?аза? тілі п?нінен 6 сынып?а арнал?ан логикалы? тапсырмалар

Шығыс Қазақстан облысы Семей қаласы. Бобровка ауылы.

№ 44 жалпы негізгі білім беретін мектеп

Бастауыш сынып мұғалімі Динара Ағзамқызы Құнафина

Логикалық тапсырмалар.

Ұсынылып отырған «Логикалық тапсырма» 4 - сыныптағы қазақ тілінің бағдарламалық мазмұнын тереңдетіп меңгертуді көздейді. Білімнің беріктігін қамтамасыз ету үшін, баланың шығармашылық қабілетін дамыта түсу үшін, оқушының дарындылығын тану үшін қазақ тілі пәнінен логикалық тапсырмаларға баса назар аударылды.

Берілген тапсырмаларды орындауда оқушылар өз беттерімен ізденеді, оқушының ой өрісін кеңейтіп есте сақтауын дамытады, байқағыштығын қалыптастырады, эвристикалық қабілеті шыңдалады. Оқушының өзіндік пікір айтып оны қорғай білуіне мүмкіндік жасалады.

Теориялық білімдерін кеңейтіп, оны практикада қолданылуына ықпал етеді. Логиканың дамуы өздігінен ізденіп жұмыс жасауына мүмкіндік береді. Логикалық тапсырмалар оқушының интеллектуалдық деңгейін көтереді.

«Логикалық тапсырмалар» оқушының жас ерекшелігін ескере отырып құрастырылды.

Тапсырма

Берілген сөздерді алфавит ретімен жаз.

А) Семей, Астана, Қарағанды, Өскемен.

Ә) Әсем, Сырым, Райгүл, Айбек

Б) Қалам, дәптер, өшіргіш, сызғыш

А) __________________________________________

Ә) __________________________________________

Б__________________________________________

Дыбысы жоқ болса да,

Алфавитте орны бар.

Оқылмайтын жазса да,

Қай белгі ол табыңдар.

Шешуі _______ ____

Тапсырма

Өлеңді оқып, әр дыбыстың өз орнын тап.

«А» дегенің –Ана,

«Б» дегенің-бала.

«Б» дегенің –баға,

«Бестен» басқа алма.

Жуан	Жіңішке	Қатаң	Ұяң	Үнді
...................	...............	................	.................	.................

У - дыбысының жазылуы

У - әрпі кейде дауысты, кейде дауыссыз дыбысты білдіреді.

Уыс –дауыссыз, өйткені дауыстының алдында тұр.

Суға -дауысты дыбыс, екі дауыссыздың ортасында тұр.

Тауық -екі дауыстының ортасында келсе, дауыссыз дыбыс.

У дыбысына біткен қимылды білдіретін сөздерге у дыбыс қосылғанда екі у жазылады. Мысалы: Жуу, қуу, буу

Тапсырма

Берілген сөздердегі у қандай дыбыс екенін айт.

Уәзір, аудан, уыз, баяу, елу, саумал, зәулім, оқу, қурай, қауын, кесу, уық, сатушы, уыс.

Дауысты : __________________________________

Дауыссыз : __________________________________

Тапсырма

Кестені толтыр.

Дауысты у Дауыссыз у

Тулақ Уәзір

__________________ _________________

__________________ _________________

__________________ _________________

__________________ _________________

Я, ю, ё әріптерінің жазылуы

я=й+а

ю=й+у

ё=й+о

я, ю, ё - әріптердің дауысты дыбыстар. Бұл әріптер жеке тұрып та, дауыссыздармен тіркесіп келіп буын құрайды.

Есік жоғын ұқтық,

Люктен шықтық.

Елка деген-бұрыс,

Шырша деген-дұрыс.

Қ. Мырза Әли.

Тапсырма

Сөз жұмбақты шеш.

		я	Кісінің аты
	я		Кісінің аты

		я		Шөп
			Шөп

я

Жәндік аты

я

Адамның дене мүшесі

Ф, В - дыбысының жазылуы.

В - ұяң дауыссыз дыбыс

Ф- қатаң дауыссыз дыбыс.

Бұл дыбыстар сөздің барлық буынында келеді.

Ч,щ,ц,х,һ –қатаң дауыссыз дыбыстар.

Қызықтырып бізді,

Ағам чертеж сызды.

Біздің туған шаһарда,

Тұрады көп қаһарман.

Циклон- ол дауыл,

Көрді соны ауыл.

Зообақта көп хайуане,

Келген бәрі қайдан?!

Ащы тамақ ауыр,

Тұщы тамақ тәуір.

Қ. Мырза Әли

Тапсырма

Өлең жолдарынан қатаң дауыссыз дыбыстарды тап. Олардың неліктен қатаң дыбыс екенін дәлелде.

Тапсырма

Берілген екі сурет бойынша екі бөлек әңгіме құра. Құраған әңгімелеріңде қандай ұқсастық және қандай айырмашылық болды, ол неге байланысты?

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Тапсырма

Дәмді шөпті таңдаған,

Дәмді шөпті толғаған.

Дағдысынша Дуадақ,

Даланы еркін шарлдаған.

Шырмалған шырмауық,

Шүпірлеп шығыпты.

Шілдеде су ішпей бір ауық,

Шытынап бұтағы сыныпты

Өкпелеп қуып,

Көшкен ауылды.

Өкпем өшті,

Өкшем ауырды.

Жаңылтпаштарды тез қайтала және жаттап ал. Қай дыбыстың көп қайталанғанына назар аудар.

*Өзің де дауыссыз дыбыстарға жаңылтпаш құра.

* Мәтін бере отырып қателерін тапқызу, жазылуы күрделі сөздермен жұмыс жасату, іздендіру. Орфографиялық сөздікпен жұмыс жасау.

* Сөзжұмбақ құрату, шештіру.

* Түбірлес сөздерден картотека тергізіп жасату

Анаграмма «К» әрпіне

К
К
К
К
К
К
К
К
К
К

1. Кісінің аты

2. Ұя салмайтын құс

3. Жанғыш пайдалы қазба

4. Тағам түрі

5. ... білім бұлағы

6. Жер қазатын құрал

7. Қыста ұйықтайтын жануар

8. Спорт түрі

9. Жәрдем жасау

10. Машина, автобус, трамвайдың жалпы атауы

Тапсырма

Көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қой.

…ор, …иклон, …ертеж, тұ…ы, Гау...ар, … адиша, жи…аз, …оккей, қа….арман, пла…, …емпион, бор…, …ётка, кон...ерт, стан....ия, ....ифр, ...абар.

Тапсырма

ұ, ү дыбыстарына мысал келтір.

Мысалы: Ұядан, үйге, ұмытшақ, үйірсек.

* Мына сөздердің жазылуын есіңде сақта!

Тәрбиелейді, дағдысынша, баулиды, көгілдірі, баулудағы.

Тапсырма

Жұмбақты оқып, шешуін тап.

Қорада емес сарайда,

Аспанда емес тоғайда.

Отында жоқ кйеде,

Жылқыда жоқ, түйеде.

Қырда емес, сайда бар,

Құнанда жоқ, тайда бар.

Бұл жұмбақты шешетін

Тапқыр бала қайда бар?

Қай әріп? ........

