлгілі орындағаны туралы және алған көтермелеулері туралы хабарлау; г) грамоталармен, бағалы сыйлықтармен немесе ақшалай марапаттау; ғ) әскери қызметшінің әскери бөлімнің кең жазылған жауынгерлік тудың жанында түскен жеке фотосуретімен марапаттау; д) жауынгерлерге (матростарға) ефрейтор (аға матрос) атағын беру; е) сержанттарға иеленген штаттық лауазымы бойынша көзделген әскери атағынан бір саты жоғары кезекті әскери атақ беру; ж) омырауға тағатын ҚР ҚК-інің үздігі белгісімен марапаттау; з) әскери бөлімнің Құрмет кітабына енгізу; и) 10 тәулікке дейін қысқа мерзімді демалыс беру, бару қайту жолындағы уақытты есептемегенде. Көтермелеулер ауызша немесе бұйрық түрінде салтанатты жағдайда әскери қызметшілер жиналысында немесе сап алдында жарияланады. Тәртіптік жазалар. Тәртіптік жаза - әскери қызметшілерге қызмет бойынша бастықтың билігімен қолданылатын жаза. Ол әскери қызметшілерге әскери тәртіп пен қоғамдық тәртіпті бұзғаны үшін қолданылады. Жауынгерлер мен сержанттарға мынадай жазалар қолданыла алады: а) сөгіс; ә) қатаң сөгіс; б) кезекті сейілдемеден айыру; в) жауынгерлерді (матростарды) 5 нарядқа дейін тағайындау; г) омырауға тағатын «ҚР ҚК-нің үздігі» белгісінен айыру; ғ) жауынгерлерді (матростарды) «ефрейтор» («аға матрос») әскери атағынан айыру; д) гауптвахтада ұстай отырып қамау: жауынгерлерді (матростарды) - 10 тәулікке дайін, сержанттарды – 7 тәулікке дейін; е) сержанттардың лауазымын төмендету; ж) сержанттардың әскери атағын бір сатыға төмендету; з) сержанттардың әскери атағын төмен лауазымға көшіре отырып, бір дәрежеге төмендету. Әрбір тәртіптік жаза әскери тәртіпті нығайту, әскери қызметшілерді тәрбиелеу және олардың қызметі үшін жауапкершілігін арттыру ретінде жасалған қылмыс ауырлығы мен кінәлау дәрежесіне сәйкес келуі тиіс. Егер кінәлі бірнеше рет теріс іс істеген болса немесе әскери тәртіп пен қоғамдық тәртіпті бұзуға топпен қатысса, егер мұндай қылығы қызметтік міндетін өтеу кезінде, мас күйінде жасалса және теріс қылығы тәртіпті айтарлықтай бұзған болса, тәртіптік жазаның қатаңдығы арта түседі. Тәртіптік жаза ол қолданылған күннен бастап, бір айдан кешіктірілмей атқарылады. Бір айлық мерзім өткен соң жаза атқарылмайды, бірақ ол туралы жазба қызметтік кәртішкеде сақталады. Қолданылатын тәртіптік жазалар жайында жауынгерлер мен матростарға өзіне немесе саптың алдында, сержанттарға - өзіне, сержанттардың кеңесінде не саптың алдында жарияланады. Командирлерге олардың бағыныштыларының алдында тәртіптік жазаларды жариялауға тыйым салынады.
8 мин	Топтық жұмыс		І-бөлімше: Әскери тәртіп. Әскери тәртіптің міндеті мен тәрбиелеу әдісі. Қазақстан Республикасының мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерге қолданылатын көтермелеулер. ІІ-бөлімше: Жауынгерлер мен матростарға қолданылатын көтермелеулер. Әскери қызметті келісім шарт бойынша жауынгерлер (матростар) мен сержанттар (старшиналар) лауазымында өткеруші әскери қызметшілерге қолданылатын көтермелеулер түрлері. Көтермелеулердің жариялану реттері. ІІІ-бөлімше: Тәртіптік жазалар. Жауынгерлер (матростар) мен сержанттарға (старшиналарға) қолданылатын тәртіптік жазалар. Тәртіптік жазаның атқарулуы және жариялануы.			Оқушылар берілген тапсырма бойынша жұптық жұмыс жүргізеді.
7 мин	Сұрақ-жауап		Әскери тәртіп дегеніміз не? Әскери тәртіп әскери қызметшіге нені міндеттейді? Көтермелеу мен жазалардың қандай түрлері болады? Жауынгерлерге (матростарға) көтермелеу қолданудың реті қандай? Тәртіптік жазаны орындау мен белгілеудің реті қандай?			Оқушылар қойылған сұрақтарға жауап береді.
5мин	Рефлексия		Кері байланыс. Не білдім? Не білгім келеді? Нені түсінбедім?			Оқушылар өтілген сабақ бойынша өз ойларын жазып береді.
2мин	Бағалау		Бағалау парағын критерий бойынша балмен бағалап қортындылаймын. Топ бағалаушыларына қойған бағаларын айтқызып қортынды бағаны айтамын.			Топ бағалаушысы берілген критери бойынша өз топ мүшелерін бағалайды
1мин	Үй тапсырмасы		& 3-оқу Әскери тәртіп, оның мәні және маңызы			Тапсырманы күнделікке жазады.

