Нанның микроорганизмдер мен бүлінуі. Нанның зеңденуі, көгеруі.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Нанның микроорганизмдермен бүлінуі туралы олардың адам ағзасына тигізетін әсері туралы мәлімет беру

Тәрбиелілігі: Адам денсаулығын сақтау және жүйелі қолдану.

Дамытушылығы: оқулықпен, кестелермен электронды оқулықпен жұмыс жасай отырып, есте сақтау, сезіну қабілеттеріін жетілдіру.

Сабақтың түрі: Аралас.

Сабақтың әдіс тәсілдері: Кестелермен жұмыс жасау, сұрақ-жауап, тәжірибелік.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, слайд.

Пәнаралақ байланыс: Биология, химия.

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу, түгендеу,оқушылардың сабаққа даярлығы.

ІІ.Өткен сабақты меңгерудегі оқушылардың білім дағдысын тексеру.

ІІІ.Жаңа сабақты түсіндіру.

Сабақтың тақырыбы: Нанның микроорганизмдер мен бүлінуі. Нанның зеңденуі, көгеруі.

Нан микроорганизмдердің түсуімен, көбеюімен әр түрлі бүлінулерге ұшырайды: нанның картоп ауруы, нанның зеңденуі, көгеруі және пигментті бактериялармен зақымдануы. Нанның картоп ауруы бидай нанын зақымдайды, көбіне ірі даналық түрлерін. Картоп ауруының қоздырғышы спора түзетін бактериялар B.mesentericus тобы топырақта өмір сүреді және дақылдарды оңай зақымдайды, содан соң ұнға өтеді. Споралар жоғары тепмератураға төзімді, сондықтан нанды пісіргенде де өмір сүру қабілетін сақтайды. Нанның суу процесі кезінде споралар өне бастайды да, ыңғайлы жағдайда өте тез көбейеді.

• Нанда лас дақтар, жағымсыз иіс пен дәм пайда болады. Нанның жұмсағы жабысқақ болып адам асқазанының зақымдануына әкеліп соғады. Ауруды тудырушы спора түзетін бактериялар мен зең саңырауқұлақтары болып табылады.

• Зақымданған нанды қолдану асқазан жұмысының бұзылуын және улануды тудыруы мүмкін. Бұндай нанды пайдалануға болмайды.

Картоп таяқшалары мына жағдайда көбейеді:

• Нанның жұмсағының температурасы 35-40 С болғанда;

• Нанның ылғалдылығы жоғарлағанда;

• Бидай нанының қышқылдылығы төмендегенде;

• Нан желдетілмейтін үйілген күйде сақталғанда;

Белгілері:

• Нанның жұмсағы картоп таяқшалары бөлген ферменттердің белсенділігінің әсерінен ылғалданып, жабысқақ бола бастайды,

• нанды тілгенде созылмалы жіп сияқты кілегей пайда болады,

• нан қарая бастайды және жағымсыз жемістер шірігенде шығатын иіс білінеді.

Картоп таяқшалары адамдар үшін қауіпсіз. Бірақ картоп таяқшаларымен зақымданған нан жеуге жарамсыз, өйткені нанның органолептикалық қасиеттері нашарлайды.

Картоп ауруының алдын алу үшін, картоп таяқшаларының көбеюіне жол бермеу қажет:

• нан илеу процесін дұрыс жолға қою;

• қамырға картоп таяқшаларының көбеюін тежейтін препараттар қосу;

• зақымданған ұнды тесік күлшелер, макарон дайындауға қолдану;

• нанды тез суыту;

• нанныды тек суығаннан кейін ғана тасымалдау керек;

• нан сататын орындарда, нанды сақтайтын орындар, сақтайтын ынғайлы желдетілетін бөлмелердің болуы, нан сөрелерін ылғалданған, 1%-дық сірке қышқылына малынған шүберекпен сүртіп шығу.

Сурет 1,2- Нанның картоп ауруымен зақымдануы және микроскоппен қараған кездегі картоп бактериялары.

Сурет -3. Нанның картоп аурымен зақымдануы

Нанның зеңденуі, көгеруі

Нанның зеңденуі - споралары нанға ауадан, пісіріліп болған соң түсетін Penicillium glaucum (жасыл зең), Musor makedo (басты зең) зең саңырауқұлақтарының дамуынан пайда болады. Нанның көгеруі бет жағынан басталады, оған себепнанның бетіндегі жарықтар, мыжылулардан басталып, содан соң нанның жұмсағына өтеді. Нанның көгеруі нанның химиялық құрамынөзгертіп, органолептикалық қасиеттеріне әсер етеді. Көгерген нан жеуге жарамсыз. Нанның көгеруі қараңғы, ылғалды, желдетілмейтін бөлмелерде сақтағанда пайда болады. Нанның бүлінуінің алдын алу үшін, нанды ұзақ сақтамай таза желдетілген құрғақ қоймаларда сақтап, нандарды реттеп қойып, нан сақтайтын сөрелерді, жәшіктерді мұқият санитарлық өңдеуден өткізіп тұру қажет. Бұл ережелер барлыық сауда орндарында, қоғамдық тамақтану орындарында, нан зауыттарында қатаң түрде сақталу қажет.

Сурет -4,5.Нанның зеңденуі.

Үйге тапсырма: Нанның сақтау ережелері туралы мәлімет жинақтау.