Тапсырма

1.Берілген өлең жолдарынан ілік септігінің жалғауын тап.

Көзімнің қарасы,

Көңілімнің сарасы.

Бітпейді іштегі

Ғашықтың жарасы.

2. Көп нүктенің орнына н, ң әріптерін қойып, көшіріп жаз.

Адамның..., ананы.ң.., қошақаның..., алақанны.ң.., ауылдың..., сананың..., жаманның..., түннін..., қолымның..., сезімін..., атаны.ң.., баламны.ң.., оқушымсың..., перзентімнің..., балапаның..., арманымның....

Тапсырма

Төмендегі дауыссыз дыбыстардың ортасына оң жақтағы дауысты дыбысты араластырып, қосып оқыңдар. Сонда бір жұмбақ шығады. Шешуі не?

Ж П Н Д Б Р Н Р -	А а а і ә
С Б Р У З Ж Б Қ ,	Е а а ы а ы
Ш Л Р М З Г Л Н Д	А ы а е і і е
Б У Р Н Ж З П ,	А ы а ы
Ш Н Д Т Л П Ж Т -	І і е о ы о ,
К Н Қ З Н С Б Р ,	А а ы а ы а
Қ Р К Қ П П И Д -	О е ы а а
Л Н Р Т М М Х Л Қ ,	А а а а а ы

Сөйлем

Сөйлем бірнеше сөздерден құралады. Сөйлем аяқталған ойды білдіреді.Айтылу сазына қарай үш түрі болады. Сөйлемнен соң не нүкте (.), не сұрау белгісі (?), не леп белгісі (!) қойылады.

Тапсырма

Берілген сызба бойынша сөйлем құра.

________ __________ __________ .

__________ __________ __________ ?

__________ __________ __________!

Тапсырма

Берілген сөйлемді сұраулы сөйлемге айналдыр.

1. Біз қайда бардық? 2. Сәуле нешінші сыныпта оқиды? 3. М.Әуезов қашан туған? 4. Абай кім? 5. Ыбырай Алтынсарин балаларға арнап не жазды?

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

Тапсырма

Жұмбақтар

Сидам аяқ, ұзын мойын:

Таң қаласың көрсең бойын.

Тілі - ұзын, жемі - тікен,

Мейірбан жуас айуан екен. (Керік)

Мүйізі бар тұмсықта,

Өте қатал мінезі.

Аяқтары қып-қысқа,

Сом денелі аң өзі. (Мүйізтұмсық)

Алшаң-алшаң басады,

Құйрығында шашағы,

Аң біткен одан қашады. (Арыстан)

Жұмбақтардың шешуі не туралы? Олар туралы баяндап бере аласыңба?

Тапсырма

«Балқарағай, омарташы, қанағат, ұсынылатын» сөздеріндегі әріптерді пайдаланып, сөздер құрау

Үлгі:

«Балқарағай» сөзіндегі әріптерді пайдаланып, сөздер құрау

(Бал, қарағай, қара, бала, ағай, ара, ай, қар, балға, Арай, қарға, лақ, арал...)

Тапсырма

Тәуелсіздік жастар рухы ап келген,

Қазағыма бақыт берген, бақ берген.

Тәуелсіздік мерекеміз бүгінгі,

Мәңгілікке орын алшы нақ төрден.

өлеңдегі ойға назар аударып, қара сөзбен баяндап беріңдер. Қандай дыбыстар үндесіп тұр, неліктен деп ойлайсың?

Тапсырма

«Ұйқасын тап»

1. Өзінше ноян,

Қорқақ кім... (қоян)

1. Алмастан тыным,

Шабады ... (құлын)

1. Бата алмас түлкі,

Үсті тікен ... (кірпі)

1. Айбат шегер алыстан,

Аң патшасы ... (арыстан)

*Өздерің де осы үлгіде ойын құрастырып келіңдер.

Дидактикалық ойын

Мақсаты: Зат есім туралы түсініктерін кеңейте отырып, балалардың сенсорлық қабілетін (сипап сезу, иіс сезу, дәм сезу) дамыту.

Ойын шарты: Оқушының көзі байланады. Қорапшаның ішінен түйме, бор, бет орамал, алма, ермексаз, сақина т. б заттарды оқушылар кезек-кезек көзі байланып тұрған оқушыға ұстатады. Оқушы баланы да, затты да дұрыс таба білу керек.

Жұмбақ шешу

Белі қылдай, кең құрсақ,

Жұмыскер жәндік соны тап. (Құмырсқа)

Ызыңдауын қоймайды,

Қанға өмірі тоймайды. (Маса)

Ас көрсе-ақ болды жалайды,

Ауру содан тарайды. (Шыбын)

Жұмбақтың шешуінен нені аңғардың, олар туралы не айта аласың?

Жұрнақтар ойыны.

Қай жұрнақ жүр жайлауда?

Көп шалғынды қойнауда.

(сиыршы, қойшы, жылқышы, сауыншы)

Қай жұрнақ жүр құрылыста?

Қызып алған жұмыста.

(тас қалаушы, сылақшы, сүргілеуі)

Бір жұрнақ бар затқа қосылса,

Оның сапасына, сынына айналады.

(ат-ты, көрік-ті, еп-ті, қоным-ды...)

Шарада.

Бұрыл десем тезірек,

Түбірін тауып алдағы.

Ыс-ты жалға басына,

Пішініңді сал дағы,

Жаңа ұғымды табасың,

Оны біліп аласың. (бет-бұр-ыс)

Бір ақынның атында

Үш буын мен екі сөз.

Үш дауысты тірегі,

Айтшы кімдер біледі? (Тұ-ман-бай)

Етістікке ал деген,

Қоссам өлім жазасын.

Ертегіден, аңыздан,

Оны тауып аласың. (Ал-дар)

Сәйкестендіру тесті

1. Кім? 1.Сәкен, Ертіс, УБайшұбар

2. Кімдер? 2. домбыра, гүл

3. Не? 3. оқушы , ана

4. Нелер? 4. әндер, құстар

5. Жалқы есім түрі 5. оқушылар, аналар

6.Жалпы есім түрі: 6. Қобыз, ән, құс

Тапсырма

Тұрақты тіркестердің мағынасын балама сөздермен ашыңдар.

Үлгі:

Аузына құм құйылды - аузын ашпау.

1. Жұлдызы қарсы -

2. Көз қырын салу –

3. Құрдай жэорғалау –

4. Дүние есігін ашу –

5. Жаны мұрнының ұшына келу –

6. Ат тонын ала қашты –

7. Тас бауыр –

Тапсырма

Суретке қарап, әңгіме құрап, сөйлемдегі зат есімдердің астын сыз.

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

Тапсырма

Өлеңнен зат есімдерді теріп жазып, мағынасын аш.

Мәз болады болысың

Мәз болады болысың,

Арқаға ұлық қаққанға.

Шілтірейтіп орыстың,

Шенді шекпен жапқанға.

Үйі мәз боп, қой сойды,

Сүйіншіге шапқанға.

Әуре қылды, салды ойран,

Үйдегі тыныш жатқанға.

Еш нәрсе емес жұбанар,

Ақыл көзбен баққанға.

Жас баладай қуанар,

Бір дәмдіні татқанға.