Алғашқы әскери дайындық пәні

оқытушы ұйымдастырушысы: Р.М.Султанбеков

Жаңа сабақ

Жоспары:

1 Тәуліктік кезекшінің құрамы және тағайындалуы

2 Рота бойынша кезекшінің міндеттері.

3 Тәуліктік күзеттің жабдықталу орны.

Ашық сабақтың тақырыбы: Әскери тәртіп, оның мәні және маңызы, әскери тәртіпті сақтау бойынша әскерлердің міндеттері, командирдің бұйрығы – бағыныштылар үшін заң, сарбаздарға қолданылатын марапаттаулар, сарбазға берілетін тәртіптік жаза.

Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:

1. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жарғылары туралы мәлімет беру.

2. Сабақты теориялық жағынан қарастыра отырып, оқушыларды күнделікті өмірде, сондай-ақ болашақ әскер қатарында өздерін тәртіпті, тәрбиелі азамат ретінде ұстау қасиеттерін дамыту.

3. Қазақстанды мақтан тұтатын, оның халқына адал болатын, жері мен табиғатын құрметтейтін, Қазақстандық патриот бола алатын, Отан қорғау міндетіне дайын азаматты қалыптастыру.

Уақыты: 45 минут

Өткізілетін күні:

Өткізілетін орны: 10 сынып , АӘД кабинеті

Құрал-жабдықтар мен көрнекті құралдар:

1. Оқулық.

2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жарғылары.

3. Интерактивтік тақта.

4. Компьютер.

Сабақтың түрі: жаңа тақырыпты тусіндіру

Сабақты жүргізудің әдіс-тәсілдері: бөлімшеге бөліп дамыта оқыту

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі – 5 минут.

1. Взвод командирі оқушыларды сапқа тұрғызады, оқытушыға рапорт береді, амандасу, түгендеу, оқушылардың сырт көрінісін тексеру. Баянат қабылданғаннан кейін бірден Қазақстан Республикасының Әнұраны орындалады, осы кезде қосымша интерактивті тақтадан патриоттық тәрбие беретін, Әнұранның мағынасын ашатын, Қазақстан туралы, оның Қарулы Күштері, Көп ұлтты халқы, одағы бейбіт өмір, оның тұңғыш Президенті, батыр бабалары, өнері, байлығы, білімі, Астанасы туралы қысқаша мәлімет беретін, оқушылардың бойындағы патриоттық сезімдерін оятатын бейне таспа ойнатылады.( 2 минут )

ә) Өтілген тақырыпты сұрау кезеңі – 7 минут.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Үй тапсырмасы төмендегі тестік сұрақтар жүйесі бойынша компьютер арқылы тексеріледі:

1. Жалпы әскери жарғыларды айтып беріңіздер?

2. Жауынгерлер мен матростар құрамына кімдер жатады?

3. Сержанттармен старшиналарға кімдер жатады?

4. Аға офицер құрамына кімдер кіреді?

5. Кіші офицер құрамына кімдер кіреді?

6. Жоғары офицер құрамына кімдер кіреді?

7. Тәуліктік кезекші құрамына кімдер кіреді?

8. Рота бойынша кезекші міндетін айтыңыз?

