Махамбет ?теміс?лы «Со?ыс»

А.С.Ахмадиева

Мектеп директорыны? т?рбие ісі ж?ніндегі орынбасары.

Б?О, Теректі ауданы. Абай атында?ы ЖОББМ

П?ні: ?аза? ?дебиеті

Сыныбы: 5

Саба?ты? та?ырыбы: Махамбет ?теміс?лы «Со?ыс» ?ле?і

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік – Махамбет ?теміс?лыны? ?мірі мен а?ын поэзиясыны? негізгі та?ырыбы туралы т?сінік беру. «Со?ыс» ?ле?іні? та?ырыбы мен идеясын ашу ар?ылы Исатай-Махамбет баста?ан 1836 -1838 жыл?ы к?терілісті? шы?у себептерін, сипатын ??ындыру;

Дамытушылы?- о?ушыларды? ?деби д?ниетанымын ке?ейту, ойлау, ?зіндік ой ?рбіту, салыстыру, ?з ойларын еркін жеткізе білу ?абілеттерін дамытып, м?нерлеп о?у да?дыларын ?алыптастыру;

Т?рбиелік – а?ын ?ле?дері ар?ылы ?з елін, Отанын с?йе білетін ?лтжанды т?л?а ?алыптастыра отырып, ерлік пен елдікті, батырлы?ты д?ріптеу;

Саба?ты? т?рі: аралас саба?.

Саба?ты? ?дісі: баяндау, талдау, с?ра?-жауап,СТО технологиясыны? элементтері.

П?наралы? байланыс: тарих, география, музыка.

Саба?ты? к?рнекілігі: а?ын портреті, шы?армалар жина?ы,слайдтар, электронды о?улы?, ?аза?стан картасы,М.?алымовты? «Исатай-Махамбет» атты суреті, Ж??гір ханны? суреті, аудио-кітап.

І. Саба?ты? барысы.

?йымдастыру кезе?і.

Психологиялы? дайынды?: «Ж?ректен ж?рекке» о?ушылар бір- біріне жа?сы тілектер жолдап, с?ттілік тілейді.

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру: графикалы? диктант ?дісі бойынша тексеріледі

( Графикалы? диктантта ?ткен саба??а байланысты 10 с?ра? беріледі. Д?рыс жауап?а - +, б?рыс жауап?а – белгілерін ?ойып отырады )

1.??ран – ислам дініні? е? негізгі ?асиетті кітап. +

2.??ранда 104 с?ре бар.-

3.Алла та?ала к?ллі ?аламды 7 к?нде жаратты.-

4.Хафиз –??ранды жаттап, ?немі есте са?та?ан адам.+

5.Авторы бар ертегіні ?деби ертегі дейміз.+

6. «Тола?ай» -?деби ертегіге жатады.+

7. А.Байт?рсынов Семейде Шы??ыс тауыны? б?ктерінде д?ниеге келген.-

8. А.Байт?рсыновты? «?ыры? мысал» атты аудармалар жина?ы 1909 жылы кітап болып басылып шы?ты.+

9. «?гіз бен ба?а» ?ле?і мысал ?ле?ге жатады.+

10. «?гіз бен ба?а » ?ле?іні? басты та?ырыбы-таби?ат, ту?ан жер.-

ІІІ. Жа?а саба?

Ой ?оз?ау. «Ішкі Б?кей ордасы» 200 жылды?ына арнал?ан электронды о?улы?тан Ішкі Б?кей ордасы, Ж??гір хан туралы деректер к?рсетіледі. «Ж??гір хан музейіне» сырттай саяхат.О?ушыларды? назарын батырды? киімдері мен ?ару-жара?тарына аударту. Электронды о?улы?та Махамбетті? шы??ан тегі, ?скен ортасы, ?мірінен м?ліметтер беріледі.

Слайд:

Б?гінгі саба?та Махамбет ?теміс?лыны? «Со?ыс» атты ?ле?ін ?теміз.

С?ра?-жауап.

1. «Со?ыс» деген с?зді ?алай т?сінесі?дер ?

2. Со?ысты? шы?у себептері неде деп ойлайсыздар?

Ма?ынаны тану.

Слайдтар к?рсетіліп, «Со?ыс» ?ле?і аудио- кітаптан ты?далады.

«Жазушы» баспасынан шы??ан «Жоры? жырлары» аудио- кітаптан а?ынны? «Со?ыс» ?ле?і.

?осымша дерек. Хронологиялы? кестені пайдалана отырып, к?терілісті? шы?у себебін, о?и?аны? бол?ан уа?ыты жайында ма?л?мат беру.