Үлгі:

«Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы

Өлеңнен таңдап алынған сөз	Түсініктеме
Болыс	Ел басқаратын адам. Өз қарамағындағы бүкіл халықтың қамын жейді. Оларға көмектеседі...

Тапсырма

«С»-дан басталатын сегіз сөз.

Ол сөздер төмендегі заттардың атауы болсын:

1.Сұйық зат

2.Зат немесе құбылыс атауы

3.Дақыл атауы

4.Жеміс аты

5.Қарудың аты

6.Жоғары оқу орнының оқушысы

7.Өсімдік атауы

8.Студентке төленетін айлық

С

У

С

С

С

Ә

Б

І

З

С

Ы

З

Ғ

Ы

Ш

С

Т

У

Д

Е

Н

Т

С

С

Тапсырма

Қайсысы зат есім, қайсысы етістік?

Жақын қалды көмбе,

Бұл жерге оны көмбе!

Тапсырма

Сәйкестендіру тесті

1. Қандай? 1. таза

2. Қай? 2. ақылды

3. Негізгі сын есім: 3. қара

4. Туынды сын есім: 4. ойлы

Тапсырма

Тақырыпқа сай, тілдік қорын молайтуға, сөз мағынасын үйрететін ойын түрлері.

Мысалы: Үлгі.

«Өсімдік» сөзге байланысты, сонымен байланысқа түсетін сөздер.

Кәрі емен, селдір селеу, бұйра тал, шашақты қарағай, желекті сасыр, сұлу қайың, қайыспас емен, топтанған тобылғы, боз қараған, бұйра көкпек, иісті жусан, шашылған ши, мөлдіреген долана.

І топ Бала ..........................................................................................

ІІ топ Құс ..........................................................................................

Сан есім.

Заттың санын, ретін білдіретін сөздерді сан есім дейміз.

Қанша? Неше? алты, жеті, он бір.

Нешінші? бірінші, оныншы

Нешеу ? екеу, жетеу.

Дара сан есім: он, алты.

Күрделі сан есім: он бес, жиырма сегіз

Есептік: бір, екі, үш

Реттік: бесінші, алтыншы.

Тапсырма

Өлеңді оқып, сан есімдердің астын сыз.

Он саусақ

Жалғыз саусақ тіпте де,

Ұстай алмас жіпті де.

Екі саусақ бірікті,

Ине қолға ілікті.

Үш саусағым орамды,

Жүгіртеді қаламды.

Өнерлі екен он саусақ,

Қала салсақ, жол салсақ.

2. Өлеңді қара сөзге айналдыр.

Тапсырма

Сәйкестендіру тесті

1. Қанша? Неше? 1. жиырма сегіз

2. Нешінші? 2. екеу, жетеу.

3. Нешеу ? 3. жеті, он бір.

4. Дара сан есім: 4. он, алты.

5. Күрделі сан есім: 5. бесінші, алтыншы.

6. Есептік: 6. бірінші, оныншы

7. Реттік: 7. бір, екі, үш

Тапсырма

Сан есімге байланысты мақал-мәтел жаз.

1 ____________________________________________

2 ____________________________________________

3 ____________________________________________

Тапсырма

Лексикалық ойын.

Көп нүктенің орнына сан есімді қойсаң мақал толық шығады.

Білімді............... жығады, білекті............... жығады.

............ауыз сөздің тобықтай түйіні.

Етістік

Заттардың қимылын, іс-әрекетін білдіретін сөздерді етістік дейміз.

Не істеді? Келді.

Қайтті? Кісінеді.

Неғылды? Ұшты

Негізгі етістік: біл.

Туынды етістік: шеге+ле, сап+а

Дара: оқы, кел.

Күрделі етісітік: оқып отыр, келе жатыр.

Болымды етістік: айт,бар, жүр

Болымсыз етістік: айтпа, барма, жүрме.

Тапсырма

Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрап жаз.

1.Айжан мен Мәрия фермаға бара жатты. 2.Олардың алдынан бір үйрек ұша жөнелді. 3. олар Ұшқан, жерге, , үйрек, келді. 4.Ұяда, жұмыртқа жатыр, жері,. 5.Олар, алмады, жұмыртқаны.

Етістіктерді тап. Олардың түбірін, қосымшасын тауып, мағыналық түріне ажырат. Соңғы сөйлемдегі сөздердің байланысын сызба арқылы көрсет.

Тапсырма

Өлеңнен адамның қимыл –қозғалысын бейнелейтін сөздерді теріп жазып, мағынасын түсіндіруге тырыс.

Күлембай

Күштілерім сөз айтса,

Бас изеймін шыбындап,

Әлсіздің сөзін салғыртсып,

Шала ұғамын қырындап,

Сияз бар десе жүрегім

Орнықпайды суылдап...

Сыртқыларға сыр бермей,

Құр күлемін жымыңдап...

Жай жүргенде бір күні,

Үлгі:

«Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы

Өлеңнен таңдап алынған етістік сөз	Түсініктеме
Орнықпайды суылдап.	Суылдау сөзін көбіне шөптерге пайдаланады. Шөптердің салмағы болмағандықтан олар жел соқса да қасынан қатты жүгіріп өтсең де қозғалып кетеді. Бірақ бұл арадағы суыл адамның қорқақтығын айтып тұр.

Тапсырма

Он дара етістік жазыңдар. Біріншісі-бір, екіншісі-екі, үшіншісі-үш т.с.с оныншысы он әріптен, барлығы да «Е» әрпінен басталатын әр формадағы етістік болсын.

Ек

Тапсырма

Мақалдарды түсініп оқып, болымсыз етістіктерді тап.

Өсер жастың алдын кеспе,

Өсер ағаштың басын кеспе.

Тапсырма

Сәйкестендіру тесті

1. Не істеді? 1. сапа

2. Қайтті? 2. оқып отыр

3. Неғылды? 3. айт,бар

4. Негізгі етістік 4. барма, жүрме.

5. Туынды етістік 5. оқы, кел.

6. Дара 6. оқыды

7. Күрделі етісітік 7. кісінеді.

8. Болымды етістік 8. ұшты

9. Болымсыз етістік 9. қаз

Тапсырма

Заттардың қандай әрекеті бар?

Үлгі.

Арық суы- сылдырап, күлімдеп, жүгіріп, ойнап, атқылап, шуылдап, ойнақтап, жарыса ағады.

Комбайн- орады, жинайды, шабады.

Мұғалім- айтады, түсіндіреді, оқиды, сүрайды, үйретеді.

Бозторғай-шоқиды, теріп жейді, сайрайды, ұшады.

Жел-

Бала-

Тапсырма

Антонимін тауып жаз.

К

Е

Ң

А

Р

А

З

Ж

А

Қ

С

Ы

Ж

А

Й

П

А

Қ

Е

Л

Г

Е

З

Е

К

Тапсырма

Жоғалса да атың,

Жоғалмасын атың.

Шашты олай өрме,

Тоғыз өрме қамшыны,

Бөтен кісіге берме.

Ж. Кәрімқызы.

Тапсырма

Мағынасы қарама-қарсы сөздерді жаз.

Жылы ____________ Биік___________________

Ақ ________________ Үлкен__________________

Жуан _____________ Ойық__________________

Тапсырма

Логогриф

1. Табиғаттың атауына қоссаң,

Егер бақаны

Ыстық жерде

Жәндік болып жатады. (тас-бақа)

Жоғарыда тұрағы,

Бәрін ойлап тұрады.

