?аза? тілі
Сыныбы: 9
К?ні: 04.02.16.
Кабинет: ?аза? тілі
Саба?ты? атауы
Пунктуация. ?олданылу негіздері мен ?олданылатын
орындары. С?йлем со?ында ?ойылатын тыныс белгілері.
Н?кте. С?рау белгісі.Леп белгісі. К?п н?кте.
К?рнекілігі
Ма?саты
Білімділік: О?ушылар?а тыныс белгілерді на?ты ?оюды? себептері ж?ніндегі пунктуациялы? да?дыларын ?алыптастыру, жа?а материалды ме?герту.
Дамытушылы?: О?ушыларды? пуктуациядан ал?ан білімдерін ?рі ?арай дамыта отырып, ойлау д?режелерін арттыру, м?нерлі с?йлеп, сауатты жазу?а, ?зіндік шы?армашылы??а баулу.
Т?рбиелік: О?ушыларды? тіл байлы?ын дамыту, шешен де шебер, на?ты с?йлеуге т?рбиелеу.
Топ?а б?лу
Пазл ар?ылы топтар?а б?лу
Кіріспе
Ынтыма?тасты? атмосферасын ?алыптастыру
3 минут
Бір-бірімізге ?арайы?. Мен сендерді? к?здері?нен ?уаныш пен ?ызы?ушылы? к?ріп т?рмын.
Сендерді «Шатты? ше?беріне» ша?ырамын. К?неки, бір-бірімізге жылы лебіз айтып, досты?ымызды ны?айтайы?.
- К?ндей жары? бол!
- Судай м?лдір бол!
- Б?ла?тай таза бол!
- С?ттей а? бол!
- ??мырс?адай е?бек?ор бол!
- Таудай талапты бол!
- К?н н?рындай мейірімді бол!
- Жердей ке? пейілді бол!
- Жаздай жайдарлы бол!
- Мейірімділік-асыл ?асиетіміз,
- Ж?ректегі таза а? ниетіміз.
- Жан д?ние кілті,
- Шатты? пенен к?лкі.
- Биік ?стап соны,
- ?адірлейік біз!
- ?адірлейік біз!
- Бірге ?ткізген,
- ?рбір к?нді!
Саба?ты? барысы
М??алімні? іс-?рекеті
О?ушыны? іс-?рекеті
?й тапсырмасын с?рау. Ой ?оз?ау
Білу
6 минут
Пунктуация дегеніміз не?
Тыныс белгілері болмаса немесе д?рыс ?ойылмаса, м?тіндегі ойды д?рыс о?у, т?сіну м?мкін бе?
Ой жеткізудегі бет-ж?з ??былысын, ?ол ?имылдарымен дауыс ыр?а?ын ?а?аз?а т?сіре аламыз ба? Б?ларды ?андай белгілер алмастыра алады?
Хабарлы с?йлем:
?ар кетті.?ыр т?сі к?ннен-к?нге ??лпырып келеді.
Лепті с?йлем: леп белгісі к?тері?кі дауыспен айтыл?ан лепті с?йлемдерден со? ?ойылады. Шіркін, айтушы мен бол?анда, ??тырушым сен болсайшы, Абай!
С?рау белгісі с?раулы с?йлемдерден кейін ?ойылады
С?рау есімдіктері ?атыс?ан с?йлемдер: ?аза? ?ліпбиіні? атасы кім?
Ма?ынаны тану
Т?сіну
15 минут
С?йлем со?ына ?ойылатын тыныс белгілеріне т?сінік бер (Постер ??ру) І топ С?рау белгісі
Б?л белгі с?раулы с?йлемдерден кейін ?ойылады.С?раулы с?йлем с?рап білуді,жауап к?туді ма?сат етеді.
Адам баласы бір-біріне,кейде ?з-?зіне с?ра? ?ояды.
С?ра?- адам д?ниетанымыны? ?оз?аушы к?ші.?мірді? бар ??пиясын білуге ?мтылу-адам?а ?ана т?н ?асиет. Ма,ме, ба, бе,па,пе,ше с?раулы? шылаулары ?атыс?ан с?йлемдер:“Сен “Абай жолы” романын о?ыды? ба?
Шы?ар,болар,?айтеді с?здері баяндауыш ??рамында келсе:“Азиада алауы” ?сем ?ала Алматы?а жа?ында?ан болар? ?ой,ау демеул. шыл/ы ж/е ? ода?айы баян/ш ??рамында келсе: -?ділбек, футбол ала?ына келесі? ?ой?
ІІ топ Леп белгісі к?тері?кі дауыспен айтыл?ан лепті с?йлемдерден со? ?ойылады. Ерекше бір к??іл к?йіне байланысты к?тері?кі дауыспен б?йыру, ?тініш ма?ынасында айтыл?ан с?йлемдерден со? ?ойылады. ?ранды с?йлемдерден кейін ?ойылады. Ерекше к?тері?кі дауыспен айтыл?ан ?аратпа, ода?ай с?здер мен “жо?”, “и?” деген с?здерден кейін ?ойылады. Ерекше м?н бере к?тері?кі айтыл?ан атаулы с?йлем сия?ты с?здерден кейін леп белгісі ?ойылуы м?мкін. С?лемдескенде айтылатын, ішінде с?раулы? шылауы бар тіркестерден кейін леп белгісі ?ойылады.
А?ырма?ыз! То?таты?ыз мынау бассызды?ты! Біз, ?аза?, ежелден еркіндік а?са?ан! То?жан! Япырмай; жа?сы айтты?ыз - ау! Ділда! М?ны? жары! – Есенсіз бе! – деді Ас?ар Айбала?а келіп.