Жаңа тақырыпты өту және бекіту: 30 минут

Жаңа тақырыпты үш бөлімге бөліп қарастырамын және осы үш бөлімді үш бөлімшеге бөліп беремін:

І-бөлімше:

1. Әскери тәртіп.

2. Әскери тәртіптің міндеті мен тәрбиелеу әдісі.

3. Қазақстан Республикасының мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерге қолданылатын көтермелеулер.

ІІ-бөлімше:

1. Жауынгерлер мен матростарға қолданылатын көтермелеулер.

2. Әскери қызметті келісім шарт бойынша жауынгерлер (матростар) мен сержанттар (старшиналар) лауазымында өткеруші әскери қызметшілерге қолданылатын көтермелеулер түрлері.

3. Көтермелеулердің жариялану реттері.

ІІІ-бөлімше:

1. Тәртіптік жазалар.

2. Жауынгерлер (матростар) мен сержанттарға (старшиналарға) қолданылатын тәртіптік жазалар.

3. Тәртіптік жазаның атқарулуы және жариялануы.

Ол бөлімдер бойынша қарастыратын сұрақтарды алдын-ала құрастырып, оны оқушылардың назарына интерактивтік тақта арқылы ұсынамын. Әр бөлімшенің командирі өзінің қарамағындағы оқушыларға сұрақтар бойынша тапсырмаларды тең етіп бөліп береді де, өзі қалған екі бөлімшенің тапсырмалары бойынша сұрақтар әзірлеуге кіріседі. ( 10 минут )

Оқушылар тапсырманы орындауға кіріскенде мен сабақ басында тест бойынша алынған оқушылардың үй тапсырмасын тексеріп бағалаймын және сондай-ақ оқушылардың сырт келбеті мен киім-киісіне, сабақ басында орындаған саптық дайындық бойынша жаттығуға , тәртіптеріне қортынды жасап баға беремін.Бағалауды журналға жазамын, бұл бағаға оқушының жаңа тақырып бойынша алған бағасыда енгізіледі.

Тапсырма орындауға берілген уақыт бітісімен әр бөлімше кезегі бойынша өздеріне берілген тапсырманы талдауға кіріседі және басқа бөлімшенің сұрақтарына жауап қайтарады.

( Әр бөлімшеге 10 минуттан 30 минут )

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Тәртіптік жарғысы.

Әскерлердің жауынгерлік қабілеттілігі мен тұрақты жауынгерлік дайындығының аса маңызды шарты - әскери тәртіп болып табылады.

Әскери тәртіп дегеніміз – барлық әскери қызметшілердің ҚР Конституциясы мен заңдарында, әскери жарғылар мен командирлердің бұйрықтарында белгіленген тәртіп пен ережелерді, сондай-ақ әскери қызметшілердің арасындағы мінез-құлық және өзара қарым-қатынас нормаларын қатаң және дәл сақтау.

Әскери тәртіп әрбір әскери қызметшінің өзінің әскери борышын және өзінің Отанын қорғауға деген жеке жауапкершілігін, өз халқына шексіз берілгендігін жоғары сезінуіне негізделеді.

Әскери тәртіп әрбір әскери қызметшіге өзінің әскери борышын адал атқаруды міндеттейді.

Әскери қызметшілерді тәртіпке тәрбиелеудің негізгі әдісі көз жеткізу болып табылады, бірақ өз әскери борышын адал орындамағандарға күштеу әдісін қолдану мүмкіндігін де жоққа шығармайды.

Жауынгерлер (матростар) мен сержанттарға қолданылатын көтермелеулер.

а) бұрын қолданылған тәртіптік жазаны алып тастау;

ә) алғыс жариялау;

б) әскери бөлімнің тұрған жерінен 2тәулікке дейін сейілдемеге рұқсат беру;

в) бұрынғы жұмыс (оқу) орына әскери борышын үлгілі орындағаны туралы және алған көтермелеулері туралы хабарлау;

г) грамоталармен, бағалы сыйлықтармен немесе ақшалай марапаттау;

ғ) әскери қызметшінің әскери бөлімнің кең жазылған жауынгерлік тудың жанында түскен жеке фотосуретімен марапаттау;

д) жауынгерлерге (матростарға) ефрейтор (аға матрос) атағын беру;

е) сержанттарға иеленген штаттық лауазымы бойынша көзделген әскери атағынан бір саты жоғары кезекті әскери атақ беру;

ж) омырауға тағатын ҚР ҚК-інің үздігі белгісімен марапаттау;

з) әскери бөлімнің Құрмет кітабына енгізу;

и) 10 тәулікке дейін қысқа мерзімді демалыс беру, бару қайту жолындағы уақытты есептемегенде.