Қоссам егер бір буын

Кітап, журнал шығады. (бас-па)

Тапсырма

Жай сөйлемдерді жайылма сөйлемге айналдыр.

Оқушы келді. Жаңбыр жауды. Жел тұрды. Күн суытты.

Тапсырма

Көп нүктенің орнына тиісті сөзді жазыңдар.

1. Мирас … .2. Анасы жұмысқа …3. Балалар… жүр екен. 4. Назира … келді.

Керекті сөздер: келді, кетті, ойнап, мектептен.

Метаграмма

1.Ұ-дан бастасаң, темір түйген шебермін,

З-ны қоссаң, білім саған беремін. (...)

2. Әсем жермен, ұлы дүбір думанмын,

Қ-ны қоссаң пешке керек құралмын. (...)

3. Бұйырсаңыз, етістік боп кетеді,

С-ны қоссаң, айқасатын алаңда ол өтеді. (...)

Я, Ё, Ю дыбысы.

1. Жаңылтпашты оқы.

Ою ою ойым бар-ды,

Ойналмастан ойын қалды.

Орындалмай ойымдағы,

Ойылмады ою-дағы.

Орашолақ,

Олақпын ба,

Оя алмадым оюларды.

1. Жұмбақ шешейік.

Торпақта жоқ,

Қоянда бар,

Шортанда жоқ,

Шаянда бар.

(........................)

Тапсырма

Қарамен жазылған сөздермен сөйлем құра.

____________________________________________

____________________________________________

3. Мақал-мәтел жаттайық. Мағынасын түсіндір.

Әдептілік, ар -ұят - адамдықтың белгісі.

Тапсырма

Мақал- мәтелдің соңын тап.

1. Әрбір ғалым – хаким емес, әрбір хаким -……………................................

2.Досы жоқпен сырлас, досы көппен……………………................................

3. Шәкіртсіз ғалым-………………………………………...............................

4. Сақалын сатқан кәріден, еңбегін сатқан бала…………............................

Тапсырма

Кері мақалды, нақыл сөзді кім түзейді?

1. Әкесінің баласы адамның дұшпаны емес,

Адамның баласы бауырың емес.

2. Егер ісім өнсін десең, ретін тап па.

3. Мимен асқан қардан, бақпен асқан патша артық.

1. Қайғысызға жақ бол, қайғылыға сақ бол.

5. Адам баласына адам баласының бәрі- қас.

Ойлан тап.

Төмендегі тор көздердегі әріптердің ішінен киіз үйдің жабдықтарының атын оқи аласыздар.

Тапсырма

Берілген басқы және соңғы дыбыстарды пайдаланып, төмендегі тор көзге лайықты сөз жаз.

к	ө	м	е	К
К				К
К				К
К				К
К				К
К				К
К				К
К				К
К				К
К				К
К				К
к				к

Тапсырма

«ҒА» буынына аяқталатын екі буынды зат есімді тауып жаз.

ТА	ҒА
	ҒА
	ҒА
	ҒА
	ҒА
	ҒА
	ҒА
	ҒА
	ҒА
	ҒА

Тапсырма

«ҒАҚ» буынына аяқталатын екі буынды зат есімді тауып жаз.

ЖАҢ	ҒАҚ
	ҒАҚ
	ҒАҚ
	ҒАҚ
	ҒАҚ
	ҒАҚ
	ҒАҚ
	ҒАҚ
	ҒАҚ
	ҒАҚ

Тапсырма

Шақпақ санына қарай әр түрлі буынды сөзді тауып, төмендегі баспалдақты толтыр. Әр буында екі ғана дыбыстың болуын ескер.

ЕК

АЙ

НА

Тапсырма

Төмендегі сөздердің мағынасын түсіндіріп бер.

Үлгі:

Оймақ мыстан не теріден жасалады. Тігіншілер саусағына ине батпауы үшін, кірмеуі үшін саусақтарына киіп алады.

1. Оймақ

2. Саптама

3. Кебеже

4. Тошала

5. Құймақ

6. Қазы

7. Күлпара

8. Қылыш

9. Қорамса

Үлгі:

«Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы

Мағынасын ашатын сөз	Түсініктеме
Оймақ	Мыстан не теріден жасалады. Тігіншілер саусағына ине батпауы және кірмеуі үшін саусақтарына киіп алады

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.

1. “Қазақ тілі дидактикалық материалдар”. Алматы. Атамұра.1999 жыл

1. Б.Сайлаубаева. Қазақ тілінен оқу дидактикалық құрал.

2. Ана тілім–азығым, адастырмас қазығым. М.Шәбжантайқызы. Көкшетау.2002 жыл.

3. «Айгөлек» журналы №3. 2009 жыл

4. «Менің алғашқы әліппем» Алматы. 2006 жыл

5. Г.Х. Сейсекенова. «Қазақ тілінен әдістемелік құрал» 2007 жыл

6. Ж. Кәрімқызы «Қазақ тілінен дидактикалық жаттығулар» Алматы. «Өлке» 2001 жыл.

Қазақ тілінен 5-9 сыныптарға арналған деңгейлік тапсырмалар

Казахстан,Павлодар облысы,Качир ауданы,Тереңкөл ауылы

А.Н. Елгин атындағы №1 жалпы орта білім беретін мектебі

Қазақ тілі және қазақ әдебиеті мұғалімі

Аяганова Жулдуз Сагимбаевна

Түсінік хат

Мақсаты: Оқушыларды деңгейлеп саралап оқыту, әрбір оқушы өзінің даму деңгейінде оқу материалын меңгеруін қамтамасыз етуі.
Оқушылардың сөздік қорларын толықтыру,тілін ,ойлауын мазмұндай білу қабылеттерін дамыту. 
Деңгейлік тапсырмалар оқушылардың өтілген лексикалық тақырыптардан алған біліктерін пысықтауға арналған.

Міндеті: 

1.Оқушының тұлғалық дамуына бағытталған деңгейлеп – саралап оқыту технологияларын оқу-тәрбие процесіне енгізу.

2.Оқушының пәнге деген тұрақты қызығушылығын тудыру.
Нәтиже: Ж.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясы – оқу үрдісіндегі мұғалім мен оқушының, оқу мазмұны мен түрінің, әдістер мен амалдардың,оқу мақсатының ықпалдасу заңдылығының жүйесі Ж.Қараев технологиясының жемісі сол, ол оқушыны күштеп оқудан аулақтатып, өз бетімен оқуына, ақпаратты өз бетімен өңдеуге, ешкімнің көмегінсіз өз бетінше ойланып, шешім қабылдауға дағдыландырады.
Деңгейлік тапсырмалар оқушылардың өтілген лексикалық тақырыптардан алған білімдерді және біліктерін пысықтауға арналған.
Деңгейлік тапсырмалар 7 сыныптар модульдері бойынша тақырыптарды қамтиды.
Деңгейлік тапсырмалар оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуін дамытады,әр оқушыны өздігінен жұмыс істеуге баулиды,ой еңбегімен айналысуына көздейді.
Деңгейлік тапсырмаларды өздігінен жаңа сабақты меңгерту,тақырыпты пысықтау,қайталау сабақтарында пайдалануға болады.
Деңгейлік тапсырмалар оқушылардың сөздік қорын байытуға,тілін дамытуға бағыттайды.

