Открытый урок на тему: Қосарлама қос сөздер

Сабақтың тақырыбы : Қосарлама қос сөздер

Сабақтың мақсаты:

Білімділік-оқушыларға қосарлама қос сөздер туралы түсінік беру,оқушыларды қосарлама қос сөздердің жасалу жолдарын ажырата білуге оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау тәсілдерін тиімді қолдану .

Дамытушылық-жаттығуларды өз беттерінше орындауға ой- өрістерін,таным қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік-шығармашылық жұмысқа баулу, тілді құрметтеуге,табиғатты аялауға,қорғауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі : Аралас сабақ

Сабақтың әдісі : Түсіндіру,сұрақ-жауап,СТО элементтері,өзін-өзі бағалау.

Сабақтың көрнекілігі :плакат,кеспе қағаздар.

Пәнаралық байланыс :Әдебиет.

Сабақтың барысы:

I  Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгендеу

Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

.Күтілетін нәтиже :

• Оқушы қосарлама қос сөздерді меңгереді;

• Мысал келтіріп, оның жасалуын  ажырата алады;

• Қосарлама қос сөздерді пайдалана отырып , фонетикалық  талдау жүргізеді .

• Оқушыларға өздерінің аты-жөні жазылған   бағалау парағын таратып , толтырылу ережесімен түсіндіру / Әр жауаптары сайын  тапсырманың түріне қарай бөлінген графаға  бір балдан қосып отырады .

II Үй тапсырмасын сұрау.

IYҮйге берілген тапсырмасын тексеріп бағалаймын

Y Қызығушылықты ояту :    Топ басшылары келіп қалташалардан сұрақтар алып тобымен ақылдасып жауап береді1- тапсырмасы : Сөз құрамына қарай нешеге бөлінеді? 2- тапсырмасы : Күрделі сөздердің түрлерін ата 3-тапсырмасы : Қос сөз дегеніміз не? 4-  сұрағы: Қос сөздер нешеге бөлінеді , оларды ата ? 5- сұрағы : Қайталама қос сөз дегеніміз не ? 6- сұрағы : Қайталама қос сөздер қалай жасалады ?

YI Жаңа сабақты түсіндіру.Арасында құлын-тайАйнала шауып бұлтылдапЖоғары-төмен үйрек-қазҰшып тұрса сымпылдап,Қыз-келіншек үй тігер Бұрала басып былқылдап                     Абай .

• Кімнің өлеңі ?

• Осы өлеңде кездесіп тұрған қос сөздерді атайық Құлын-тай , жоғары-төмен , үйрек-қаз , қыз-келіншек Осы жерде қайталама қос сөздер мен қосарлама қос сөзді  салыстырмалы түрде жазып ережесін шығару/Құлын-тай                            

Жоғары-төмен                       жарқ- жұрқ

Үйрек-қаз                              Үйді-үйге

Қыз-келіншек                        өз-өзіне

• Бұл сөздер қалай жасалып тұр ?

• Неше түбірден қосарланған ?

 ** Екі түбірдің қосарлануы арқылы жасалған қос сөздерді –қосарлама қос сөздер дейміз. / Қосарлама қос сөздің құрамы әр алуан болады:

1) Мағынасы бір-біріне жақын синонимдес қос сөздер:аяқ-табақ, жан-жануар, дос-жаран, ағайын-туыс, бақ-береке, ырыс-құт, т.​​​​​​​б.​​​​​​​ Мағынасы бір-біріне қарама-қарсы антоним қос сөздер: үлкен-кіші, кәрі-жас, алыс-жақын, ащы-тұщы, алыс-беріс, жоғары-төмен, т.б.

2) Бір сыңары мағыналы, екінші сыңары мағынасыз қос сөздер: бала-шаға, киім-кешек, көйлек-көншек, жүн-жұрқа, қыз-қырқын, шал-шауқан, келін-кепшік, жігіт-желең, т.б.

3) Екі сыңары да мағынасыз қос сөздер: апыр-топыр, ығы-жығы, апыл-ғұпыл, оқта-текте, абыр-сабыр, әлек-шәлек, т.б.

4) Кейінгі жылдары қалыптасқан қосарланған қос сөздер: үгіт-насихат, оқу-ағарту, саяси-экономикалық, қазақша-орысша сөздік, т.б.

Қайталама қос сөздер де, қосарлама қос сөздер деәрқашан дефис арқылы жазылады. Мысалы, ар-намыс, ыза-кек, әдет-ғұрып, мая-мая, салдыр-гүлдір, тәп-тәтті, елу-алпыс, ербең-ербең, ас-мас, орын-орнына, тек күшейткіш буын арқылы жасалған аппақ және көкпеңбек қос сөздері ғана бірге жазылады

YII . Сабақты бекіту

55-жаттығу  / оқушылар қосарлама қос сөздерді көшіріп жазып,қалай жасалғанын айтады .

56-жаттығу.мәтінді рөльдерге бөліп көрініс көрсету арқылы қос сөздерді тапқызу

59-жаттығу. Мәтінді көшіріп қос сөздердің арасына дефис қойыңдар.

YIIIЖұмбақ шешіп көрейік: Жасырылған жұмбақтың шешуі бойынша топтар сурет салып,қорғайды

IX«Жалғасын тап»  ойыны

 Дос- .......                        Егжей -.......                     .......- Жарақ

Сәлем -.....                    ...........- Насихат             .......-  Сарсаң

.........- келбет               азық-  ..............                Ығы- ........                  

X 3 топқа тапсырма

  1-топ : Дос-жаран сөзіне фонетикалық талдау жүргізу

   2- топ: Кескін-келбет сөзіне

 3- топ :Ығы-жығы  сөзіне талдау                 

X I Жаңа сабақты бекіту.

Мен нені үйрендім?

Мен нені білдім?

Мен нені білгім келеді?

• топ : Қосарлама қос сөздерінің анықтамасын айту, мысал келтіру.

•  Топ : Қосарлама қос сөздердің жасалу түрін айт

•  Топ : Қосарлама қос сөздердің жасалуына сай мысал келтіру

• Үйгетапсырма :62-жаттығу, ережелерді  ереже дәптерге түсіру

XII         Бағалау парағы бойынша топ жетекшілері өзтоптарының жинаған балының қорытындысы бойынша журналға түсіру. Оқушылар оз көңіл-күйлерін смайликтер арқылы жане жапсырма қағаз бен тақтаға ілгізу.