Көтермелеулер ауызша немесе бұйрық түрінде салтанатты жағдайда әскери қызметшілер жиналысында немесе сап алдында жарияланады.

Тәртіптік жазалар.

Тәртіптік жаза - әскери қызметшілерге қызмет бойынша бастықтың билігімен қолданылатын жаза. Ол әскери қызметшілерге әскери тәртіп пен қоғамдық тәртіпті бұзғаны үшін қолданылады.

Жауынгерлер мен сержанттарға мынадай жазалар қолданыла алады:

а) сөгіс;

ә) қатаң сөгіс;

б) кезекті сейілдемеден айыру;

в) жауынгерлерді (матростарды) 5 нарядқа дейін тағайындау;

г) омырауға тағатын «ҚР ҚК-нің үздігі» белгісінен айыру;

ғ) жауынгерлерді (матростарды) «ефрейтор» («аға матрос») әскери атағынан айыру;

д) гауптвахтада ұстай отырып қамау: жауынгерлерді (матростарды) - 10 тәулікке дайін, сержанттарды – 7 тәулікке дейін;

е) сержанттардың лауазымын төмендету;

ж) сержанттардың әскери атағын бір сатыға төмендету;

з) сержанттардың әскери атағын төмен лауазымға көшіре отырып, бір дәрежеге төмендету.

Әрбір тәртіптік жаза әскери тәртіпті нығайту, әскери қызметшілерді тәрбиелеу және олардың қызметі үшін жауапкершілігін арттыру ретінде жасалған қылмыс ауырлығы мен кінәлау дәрежесіне сәйкес келуі тиіс.

Егер кінәлі бірнеше рет теріс іс істеген болса немесе әскери тәртіп пен қоғамдық тәртіпті бұзуға топпен қатысса, егер мұндай қылығы қызметтік міндетін өтеу кезінде, мас күйінде жасалса және теріс қылығы тәртіпті айтарлықтай бұзған болса, тәртіптік жазаның қатаңдығы арта түседі.

Тәртіптік жаза ол қолданылған күннен бастап, бір айдан кешіктірілмей атқарылады. Бір айлық мерзім өткен соң жаза атқарылмайды, бірақ ол туралы жазба қызметтік кәртішкеде сақталады.

Қолданылатын тәртіптік жазалар жайында жауынгерлер мен матростарға өзіне немесе саптың алдында, сержанттарға - өзіне, сержанттардың кеңесінде не саптың алдында жарияланады.

Командирлерге олардың бағыныштыларының алдында тәртіптік жазаларды жариялауға тыйым салынады.

Үйге тапсырма беру: Интерактивтік тақтаға жазып қоямын : 1 минут

2-Тарау: §4 ,

• Әскери тәртіп дегеніміз не?

• Әскери тәртіп әскери қызметшіге нені міндеттейді?

• Көтермелеу мен жазалардың қандай түрлері болады?

• Жауынгерлерге (матростарға) көтермелеу қолданудың реті қандай?

• Тәртіптік жазаны орындау мен белгілеудің реті қандай?

Сабақты талдау, оқушыларды бағалау: 2 минут

Оқушыларды бағалаған таблицаны интерактивтік тақтаға шығарамын, сабақты талдап, әрбір бөлімшеге жіберген кемшіліктері бойынша ескертулер жасаймын, ерекше көзге түскендерді атап өтемін. Сабағымды Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентінің : «Қиындық атаулыны жеңетін бір-ақ күш бар, ол – бірлік. Еліңді, жеріңді қорғау үшін бірлік қаншалықты қажет болса, тәуелсіздік жемістерін, бүгінгі қол жеткен табыстарымызды сақтап қалу үшін де ол сондай қажет.» сөзімен аяқтаймын.

( 1.5 минут )

Оқушылармен қоштасу: « Сау болыңдар, оқушылар!»

« Сау болыңыз оқытушы мырза!»

( 0.5 минут)

АӘД пәні оқытушы- ұйымдастырушы: А. Биғаклиев