Қазақ тілі 
7 сынып.
Кіріспе бөлімінде «Қазақ тілі –мемлекеттік тіл» лексикалық тақырыбын өткенде оқушыларға деңгейлік тапсырмалар беріледі.

I деңгей 
1. «Қазақ тілі» атты өлеңді мәнерлеп оқу ,төл дыбыстарды орфоэпиялық нормаға сай айту. 

Қазақ тілі
Күш кеміді, айбынды ту құлады;
Кеше батыр – бүгін қорқақ, бұғады.
Ерікке ұмтылған ұшқыр жаны кісенде,
Қан суынған, жүрек солғын соғады.

Қыран құстың қос қанаты қырқылды,
Күндей күшті күркіреген ел тынды.
Асқар Алтай – алтын ана есте жоқ,
Батыр, хандар – асқан жандар ұмытылды!

Ерлік, елдік, бірлік, қайрат, бақ, ардың
Жауыз тағдыр жойды бәрін не бардың...
Алтын күннен бағасыз бір белгі боп,
Нұрлы жұлдыз, бабам тілі, сен қалдың!

Жарық көрмей жатсаң да ұзақ, кен-тілім,
Таза, терең, өткір, күшті, кең тілім.
Тарап кеткен балаларыңды бауырыңа
Ақ қолыңмен тарта аларсың сен тілім!
(М.Жұмабаев)

II деңгей 
1. «Қазақ тілі» атты өлеңді оқып,өлеңнің негізгі идеясын ашу.
2.Мына сөздерді сөз құрамына талда.
Бесікте,тілің,тілмен,ақылы,айтылады./түбір,I-II- жақ,жекеше,көпше т.б/
3. 1. Нүктенің орнына керекті сөздерді қойыңыз.
Қазақ елінің рәміздеріне ...... жатады 
а/ Байрақ, жалау, жалауша
ә/ Таңба, белгі, мөр
б/ Ту, елтаңба, әнұран
2. Қазақ елі туының түсі .....
а/ қызыл
ә/ сары
б/ көк
3. Зеңгір көк ..... белгісі
а/ адалдықтың, тазалықтың, аспанның
ә/ қуаныштың, жеңістің
б/ жамандықтың, бейбітшіліктің
4. Күнге табыну ...... дүниеге келген
а/ батыста
ә/ солтүстікте
б/ шығыста
5. Күн бейнесі ...... белгісі
а/ татулықтың
ә/ байлық пен берекенің
б/ достықтың

III деңгей

1. «Қазақ тілі» атты өлеңнің мазмұнын айт. 
2. Берілген сөздермен сөйлем құрастыр.
Туған тілім,тіл байлығы, мақтанышым, құдыретті, үлгі-өнеге.

Тақырып .« Қазақстан Республикасы –тәуелсіз ел» 

I деңгей 
1. «Қазақстан Республикасы –тәуелсіз ел» атты мәтінді оқы. 
Бұл дүниеде біздің бір ғана Отанымыз бар. Ол – тәуелсіз Қазақстан. Мемлекеттік тәуелсіздігіміз жарияланған бері Қазақстанды әлемнің жүзден астам елі таныды. Біздің еліміз бірқатар аса беделді халықаралық ұйымдарға, оның ішінде Біріккен Ұлттар Ұйымына, Халықаралық валюта қорына мүше болып қабылданды. 
Егеменді ел болып, халқымыз өз еркімен тұңғыш Президентін сайлады. 
Елтаңбамызды, Туымызды белгіледік. Қазақ тіліне мемлекеттік мәртебе берілді. 
Біздің туымыз – тәуелсіздік, тілегіміз – бейбітшілік, тыныштық. Еліміздің тұтастығын, жеріміздің бүтіндігін, халықтарымыздың жарастығын аман сақтау- әрбір азаматтың борышы.
2. Төменде берілген сөздердің синонимдерін тауып, оларға көптік
жалғауын жалғаңыз.
Үлгі: Отбасы+лар, жанұя+лар
Үй................................................................................
Ана .............................................................................
Ата-ана........................................................................
Дос...............................................................................
Туыс..............................................................................

II деңгей

1.Мәтін бойынша сұрақ құрастыр 
2.Отан туралы 5- мақал-мәтел дәптеріңе жаз

III деңгей

1. «Қазақстан Республикасы –тәуелсіз ел» атты мәтінді оқып,мазмұнын айт.
2. Берілген есім сөздерді жұрнақ арқылы етістікке айналдыр.
Бейне,ой,бас,би.


Тақырып. «Мемлекеттік мерекелер»
I деңгей 
1. «Ұстаз мерекесі» атты мәтінді түсініп оқы. 

Ұрпақ тәрбиесі – ұстазға байланысты. “Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің” дегендей өнегелі ұстаздан жақсы шәкірт шығатыны сөзсіз.
Ұстаз – ұлағатты есім. Шәкірттерін білім нәрімен сусындатып, тәлім-тәрбие беру, жақсы қасиеттерді бойына дарытып, адамгершілік рухта бағыт-бағдар беруде ұстаздың еңбегі зор. Сондықтан да ол әрдайым қасиетті тұлға ретінде ерекшеленеді.
Мұғалім – байырғы мамандықтардың бірі.

2. Төмендегі сөздерге ІІІ жақта тәуелдік жалғауларын жалғап шығыңыз.
Ата-ана ,ата -әже, әке,ана,бала,қыз, ұл, тұңғыш, ортаншы,
Кенже,жеңге, жезде, немере,сіңлі, қарындас, іні, аға.

II деңгей 

1. Мәтін бойынша сұрақ құрастыр.
2.Астана мерекесін өз сөзіңмен әңгімелеп бер./8-сөйлем/
3.Мына етістіктермен сөйлем құрастыр.
Орналасты,еңбектен,біледі,ақылдас ,жазылды,кеңесу,билеу.

1. Мәтінге жоспар құру.
2. «Мемлекеттік мерекелер» тақырыбында оқушылардың білімін тексеруге эссе жазылады.

Тақырып. « Кең –байтақ Қазақстаным » 

«Кең –байтақ Қазақстаным» атты мәтінді түсініп оқы.
Iдеңгей
1.Қазақстан – ежелгі ел, бірақ әлемнің қазіргі картасынан 1991 жылдан бастап орын алды. Біздің Отанымыз – егеменді, тәуелсіз Қазақ мемлекеті. Жүз жиырмадан аса ұлт өкілдері тұратын осынау қасиетті мекенде, асқақтаған Алатаулы өлкеде, кеңшілігі керемет, дархан дастарқандай далада, егіні теңіздей толқыған, өндірісі өркендеген мекенде өмір сүруші әрбір адам өз Отанын жанындай сүйіп, оның көк байрағын көкке көтеруді мақтаныш тұтады!
2. Мақал-мәтелдердің мағынасын түсіндіріңіз.
1. Ер жігіттің аты жақсы болса, бір бақыт,
Алған жары жақсы болса, мың бақыт.
2. Ата-ананың қадірін
Балалы болғанда білерсің;
Ағайынның қадірін жалалы болғанда білерсің.
II деңгей 
1. Мәтін бойынша сұрақ құрастыр
2. Төмендегі сөздерді оқыныз.Түсіндірме сөздікті, пайдаланып,сөздердің мағынасын табыңыз
Ескертпе, бірік,қуат, сақ.
3. Нүктенің орнына керекті сөзді қойыңыз.
Қазақ елінің рәміздеріне ... жатады
а/ Байрақ, жалау, жалауша
ә/ Таңба, белгі, мөр
б/ Ту, елтаңба, әнұран
2. Қазақ елі туының түсі ...
а/ қызыл
ә/ сары
б/ көк
3. Күнге табыну ... дүниеге келген
а/ батыста
ә/ солтүстікте
б/ шығыста
III деңгей
1.Кең –байтақ Қазақстаным» тақырыбында оқушылардың білімін тексеруге эссе жазылады.