?аза? тарихында?ы елеулі о?и?аларды? бірі Ішкі Б?кей Ордасында?ы Исатай мен Махамбет баста?ан шаруалар к?терілісі. К?терілісті? шы?у себебі: ханы мен с?лтаны, т?ресі мен т?ле?гіті Еділ мен Жайы? арасында?ы шаруаларды ш?райлы ?онысынан, жер-суынан, еркінен айрылуы, хан-с?лтандар мен патша ?кіметіні? аяусыз езгісіне, ?ыспа?ына т?сіп к?йзелуі болды.

Осындай халы?ты? жан к?йзелісі а?ын?а «ереуіл ат?а ер салдырып», ?олына «елеулі найза» алдырды. Б?л 1836 жыл?ы Махамбет пен Исатай баста?ан шаруалар к?терілісі еді. ?лкен ай?ас 1836 жылы ?иялымола деген жерде болады.1836 жылы 2 ?араша к?нгі к?терілісте Исатай мен Махамбет баста?ан 3 мы?дай адаммен хан ордасына шабуыл жасайды. 1838 жылды? шілдесінде Геке баста?ан орыс армиясымен со?ысады. А?ынны? «Со?ыс » ?ле?і осы Геке баста?ан ?анды шай?асты суреттейді. Б?л ?рыста а?ынны? серігі, батыр Исатай Тайман?лы ?аза болып, к?теріліс же?іліс табады.

К?терілісті? же?ілу себебі: 1) барлы? к?терілісшілер жаппай біріге алмауы; ?ару-жара?ты? азды?ы. 2) ?здерінен жа?сы ?арулан?ан, арнайы ?скери дайынды?тан ?ткен патша жазалаушы к?штерімен арпалысу ?иын еді.

3) Гекені? со?ыс техникасын жа?сы ме?геруі мен 500 ?скерді? к?мекке келуінен.

О?улы?пен ж?мыс. «Со?ыс» ?ле?ін м?нерлеп о?ып, идеясын ашу.

Тапсырма:

1. ?ле?нен Исатайды? ерлік бейнесін суреттейтін жерді тауып, д?птерге жазу.

2.?ле?нен т?ра?ты тіркесті тауып, ма?ынасын ашу.

Т?ра?ты тіркестер

Ма?ынасы

Зы?ырданы ?айнау

Т?німенен т?йіну

Та? ат?анша тарану

Он екі т?там жай тарту

?абыр?асын ?а?ырат?ан

Тебінгісін тесе ат?ан

Тізгінінен кесе ат?ан

Ж?регін ояту

3. ?ле?дегі эпитет, метафора, те?еу с?здерді тауып талдау.

Ой тол?ау.

«?айран, Нарын», «?р рухты - Махамбет» бейне- ролик к?рсету.

Тапсырма: Махамбет а?ын?а хат. Бейне – ролик к?ре отырып, ?ыс?аша хат жазу тапсырмасы беріледі.

Р- р?л ( о?ушыны? аты-ж?ні)

А- аудитория (Махамбет ?теміс?лы)

Ф- форма (хат)

Т- та?ырып ( а?ынны? ерен ерлігі, батырлы?ы мен а?ынды? ?асиеттеріне ризашылы?)

?. Саба?ты бекіту:

?І О?ушыларды ба?алау.

?ІІ. ?йге тапсырма: Махамбет- а?ын, батыр, к?йші. «Со?ыс» ?ле?ін жаттау.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Махамбет ?теміс?лы «Со?ыс» »

А.С.Ахмадиева

Мектеп директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасары.

Батыс Қазақстан облысы

Теректі ауданы. Абай атындағы ЖОББМ

Пәні: қазақ әдебиеті

Сыныбы: 5

Сабақтың тақырыбы: Махамбет Өтемісұлы «Соғыс» өлеңі

Сабақтың мақсаты:

Білімділік – Махамбет Өтемісұлының өмірі мен ақын поэзиясының негізгі тақырыбы туралы

түсінік беру. «Соғыс» өлеңінің тақырыбы мен идеясын ашу арқылы

Исатай-Махамбет бастаған 1836 -1838 жылғы көтерілістің шығу себептерін,

сипатын ұғындыру;

Дамытушылық- оқушылардың әдеби дүниетанымын кеңейту, ойлау, өзіндік ой өрбіту,

салыстыру, өз ойларын еркін жеткізе білу қабілеттерін дамытып, мәнерлеп оқу

дағдыларын қалыптастыру;

Тәрбиелік – ақын өлеңдері арқылы өз елін, Отанын сүйе білетін ұлтжанды тұлға қалыптастыра

отырып, ерлік пен елдікті, батырлықты дәріптеу;

Сабақтың түрі: аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: баяндау, талдау, сұрақ-жауап,СТО технологиясының элементтері.

Пәнаралық байланыс: тарих, география, музыка.

Сабақтың көрнекілігі: ақын портреті, шығармалар жинағы,слайдтар, электронды оқулық,

Қазақстан картасы,М.Қалымовтың «Исатай-Махамбет» атты суреті,

Жәңгір ханның суреті, аудио-кітап.

І. Сабақтың барысы.

