Научная статья:ЗНАЧЕНИЕ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА В САНИТАРНО-ГИГИЕНИЧЕСКОЙ ЗАЩИТЕ

BEMOR BOLALARNING PARVARISHIDA TIBBIY PSIXOLOGIYANINNG O‘RNI

Рузиева Ирода Гиясовна

ЗНАЧЕНИЕ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА В САНИТАРНО-ГИГИЕНИЧЕСКОЙ ЗАЩИТЕ

БУХАРСКИЙ ТЕХНИКУМ ОБЩЕСТВЕННОГО ЗДОРОВЬЯ ИМЕНИ АБУ АЛИ ИБН СИНО, УЗБЕКИСТАН

Oilada nogiron bolaga ota-ona va yaqin qarindoshlarning katta eʼtibori kerak.

Ota-onalar, barcha jihatlarda, oʻz farzandlarining kasalligi tufayli chuqur tushkunlikka tushadilar va aziyat chekadilar, shu tufayli ular faol ijtimoiy faoliyatdan chetlashadilar. Ularning butun ichki hayoti kasal bolaga qaratiladi. Ota-onalar shifokorlar va oʻqituvchilarga yuqori va baʼzan nojoʻya shiyoyatlar bildiradilar. Onaning psixologiyasi sezilarli darajada oʻzgarishi mumkin va buning natijasida baʼzan oilada oila aʼzolari va yaqinlari oʻrtasidagi qiyin, keskin munosabatlar paydo boʻladi. Buni shifokor va pedagog-defektologga eslatib oʻtish kerak. Bemorning ota-onasi va qarindoshlari bilan muloqotda ular juda xushmuomalalik koʻrsatishlari va gʻazablanishdan, xafagarchilikdan va oʻylamay aytiladigan soʻzlardan qochishlari kerak. Ota-onalarning psixologiyasini, ularning muammolarini tushunib yetish, ularning kechinmalariga hamdard boʻlish kerak. Biroq, bu ularning izmida boʻlish, hamma narsada ular bilan kelishishni anglatmaydi. Kasalliklarning rivojlanish mexanizmlari haqidagi notoʻgʻri tushunchalar, koʻpincha ota-onalar oʻrtasida notoʻgʻri qarashlar, bolaning kasal boʻlib tugʻilganligi uchun aybdorlik hissi.

Baʼzida er-xotinlar bir-birlarini kasal bolaning tugʻilishi yoki unda kasallikning rivojlanishi uchun ayblashni boshlaydilar, nazoratsizlik, befarqlik uchun bir-birlarini qoralaydilar. Rivojlanishida jiddiy nuqsonlar boʻlgan bola tugʻilganda oilada ayniqsa qiyin vaziyat yuzaga kelishi mumkin.

Baʼzi shunga oʻxshash hollarda, ogʻir nuqsonni davolash mumkin boʻlmaganda, ota-onalar oldiga bolani ixtisoslashtirilgan maktab-internatga oʻtkazish masalasini qoʻyish joizdir. Bunday taktikani gʻayriinsoniy deb hisoblash mumkin emas. U ota-onalarni doimiy ruhiy jarohatlardan xalos qilishni anglatadi. Oiladagi hayot normal holatga qaytadi. Ota-onalar normal ishlashlari va sogʻlom bolalarga tegishli eʼtibor berishlari mumkin.

Oiladagi kasal bola odatda katta eʼtibor, sevgi, mehr bilan oʻralgan. Koʻpincha,

ota-onasi uni haddan tashqari himoya qiladilar, unga kasal ekanligi toʻgʻrisidagi fikrni singdiradilar, unga oʻyinqaroq boʻlishga, bolalar bilan muloqot qilishga, unga "issiqxona sharoitlari" yaratishga yoʻl qoʻymaydilar. Bu, albatta, bolalarning xarakterli rivojlanishiga taʼsir qiladi. Bunday bolalar koʻpincha xudbin boʻlib oʻsadilar. Ularning koʻpchiligida psixopatologik xarakter xususiyatlari rivojlanadi va mustahkamlanadi. Bu "haddan tashqari gʻamxoʻrlik"ning oʻziga xos sindromlaridir. Bunday hollarda pedagog- defektolog ota-onalarga ularning xatti-harakatlarining notoʻgʻriligini taktik shaklda tushuntirishi kerak.

Bolalar davolash-profilaktika va ixtisoslashtirilgan muassasalarida ishlaydigan pedagog-defektologlar bolalarga gʻamxoʻrlik qilish, ularning ota- onalari va yaqinlari bilan ajralish sharoitida bemorlarning ruhiy travmatizmining oldini olish uchun alohida gʻamxoʻrlik koʻrsatishlari kerak.