Тақырып. « Табиғат тамашасы »
I деңгей 
1.Мәтінді түсініп оқы 
1. Адам - табиғаттың ажырамас бөлігі. Сондықтан халқымызда «Жер-Ана» деген егіз ұғым қалыптасқан. Жерді өз Анасындай, Анасын Күндей қастерлеу Ата қостаған салтымыз. «Жер шоқтығы - Көкшетау», «Жер жаннаты - Жетісу» деп, бабаларымыз туған жерге, табиғатқа деген ыстық махаббатын білдірген.
Сондықтан орман-тоғайларды сақтап, қоршаған ортаның, өзен мен көлдердің ластанбауына ерекше мән берген.
2. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойыңыз.
1. ...ің атым ................. 
2. ...дің отбасымыз тату-тәтті.

II деңгей 

1) Мәтін бойынша сұраққа жауап беріңіз.
1. Адамның дені сау болу үшін не керек? 
2. Бүгінде жер бетінде қандай мәселе өзекті мәселеге айналды? 
3. Дүниежүзілік проблема қандай? 
4. Табиғатты сақтау үшін біз қандай үлес қосуымыз керек? 

2) Сөздердің антонимдерін табыңыз:
1. Жақсы ...
2. Ұзын ...
3. Аққұба ...
4.Жалқау ...
5.Ақылды ...

III деңгей

1.Мәтінге жоспар құру.
2.Мәтінді мазмұндау.

Тақырып. « Хайуанаттар әлемі»

I деңгей 
1. « Ит –жеті қазынаның бірі» атты мәтінді оқып,аудар. 
“Ит – жеті қазынаның бірі”, “Ел жатпай, ит тынбас”, “Ит иесін қорғайды”, “Ит – үйдің құлағы” деген секілді мақал-мәтелдерде оның малды ұры мен бөріден сақтайтын күзетшілік, аңшылық қызметтері дұрыс бейнеленген. Асыл мал және жабайы жануарлар туралы мақал-мәтелдерде адамға тән жақсылы-жаманды мінез-құлықтар, іс-әрекеттер бейнеленеді, соның ішінде арамдық, пасықтық, залымдық мінез қылықтардың көбісі ит пен есек арқылы берілген десек, әсте асыра айтқандық болмас.

2. Синонимдік қатарды жалғастырыңыз.
1. Сұлу, ажарлы,.................................................................................................... қыз.
2. Батыр, ержүрек,...............................................................................................жігіт.
3. Сабырлы, салмақты,............................................................................................дос.

II деңгей 
1.Мәтін бойынша 4-5 сұрақ құрастыр.
2. Тесті орында.
1.Септік жалғау…
а.заттың көптігін білдіру үшін
ә.сөздерді бір-бірімен байланыстыру үшін керек
б.заттың біреуге тән екенін білдіреді
2.Мына сөз қай септікте тұр?
Балапан
а.Атау септік ә.Ілік септік 
б.Шығыс септік

III деңгей
1 Мәтінге жоспар құру.
2.Мәтінді мазмұндау.

Тақырып. «Табиғат аясында » лексикалық тақырыбын өткенде оқушыларға деңгейлік тапсырмалар беріледі.

I деңгей 
1. мәтінді түсніп оқу.
1. Қоршаған орта – біздің ортақ үйіміз. Оны таза сақтау керек. Кез келген жерге қоқыс тастама. Өзіңді қоршаған ортаны ластама, қағазды жыртып тастама.
Суға түкірме, қоқыс тастап, бүлдірме. Ағаштың бұталарын сындырма, гүлді жұлма.
Жаңбыр жауғаннан кейін ағаш жапырақтары шаңнан тазарады. Өсімдіктер жайқалып жап-жасыл күйге енеді.Жауыннан жиналған шалшықты кешпе.
Өзен-көлдерге қоқыс тастауға болмайды. Себебі ол – балықтардың тұрағы. Балық жаны – суда. Қала маңайының тазалығы мен әдемілігін сақтап қалу - әрбір адамның қолында. Серуенге шыққанда табиғатты ластамау керек.
2. Тәуелдік тұлғасындағы сөз тіркесін көрсетіңіз
а) Мен –қазақпын
ә) Олар жастар
б) Жомарттың әкесі
в) Астанадан келді

II деңгей 

1.Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойыңыз
... 100 жыл бар,...12 ай бар, ...4 апта бар, ...7 күн бар, ...24 сағат бар, ...60
минут бар, ...60 секунд.

2.Сұраққа жауап бер:
1.Қоршаған орта дегеніміз не?
2.Жаңбыр жауғаннан кейінгі табиғаттың көрінісі?
3.Табиғатты қорғау үшін не істеу керек?
4.Адам табиғатты қалай аялайды?

III деңгей
1. III модульдің Қорытынды бөлімінде «Табиғат аясында» тақырыбында оқушылардың білімін тексеруге эссе жазылады. 

Тақырып. « Кино.Театр » лексикалық тақырыбын өткенде оқушыларға деңгейлік тапсырмалар беріледі.
I деңгей 
1. Мәтінді түсініп оқы.
1. Кино - қазіргі кезде елдің беделін халықаралық деңгейде көтере білетін, халық өнері мен мәдениетін басқа мемлекеттің тұрғындарына насихаттай алатын басты құралға айналған. Әрине бұл жерде режиссерлер мен актерлердің шеберлік, іскерлік қабілеттеріне көп байланысты. Әрине, басты көрермен өзіміз бола отырып, осындай жетістіктер мен кемшіліктерді бір-бірімізбен бөлісіп, кең талқыға салсақ - бұл отандық кино өнерінің дамуына қосылған бір үлес болар еді
2. Сөйлемдерді толықтырыңыз:
Сыныптасымның аты- ........ Ол ......... жаста. Оның ...... бар. Ол ..... көшесінде
тұрады. Мінезі ........................ Оның көзі ......., шашы........, бойы......... Ол
.................... адам.

II деңгей Тест орындау.

