Конспект урока марийского языка в 7 классе по теме "Марий элем - шочмо верем"

Марий йылме урокын план – конспектше.

Тема: Марий Элем – шочмо верем.

Урокнан цельже: Марий Элна мучко ушна ден коштын савырнен, тудын кумдыкшо, границыже, тыште илыше калыкше нерген; пуртус поянлыкше да тыгак тудын рудо олаже – Йошкар-Ола нерген мутланен налына.

Оборудований: “Марий йылме 7 класс” книга; “Суретан марий мутер”; плакат; Марий Элын символикыже; Марий Эл Республикын картше; магнитофон; художник-влакын суретышт.

Уроклан эпиграф:

Марий Эл – акрет чодыра, пасу, ший ер.

Марий Эл – ачам-авамын шочмо вер.

Марий Эл – элемын ик изи ужаш.

Марий Эл – лачак мыйын умыраш пыжаш.

В. Регеж-Горохов.

Урокын эртымыже:

1. Организационный момент:

Йоча-влак эпиграфым лудыт.

1. У тема:

Туныктышо: Йоча-влак, эпиграфым лудын лекмеке, те, мыйын шонымаште, умылен налда: мо нерген ме таче урокышто ойлаш туналына. Тугеже ме мо нерген ойлаш туналына?

- Чын. Таче ме шочмо-кушмо Марий кундемна нерген мутланаш туналына. Урокнан цельже: Марий Элна мучко ушна ден коштын савырнен, тудын кумдыкшо, границыже, тыште илыше калыкше нерген; пуртус поянлыкше да тыгак тудын рудо олаже – Йошкар-Ола нерген мутланен налына.

1. Россий Федерацийыш пурышо кажне республикын шке символикыже уло. Марий Эл Республикынанат шке символикыже.

- А символикышкыже мо пура?

- А мемнан гербна могай, мом ме тушто ужына?

- Могай мемнан флагна?

- Мемнан гимна кузе маналтеш? Тудын мутшым да семжым ко-влак возеныт?

2. Марий Элын кумдыкшо, пошкудо-влакше, мыняр да могай калык илыме нерген кутырымаш; мыняр район да ола.

Марий Элын кумдыкшо 23 тужем утла км. Пошкудыжо Татар республик,Чываш республик, Киров область да Нижегородский область.

Республикыштына 14 район: Волжский, Морко, Звенигово,Медвекдево, Советский, Куженер, Параньга, Марий-Турек, Сернур, У Торъял, Оршанке, Килемар,Курыкмарий, Юрино.

4 ола:Йошкар-Ола, Волжский, Козьмодемьянск, Звенигово.

3. Марий Элын поэзийже, мурыжо, культурыжо.

Туныктышо: Марий Элнам моктен шуко почеламутым, мурым возымо. Художник-влак тудлан шке суретыштым полекленыт.

(читаем, слушаем музыку, показ. картины).

4. Марий Элын поянлыкше.

(Используем книгу “Суретан марий мутер”)

Туныктышо: Мемнан республикыштына ала-могай пеш кугу поянлыкна уке гынат, мутлан, полезный ископаемый-влак, туге гынат ме манына, мемнан кундемна мотор да поян.

• Мо ден вара мемнан кундемна поян?

• Чын, тун поянлыкше – тиде чодыра. Марий Эл Европын лышташан да иман чодыра кундемыштыже верланен. Республикын пел утла мландыжым чодыра айла. Биолог-влакын шымлымышт почеш, чодыраште, отыла ден чашкерлаште 30 наре турло пушенгым, 90 турло вондым ужаш лиеш. Иман пушенге-влак лышташан пушенге деч шукырак улыт.

• Могай иман пушенгым паледа? (пунчо, кож, нулго, якте..)

• А мо тыгай лыстанпунчо паледа?

• А чодыраште мо уло? (“Суретан марий мутер”- cтр. 77, 80,84,96,98.)

• Кундемнан вес поянлыкше мо? (Энер ден ер-влак).

• Республикыштына энер ден ер шуко мо? Эн кугу энер-влак могай улыт? (Вутла (Ветлуга)-112менге, Кугу Какашан- 158менге, Изи Какшан-219, Элнет (Илеть)-210, Кугу Кундыш (Большой Кундыш)-98, Изи Кундыш-135, Ушут (Юшут)-130, Вурзым (Уржум)-63).

• А ер-влак? (Яльчик-эн кумда,кумдыкшо149,6 гектар, эн келге верже 35 метр, эн келге поргемалтше (провальное) ер – Табашино, келгытше 53 метр, Сузаер(Глухое), Кичиер, Конанъер, Кожлаер,

Туныктышо: Моткоч чевер мемнан марий кундемнан пуртусшо! Туге гынат яндар дечат яндар йогын вудшо, тымык-тымык ерже да ший памашыже огын лий гын, ты пуртусын моторлыкшо тынар сорал огеш лий ыле!

Марий пуртус шотлен пытарыдыме тыгыде энерлаже, тымык ерлаже да шолшо памашлаж дене мотор! Кундемысе пуртусын сораллыкше дене кугешныше эрыкан айдеме, ший гай йогын вудым ужын, куанен каласыде ок чыте: “Сылне! Могай сылне!” (К. Васин).

5. Доска ончылно пашам ыштымаш:

Заданий: предложенийым возен пытараш.

а) Марий чодыраште турло пушенге кушкеш: …, …, ….

б) … да … ер-влак воктене каныме вер-влакым чонымо.

в) … энер республикыштына эн кугу энерлан шотлалтеш.

6. Книга дене паша (стр. 70 – перевод).

7. Йошкар-Ола нерген кутырымаш.

С. Николаевын “Марий луман ола” почеламутшым лудына.

8. Кроссворд “Марий кундем”.

1. Эн кугу янлык, чодыра оза.

2. Республикын эн изи районжо.

3. Могай кайык мемнан дек тылым толеш.

4. Эн кугу ер.

5. Эн мундыр район рудо.

6. Йошкар-Оланэн тошто лумжо

7. Марий Турек, Параньга район да Киров область гоч йогышо энер.

8. Могай энер мемнан республикыште телымат ок кылме.

9. Мемнан республикысе пуртус национальный парк.

10. Е

11. Пеледам-ошемам, тамле пушым шарем. Могай пушенгым мый шарныктем.

1. Иктешлымаш.

2. мöнгысö паша .