Ұйымдастыру кезеңі.

Психологиялық дайындық: «Жүректен жүрекке» оқушылар бір- біріне жақсы тілектер жолдап,

сәттілік тілейді.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: графикалық диктант әдісі бойынша тексеріледі

( Графикалық диктантта өткен сабаққа байланысты 10 сұрақ беріледі. Дұрыс жауапқа - +,

бұрыс жауапқа – белгілерін қойып отырады )

1.Құран –ислам дінінің ең негізгі қасиетті кітап. +

2.Құранда 104 сүре бар.-

3.Алла тағала күллі ғаламды 7 күнде жаратты.-

4.Хафиз –құранды жаттап, үнемі есте сақтаған адам.+

5.Авторы бар ертегіні әдеби ертегі дейміз.+

6. «Толағай» -әдеби ертегіге жатады.+

7. А.Байтұрсынов Семейде Шыңғыс тауының бөктерінде дүниеге келген.-

8. А.Байтұрсыновтың «Қырық мысал» атты аудармалар жинағы 1909 жылы кітап болып басылып шықты.+

9. «Өгіз бен бақа» өлеңі мысал өлеңге жатады.+

10. «Өгіз бен бақа » өлеңінің басты тақырыбы-табиғат, туған жер.-

ІІІ. Жаңа сабақ

Ой қозғау. «Ішкі Бөкей ордасы» 200 жылдығына арналған электронды оқулықтан Ішкі Бөкей

ордасы, Жәңгір хан туралы деректер көрсетіледі. «Жәңгір хан музейіне» сырттай

саяхат.Оқушылардың назарын батырдың киімдері мен қару-жарақтарына аударту .

Электронды оқулықта Махамбеттің шыққан тегі, өскен ортасы, өмірінен мәліметтер

беріледі.

Слайд:

Бүгінгі сабақта Махамбет Өтемісұлының «Соғыс» атты өлеңін өтеміз.

Сұрақ-жауап.

1. «Соғыс» деген сөзді қалай түсінесіңдер ?

2. Соғыстың шығу себептері неде деп ойлайсыздар?

Мағынаны тану.

Слайд:

Слайдтар көрсетіліп, «Соғыс» өлеңі аудио- кітаптан тыңдалады.

«Жазушы» баспасынан шыққан «Жорық жырлары» аудио- кітаптан ақынның «Соғыс» өлеңі.

Қосымша дерек. Хронологиялық кестені пайдалана отырып, көтерілістің шығу себебін, оқиғаның болған уақыты жайында мағлұмат беру.

Қазақ тарихындағы елеулі оқиғалардың бірі Ішкі Бөкей Ордасындағы Исатай мен Махамбет бастаған шаруалар көтерілісі. Көтерілістің шығу себебі: ханы мен сұлтаны, төресі мен төлеңгіті Еділ мен Жайық арасындағы шаруаларды шұрайлы қонысынан, жер-суынан, еркінен айрылуы, хан-сұлтандар мен патша үкіметінің аяусыз езгісіне, қыспағына түсіп күйзелуі болды.

Осындай халықтың жан күйзелісі ақынға «ереуіл атқа ер салдырып», қолына «елеулі найза» алдырды. Бұл 1836 жылғы Махамбет пен Исатай бастаған шаруалар көтерілісі еді. Үлкен айқас 1836 жылы Қиялымола деген жерде болады.1836 жылы 2 қараша күнгі көтерілісте Исатай мен Махамбет бастаған 3 мыңдай адаммен хан ордасына шабуыл жасайды. 1838 жылдың шілдесінде Геке бастаған орыс армиясымен соғысады. Ақынның «Соғыс » өлеңі осы Геке бастаған қанды шайқасты суреттейді. Бұл ұрыста ақынның серігі, батыр Исатай Тайманұлы қаза болып, көтеріліс жеңіліс табады.

Көтерілістің жеңілу себебі: 1) барлық көтерілісшілер жаппай біріге алмауы; қару-жарақтың аздығы. 2) өздерінен жақсы қаруланған, арнайы әскери дайындықтан өткен патша жазалаушы күштерімен арпалысу қиын еді.

3) Гекенің соғыс техникасын жақсы меңгеруі мен 500 әскердің көмекке келуінен.

Оқулықпен жұмыс. «Соғыс» өлеңін мәнерлеп оқып, идеясын ашу.

Тапсырма:

1. Өлеңнен Исатайдың ерлік бейнесін суреттейтін жерді тауып, дәптерге жазу.

2.Өлеңнен тұрақты тіркесті тауып, мағынасын ашу.

Тұрақты тіркестер	Мағынасы
Зығырданы қайнау
Түніменен түйіну
Таң атқанша тарану
Он екі тұтам жай тарту
Қабырғасын қақыратқан
Тебінгісін тесе атқан
Тізгінінен кесе атқан
Жүрегін ояту