1. 1.Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.
Қазақстанның ұлттық мерекесі ..............
а/Халықаралық әйелдер күні.
ә/Республика күні
б/Адам құқықтарының күні.
2.Көп нүктенің орнына қажетті сөзді жазыңыз.
1 қазан ...........халықаралық күні.
а/Қарт адамдардың 
ә/Біріккен Ұлттар Ұйымының
б/Қауіпсіздік күні
3.Той сөзінің синонимдерін белгілеңіз.
а/мейрам,мереке
ә/би,өлең
б/гүл,өсімдік
4.Антонимді табыңыз.
а/шығыс,солтүстік. 
ә/күз,жаз.
б/күн,түн
5.Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.
Наурыз-........деген мағынаны білдіреді.
а/жаңа күн
ә/жаңа жыл
б/ескі күн
III деңгей
1. Мәтінге жоспар құру.
2.Мәтінді мазмұндау.

Тақырып. «Тарихи қайраткерлер».

І.Деңгей.
1.Мәтінді түсініп оқы . 
Қазақ хандары.
XV ғасырда құрылған Қазақ мемлекеті үш жүзге бөлінген.
-Ұлы жүз
-Орта жүз
-Кіші жүз. 
Әрбір жүз тайпаларға, тайпалар-руларға, рулар аталарға бөлінген.
Қазақ халқында қоғамның билеуші тобының жоғарғы сатысында – хан тұрған.
Халқымыздың ең ірі хандары Тәуке,Абылай және т.б.болды.

2. Төмендегі сөздерді оқып, олардың сындық мағыналарын анықтап,
тиісті зат есімдермен тіркестіріп жазыңыз. Үлгі: Тұщы су.
Тұщы. Ащы. Таза. Лас. Биік. Аласа. Жақсы. Жаман. Жұмсақ. Қатты. Жеңіл

ІІ.Деңгей.
1) Сұраққа жауап бер.
1. Абылай хан кім?
2. Абылайдың шын аты қандай?
3. Ол қай ғасырда өмір сүрді?
4. Ол қандай батыр?
5. Абылай хан кімдермен соғысты? 
6 .Қазақ халқы Абылайды кандай адам деп санаған?
7. Сенің пікірің. Менің ойымша .....деп баста.

2) Сөздерге синоним жаз.
Басқарушы-
Дұшпан-
Батыр-
Күш-
Атақты-
Құрмет-
Туу-
Өлу-

Сөздерге антоним жаз.
Жоғарғы-
Қосу -
қорқақ-
Ірі-
Жоқ-
Сыртқы-
Қолдау-
беру-
ІІІ.Деңгей.
1 Мәтінге жоспар құру.
2.Мәтінді мазмұндау.

Тақырып.Бейнелеу өнері.
I деңгей.
1.Мәтінді түсініп оқы.
Бейнелеу өнері
Қазақ бейнелеу өнері белгілі қыл қалам шебері Әбілхан Қастеевтің (1904- 1973 жж.) есімімен тығыз байланысты. Оның еңбек жолы жиырмасыншы жылдардың соңынан басталады. Қастеевтің қолынан шыққан көптеген сулы бояулы және суреттер «Көне және жаңа тұрмыс» топтамасына біріктірілді. Соғыс алдындағы жылдары Қазақстанда А. Ысмаилов, ағайынды Қожықовтар, Б. Сәрсенбаев, Ұ. Таңсықбаев және т. б. қыл қалам шеберлері болды.

2. Антонимдерді табыңыз.
1.Бүгін-
2.Таңертең-
3.Күндіз-
4. Жазда-
5. Жиі-
6. Қазір-


II деңгей.
1. Төмендегі сөздерді оқыныз.Түсіндірме сөздікті, пайдаланып,сөздердің мағынасын табыңыз,сөйлем құрастырыңыз.
2. Бейнелеу өнері,шебер.
1)Сөздерге синоним жаз.
Білгір-
Ғалым-
Мағына-
Ұстаз-
Тым-
2) Сөздерге антоним жаз
Үлкен-
Қамалды-
Ыстық-
Пысық-
Жылдам-


III деңгей.
1 Мәтінге жоспар құру.
2.Мәтінді мазмұндау.

Тақырып: «Мемлекеттік тіл».
I деңгей.
Мемлекеттік тіл.

1.Мәтінді түсініп оқы.
Қазақ тілі – қазақ халқыныңғ ана тілі .Ол халық тарихымен бірге жасап,ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп келеді.1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады.Түркі тілдерінің ішінде қазақ тіліне ең жақындары-ноғай, қарақалпақ, татар,башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі –Ресей,Өзбекстан,Қырғызстан,Түркменстан,Монғолия,Қытай,Ауғаныстан,Иран,Түркия,т.б елдерде тұратын қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі -өркендеген мәдениеттің тілі,ғылыми тіл,ресми іс қағаздарының тілі.
2.Мәтіннен жалқы есімдерді теріп жазыңыз.

II деңгей.
1.«Мемлекеттік тіл» тақырыбына диалог құраңдар.
Тест сұрақтарына жауап беріңдер.
Әпкесі өзінен кіші қызды кім дейді?
а/қарындас
ә/апай
б/сіңлі
Келген қонақты ..............отырғызамыз.
а/босаға
ә/төрге
б/жерге
2.Көп нүктенің орнына етіс жұрнақтарын қойып жазыңыздар.
а) Мақпал мектептен сұра..ды. ә) Олар ұзақ уақыт әңгіме..ті. б)Мұғалім оқушыларға жаттығу жаз..ды.

III деңгей.
1.Мәтінді мазмұндау.
2.Мына сөздерге мағыналас сөздер табыңдар.
Қасында-
Ренжіді-
Мұғалім-
Оқушы-

Тақырып: Қазақ тілі –қазақ халқының ана тілі.
I деңгей.
1.Мәтінді түсініп оқы.
Қазақ тілі –қазақ халқының ана тілі.Сонымен бірге Қазақстанда туып-өскен кейбір халық өкілдері ішінде қазақ тілін ана тілім деп есептейтіндер де бар.
Қазақ халқын құраған рулар мен тайпалар тарихта өте ертеден –біздің жыл санауымыздан бұрын-ақ мәлім болған.Содан бері бұл тіл халқымыздың қатынас құралы болып келе жатыр.

2.Көп нүктенің орнына тиісті әріпті жазыңыз.
Халы..,елім..зде,өкілд..к,үйрен..п,қаза..ша,қара..ай,қ..лын,түлк..,
әд..л,мейір..мді,ұрпа..,м..лдір.

II деңгей.
1.Мәтін бойынша сұхбат құр.
2.Сын есімдерді сәйкес келетін зат есімдермен тіркестір.
Ұлттық-.........................жігіт
Қалалық-.......................киім
Мерекелік-....................дастархан
III деңгей.
1.Мәтінді мазмұндап,негізгі ойын анықта.
2.Туған жер,Отан,тіл туралы 8 -мақал-мәтелді есіңе түсіріп, жазбаша жаз.

Тақырып:Сөздіктердің түрлері.
I деңгей.
1.Мәтінді түсініп оқы.

Сөздіктің түрі көп.Олардың мақсаттары мен міндеттері әр түрлі.
Орфографиялық сөздікте сөздердің дұрыс жазылуы көрсетіледі.Орфоэпиялық сөздік дұрыс айтылуын ,дұрыс оқылуын үйретеді.
Түсіндірме сөздік сөздердің мағыналары мен тіліміздің байлығын ұғындырады.Екі тілді адарма сөздік басқа тілді үйретеді және оның сөздік құрамын меңгертеді.
Сөздіктер -әрбір оқушының ,әрбір сауатты адамның білім алуы,дамуы күнделікті керекті құрал.