Nevrologik va ruhiy kasalliklari boʻlgan bolalarni ota-onalaridan (kasalxonada, sanatoriyda, maxsus muassasa) ajratish sharoitida parvarish qilish alohida ahamiyatga ega. Shuni yodda tutish kerakki, bolalar ularni kasalxonaga, sanatoriyga va boshqa muassasalarga joylashtirishga juda sezgir, ular yigʻlaydilar, injiqlik koʻrsatadilar va koʻpincha ovqat yeyishni bosh tortadilar. Shuning uchun ular ayniqsa yaxshi, ehtiyotkor, mehrli yondashuvga muhtoj. Pedagog-, hayqiriq, jazolashga yoʻl qoʻyib boʻlmaydi. Tibbiy xodimlar va pedagoglar bolalar uchun onaning oʻrnini bosishlari kerak. Bu ayni paytda qiyin va olijanob vazifadir. Bola uchun unga nisbatan mehrli munosabatni his qilish juda muhim: bu holda u padagogga, shifokorga, hamshiraga, enagaga moslashadi. Kasal bola bilan yaxshi yoʻlga qoʻyilgan aloqa u bilan olib boriladigan tibbiy-pedagogik ish samaradorligini sezilarli darajada oshiradi.

Tibbiy deontologiyaning muhim sharti shifokorlar, pedagog-defektolog va boshqa xodimlar oʻrtasidagi toʻgʻri munosabatlardir. Pedagog-defektolog va shifokor oʻrtasida ularning birgalikdagi faoliyati jarayonida maʼlum munosabatlar oʻrnatiladi. Ular rivojlanishning muayyan ogʻishlarini tekshirish, davolash va tibbiy-pedagogik tuzatishda umumiy pozitsiyalarga asoslanadilar. Bu munosabatlar ish yuzasidan boʻlishi va bemorning manfaatlaridan kelib chiqishi kerak. Shifokor va pedagog-defektolog bir-birlarini tushunishlari va toʻliq kelishilgan holda harakat qilishlari muhimdir. Bunday holda, ular bemorga koʻproq foyda keltiradilar.

Bemorni tekshirish jarayonida shifokor tashxis qoʻyadi, patologik jarayonning mohiyatini aniqlaydi va nuqsonni tuzatish yoʻllarini belgilaydi. Soʻngra u tegishli davolanishni amalga oshiradi. Vrach pedagog-defektologga patologik jarayonning mohiyatini, u yoki bu nuqsonni tuzatish imkoniyatini tushuntiradi, keyin ular birgalikda ushbu nuqsonni pedagogik tuzatish taktikasini ishlab chiqadilar.

Pedagog-defektologning ishi bolaning nevrologik va psixologik xususiyatlarini inobatga olgan holda nevropatolog yoki psixonevrolning tavsiyalariga asoslanishi kerak. Fikr almashish jarayonida shifokor va pedagog- defektolog pedagogik mashgʻulotlar va davolash tadbirlarining umumiy dasturini ishlab chiqadilar. Bolani birgalikda tekshirish vaqtida uning potensial imkoniyatlari aniqlanadi. Shifokor va pedagog-defektolog pedagogik va davolash taʼsirlarining yakuniy natijasini taxmin qiladilar, birgalikda davolash taktikasini va mashgʻulotlarning hajmini aniqlaydilar.

Bu nafaqat katta insoniy, balki davolash ahamiyatiga ega, chunki bolalar koʻpincha onalari va boshqa yaqin qarindoshlari bilan aloqa yetishmasligidan aziyat chekishadi. Muloqot yetishmovchiligi bolaning rivojlanishiga salbiy taʼsir qiladi. Tibbiy-pedagogik ishning bir qismi oʻrta tibbiyot xodimlariga topshirilishi kerak. Masalan, davolovchi jismoniy tarbiya boʻyicha guruh mashgʻulotlarini yoki fizioterapiya muolajalarini bola bilan individual muloqot bilan birlashtirish juda foydali. Bunday muloqot jarayonida bolalarga ozodalik koʻnikmalarini oʻrgatish kerak. Soʻz boyligini toʻldirish va toʻgʻri talaffuzni oʻrgatishga harakat qilish kerak. Vrach va pedagog-defektolog bu borada oʻrta va kichik xodimlarni doimiy ravishda oʻrgatib borishi kerak.

Shifokorlar va pedagog-defektologlar oʻrta va kichik xodimlarga nutq madaniyatini oʻrgatishlari kerak. Shuningdek, hamshiralar, agar tashxislar prognostik jihatdan yomon boʻlsa, bemorlarga yoki ularning qarindoshlariga ularni etkazmasliklarini kuzatib borish kerak. Shifokor va pedagog-defektolog bemorlarda tuzalib ketishiga ishonch hosil qilishlari hamda hamshira yoki enaga ularning birgalikdagi ishlariga dissonans olib kelmasligini kuzatib borishlari kerak. Kichik va oʻrta tibbiyot xodimlari bemorning ota-onasiga yoki qarindoshlariga keraksiz narsalarni aytmasligi yoki shifokor va pedagog- defektologning harakatlarini shubha bilan muhokama qilmasligi kerak. Shifokor, pedagog-defektolog, oʻrta va kichik tibbiyot xodimlarining aniq, kelishilgan harakatlariga erishish kerak..