?уаныш Реніш ?кініш
Ала?ай, па?, шіркін Ту,ойпырмай,ойбай,?й ?ап,ту - у, ойпырмай
ІІІ топ(.) н?кте ?арт балапанны? кішісін ма?тады.
К??іл к?й м?ні де, с?рау да жо?, хабар бар, сонды?тан
(.) н?кте ?ойылады.
Ой тол?аныс
?олдану
6 минут
?ызы?ушылы?ты ояту.
10 минут
Анализ, синтез
2 минут
“Келісу - келіспеу” стратегиясы.
I топ
О?ушылар неге келісетін – келіспейтіндіктерін т?сіндіріп береді.
1. Леп белгісі к?тері?кі дауыспен айтыл?ан лепті с?йлемдерден со? ?ойылады. (Келісемін).
2. С?йлем со?ында тек ?ана н?кте ?ойылады. (Келіспеймін).
3. С?раулы с?йлемдерден кейін с?рау белгісі ?ойылады. (Келісемін).
4. Ая?талма?ан с?йлемні? со?ына к?п н?кте ?ойылады. (Келісемін).
5. С?йлем со?ында тыныс белгілері ?абаттаса ?ойылады. (Келісемін).
II топ
1. Хабарлы с?йлемнен со? н?кте ?ойылмайды. (Келіспеймін).
2. Та?ысын та?ылар, та?ы бас?алар деген с?здер ?ыс?артылып алын?анда н?кте ?ойылады (Келісемін)
3. Жалпылауыш с?здерден кейін н?кте ?ойылады. (Келіспеймін). Мысалы:?ш - а? н?рсе адамны? ?асиеті: Ысты? ?айрат, н?рлы а?ыл, жылы ж?рек.
4. Бастауыш пен баяндауыш атау т?л?алы с?зден бол?анда, бастауыштан кейін сызы?ша ?ойылады. (Келісемін).
Мысалы: Болат – ?стаз.
5. ?ранды с?йлемдерден кейін н?кте ?ойылады. (Келіспеймін).
IIІ топ
1. С?раулы с?йлемдерден кейін н?кте ?ойылады. (Келіспеймін).
2. С?раулы? м?нін к?теру ?шін кейде біры??ай м?шені? ?р?айсысынан кейін с?рау белгісі ?ойылады. (Келісемін).
3. Егер с?раулы с?йлем лептік интонациямен айтылса, с?рау мен леп белгілері ?абат ?ойылады. (Келісемін).
4. Тыныс белгілері туралы ережелер жина?ы лексикология деп аталады. (Келіспеймін - Пунктуация).
5. ?зынды?, к?лем ?лшемдеріні? (км, м, см, га, л, т. б.) ж?не бас?аларыны? ?ыс?артылып ?олданылатын шартты белгілерінен кейін н?кте ?ойылмайды. (Келісемін).
“Топтастыру стратегиясы”.
Та?та?а о?ушыларды? к?мегімен г?л бейнесіндегі сызбалар орналыстырылады. Е? ?уелі на? ортасына “леп белгісі” деген сызба ілініп, соны? жан - жа?ына леп белгісіне байланысты сызбалар ?ойылады, оларды о?ушылар атап отырады.
Одан со? о?ушылар?а с?ра? ?ойылады:
– Бізді? сызбаларымыз неге г?л т?різді жасалды?
– Та?тада?ы г?л сызбаларыны? саны нешеу?
– Жетеу.
– “Жеті” деген ?аза?тарда ?андай сан?
– ?асиетті сан.
– Ендеше жеті санына байланысты аталарымыздан ?ал?ан ?андай асыл с?здерді білесі?дер?
1. Жеті ш?ріп. (Жеті ?улие).
2. Жеті ?азына.
3. Жеті ата.
4. Жеті к?н.
5. Жеті ж?т.
6. Жеті жо?.
7. Жеті ?ашы?.
НОМ кестесін толтыру
Не ?ызы?тырды?
Ой?а т?йгенім.
Мен ?шін жа?алы?!
“леп белгісі”, «с?ра? белгісі», «н?кте» деген сызба ілініп, соны? жан – жа?ына белгісіне байланысты сызбалар ?ойылады, оларды о?ушылар атайды.
Одан со? о?ушылар ?ойыл?ан с?ра??а ж?йелі жауап береді.
– Бізді? сызбаларымыз неге г?л т?різді жасалды?
– Та?тада?ы г?л сызбаларыны? саны нешеу?
– Жетеу, бесеу, ?шеу
деген ?аза?тарда ?асиетті сан екені туралы т?сінік береді.
Жеті, бес, ?ш санына байланысты аталарымыздан ?ал?ан асыл с?здерді атайды.
- Бес арыс
- Бе асыл, бес д?шпан
- Бес ?атер
- Бес жаратылыс
- Бес ?ару
- Бес намаз
- Бес борыш
- ?ш дана
- ?ш б?йтерек
- ?ш арсыз
- ?ш жа?ын
- ?ш асыл
- ?ш ?асиет
- ?ш кедейлік
- ?ш билік
- ?ш ?уат
- ?ш би
- ?ш ж?рт
Ба?алау 1 минут
Ба?алау пара?шаларын толтыру
?йге тапсырма
131-жатты?у.С?раулы с?йлемдерді? ма?ынасын ?згертіп,хабарлы с?йлемдерге айналдыру.
Рефлексия 2минут
Келесі саба??а пікір мен ?сыныстар, талап\тілектер.
