Ма?саты: 1. О?ушыларды? септік жал?аулары туралы ал?ан білімдерін тексеру, жа?а лексикалы? та?ырып бойынша білімдерін практикалы? жолмен аны?тап,с?ра?тар ар?ылы септеу, мысалдар ар?ылы ойларын д?лелдеу.
2. Ауызша, жазбаша жатты?улар ж?ргізе отырып, о?ушыларды? сауаттылы?ын, тілін дамыту, логикалы? ойлау ?абілетін дамыту, т?сінігін айта білу да?дыларын ?алыптастыру;
3. ?аза? хал?ыны? тарихына, салт-д?ст?рлеріне та?зым ету, отанс?йгіштікке т?рбиелеу.
Просмотр содержимого документа
«Конспект урока "Жай септеу.Б?йге." 11 класс»
Қазақ тілі
Сынып: 11
Сабақтың тақырыбы: Жай септеу.Бәйге.
Мақсаты: 1. Оқушылардың септік жалғаулары туралы алған білімдерін тексеру, жаңа лексикалық тақырып бойынша білімдерін практикалық жолмен анықтап ,сұрақтар арқылы септеу, мысалдар арқылы ойларын дәлелдеу.
2. Ауызша, жазбаша жаттығулар жүргізе отырып, оқушылардың сауаттылығын, тілін дамыту, логикалық ойлау қабілетін дамыту, түсінігін айта білу дағдыларын қалыптастыру;
3. Қазақ халқының тарихына, салт-дәстүрлеріне тағзым ету, отансүйгіштікке тәрбиелеу.
Пән аралық байланыс: Қазақ әдебиеті, тарих,орыс тілі.
Барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
-сәлемдесу;
-Кезекшімен сөйлесу
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру
М.Мақатаевтың өлеңін жатқа айту
ІІІ. Жаңа сабақ
1.Кіріспе сөз. –Бәйге (дәстүр).Тіпті бас бәйгеге елу бие,
Ақ отау,бір бас тоғыз, тоғыз түйе
Жабулы қара нарға қалы кілем,
Аты озған зор олжаға болады ие. (Н.Ахметбеков)
Ұлы тойда, аста, мерекеде жыққан палуанға, озған жүйрікке, жеңген ақынға берілетін жүлде. Тойдың, астың дәрежесін, қызығын осы бәйгеге қарап анықтауға болады. Бәйгенің ең үлкені әдетте бас палуан мен жүйрік атқа тағайындалады. Әсіресе ат бәйгесіне мол мал, дүние мүлік тігіледі. Бәйге адлында озып келген 10,15, 20 атқа да беріледі. Мысалы, «Лабақ Қуат баласының асында бас бәйге 100 жылқы, 1 отау, 9 нар, 9 ат, 9 құндыз тігілген» (С.Шарипов ). Келесі атқа 75,одан кейінгіге 25, осылай сөмендей береді Аты озып бәйге алғандар оның бәрін еліне айдап кетпейді. Бұл жомарттық, мәрттік , ерлік ғұрып. Оның біраз бөлігін әруаққа, ақсақалдарға арнап, қалғанын жанындағы жолдастарына бөліп береді.
«Атығай, Қарауылға олжа салған,
Бота тірсек, қыз сағақ сандал керім»- дегенде Ақан осыны айтқан.Палуан бәйгесі де үлкен. Оған кілем жабылған ,түйе берілген, шапан кигізген, ат мінгізген.
Бәйге жеңімпаздарға берілетін жүлде болғанмен кейде ат жарысты да «бәйге»- деп айта береді.Бәйге қазақ халқының рухани, мәдени дәрежесін көтеретін және көрсетететін үлкен дәстүр.
Слайд.
Сөздік жұмысы ( слайд)
Ат жарысы- скачка
Ақындар айтысы- состязание акынов
Жиын –той –праздник
Балуан –борец
Жеңіп шыққандарға- одержавшему победу
Жүлде- приз
( жаңа сөздерден сөз тіркесін,сөйледер құрау)
2. Оқылым. Мәтінді оқып,орыс тіліне аудару.
3. Мәтін бойынша сұрақтар дайындау.
4. Жоспар бойынша әңгімелеп беріңдер.Слайд.
Жоспар: 1.Бәйгенің түрлері.
2.Ат бәйгеге не берген?
3.Балуан бәйгесіне не берген?
4.Ақындарға бәйгеге қатысқаны үшін не берген?
5. Жазылым.
Мәтіннен септік жалғаулы сөздерді теріп жазып септік жалғауын анықтаңдар.
Сөздің септік жалғауын қабылдауын септелу дейді.Қазақ тілінде 7 септік бар.Сөздердің септелуінің 2 түрі бар. Жай септеу және тәуелді септеу. Бүгін біз жай септелу туралы білімімізді жалғастырамыз.
Жай септелу – сөздердің түбір күйінде септелуі. Мысалы: үй,үйдің,үйге,үйді,үйде.
Атау Ілік Барыс Табыс Жатыс Шығыс Көмектес
7 септік
6. Септік жалғауларын қайталауға жаттығулар
48бет.2-тапсырма. Асты сызылған сөздердің қай септікте тұрғанын анықтаңдар.
Екі адам бір-бірімен ұрысып арызға келді.Киіз үйді қыс болсын, жаз болсын артып жүре береміз. Олар ақырында маған келіпті. Қыста сіз жер үйде тұрарсыз. Ақшаңызға жер үй мен киіз үй сатып аларсыз.
7. «Бәйге» сөзін септеу, дыбыстық талдау жасау.
8.Тірек сызба. Ассоциация
9.Сергіту кезеңі «Ойлан тап!» ойыны
10.Сабақты бекіту.
Оқушылар түртіп алу кестесін пайдаланып оны толтырады