2.Есептік сан есімдерді жазбаша түрде дәптеріңе жаз.
40,86,92,2012,192,605,120,555,3225,800.

II деңгей.
1.Мәтін бойынша сұрақ құрастыр.
2.Берілген сөздерден туынды етістік жасап,сөйлем құра.
Тіс,оқы,арқа,кел.

III деңгей.
1.Мәтінді мазмұндап,негізгі ойын анықта
2.Етістікті өткен шақ және келер шақ есімше түрінде жұптап,жекеше түрде тәуелде.
Күт,шыда,сыйла,жібер,аш,жаса.

Тақырып: Қазақ тілі сабағында .
I деңгей.
1.Мәтінді түсініп оқы.
Біз биыл 7 –сыныпта оқып жүрміз.Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,ағылшын тілдерін оқытады.Қазақ тілі сабағы аптасына төрт рет болады.Қазақ тілі сабағы өте қызықты өтеді.Біз сабақта мәтінді оқып,мазмұнын айтамыз.Мәтін бойынша бір-бірімізге сұрақ қойып,жауап береміз.Ауызша тақырыптарға диалог құрастырамыз.Диктант,мазмұндама,шығарма жазамыз.Сабақта көбінесе ауызша сөйлеуге тырысамыз.Сурет бойынша әңгіме құрастырамыз.
2.Етістіктерді келер шақ есімше тұлғасында ,I жақта жаз.
Үлгі:шақыр+ар-мын.
Шақыр,тоқта,ки,аяқта,аудар ,қуан,біл.

II деңгей.
1.Өлеңді мәнерлеп оқып,мазмұнын түсіндір.Кім болғың келеді? Не істегің келеді? деген сұрақтарға өлеңнің мәтіні бойынша жауап бер.
Ғалым болу арманым

Ғалым болғым келеді
Жер байлығын ақтарған.
Жалын болғым келеді
Гүл жасайтын тастардан.
Асқақтаған күй болып,
Шалқып тұрғым келеді.
Жарқыраған күн болып,
Балқып тұрғым келеді.
Артқа тастап ғасырды,
Тасып кеткім келеді.
Алатаудай асылды
Ашып кеткім келеді.
/Х.Талғаров/
2.Өнер ,ана,батырлық туралы 8 мақал-мәтелді дәптеріңе жаз.

III деңгей.
1.Мәтінді мазмұндап,негізгі ойын анықта
2.Етістікті тіркестерді қалау рай тұлғасында жазыңыз.
Үлгі: Айтып келдім-айтқым келеді.
Айтып келдім, күлкісі келді, біліп отырмыз, жақсы оқы, қолыңды көтеріп отыр, ән айтып бер.

 

 

 

 

 

 

 

1-деңгейлік тапсырма

                                       3-деңгей

1.Берілген сөздерді қазақ тіліне аудар:

учебник, ученик, звонок, перемена, резинка;

2.Берілген сөздерді септе:

кітап, дәптер, ауыл.  

3.10 сөйлем құрастыр.

                                      2-деңгей

1.Берілген сөздерді қазақ тіліне аудар:

дома, дома, стена, пол, крыша, потолок, высокий, этаж, квартира, комната.

2.Тәуелденген сөздерді септе:

Үйім, бөлмең, қабырғасы.

3.10 сөйлем құрастырып, алғашқы 4 сөйлемге синтаксистік талдау жаса.

                                            1-деңгей

1.5 мақал-мәтелді жатқа жаз.

 2.« Менің Қазақстаным» [ ШЫҒАРМА 25 СӨЙЛЕМНЕН КЕМ БОЛМАСЫН ]

 

 

 

                                                         2-деңгейлік тапсырма

 

                                             3-деңгей

1.Берілген сөздерді қазақ тіліне аудар:

Ручка, учитель, учиться, букварь, книга, линейка, писать, урок, считать, пенал.

2.Берілген сөздерді септе:

Мұғалім, үзіліс, қоңырау;

3.10 сөйлем құрастыр.

                                                   2-деңгей

1.Берілген сөздерді қазақ тіліне аудар:

Двор, живу, площадка,микроройон, окно, дверь, сосед, лестница, форточка.

2.Тәуелденген сөздерді септе:

Ауданым, қоңырауың, үзілісі.

3. Берілген сөздерді жекеше, көпше түрде жікте:

4.10 сөйлем құрастырып, алғашқы 5 сөйлемге синтаксистік талдау жаса.

                                         1-деңгей

1.Берілген сөздерге фонетикалық талдау жаса:

Ықшамаудан, көрші.

2.« Менің қалам» [ ШЫҒАРМА 25 СӨЙЛЕМНЕН КЕМ БОЛМАСЫН ]

 

3-деңгейлік тапсырма

                                                               3-деңгей

1.Берілген сөздерді қазақ тіліне аудар:

Тетрадь, доска, класс, дневник, учить.

2.Тәуелденген сөздерді септе:

Оқулығым, өшіргішің, оқушысы.

3.10 сөйлем құрастыр.

                                                   2-деңгей

1.Берілген сөздерді қазақ тіліне аудар:

Голова, рот, глаз, нос, волосы, рука, зуб, губы, лоб, пальцы, нога, бровь, ресницы, лицо, грудь.

2.Берілген сөздерді жекеше, көпше түрде тәуелде:

Жұлдыз, студент, бауыр.

3.10 сөйлем құрастырып, алғашқы 5 сөйлемге синтаксистік талдау жаса.

                                                 1-деңгей

1.4 жұмбақты жатқа жаз.

2.2 жаңылтпашты жатқа жаз.

3.« Менің отбасым» [ ШЫҒАРМА 25 СӨЙЛЕМНЕН КЕМ БОЛМАСЫН ]

4-деңгейлік тапсырма

 

                                         3-деңгей

1.Берілген сөздерді қазақ тіліне аудар:

Овца, коза, корова, верблюд,кобыла, собака, свинья, волк, заяц, белка, тигр, медведь, слон, лошадь, лев, кошка, бобер, лиса, олень, лось.

2.Бірінші тапсырмадағы сөздермен 15 сөйлем құрастыр.

 

                                            2-деңгей

1.Берілген сөздерді қазақ тіліне аудар:

Белый, черный, красный, оранжевый, синий,голубой, зеленый, коричневый, серый, розоый, желтый, фиолетовый, белый-белый, пестрый, черный-черный.

2.Берілген сөздерге фонетикалық талдау жаса:

Қуыршақ, түлкі.

3.20 сөйлем құрастыр.

 

                                               1-деңгей

1.Берілген етістіктерді болжалды келер шақтың жекеше, көпше түрінде жікте:

Бар, кел.

3.« Менің мектебім» [ ШЫҒАРМА 25 СӨЙЛЕМНЕН КЕМ БОЛМАСЫ

5-деңгейлік тапсырма

                                              3-деңгей

1.Берілген сөздерді қазақ тіліне аудар:

Огурец, чеснок, картофель, лук, свекла, помидор, виноград, яблоко, вишня, груша, абрикос, арбуз, дыня, клубника, смородина, морковь, чернослив, капуста, тыква.

2.10 сөйлем құрастыр.

3.Берілген сөздерді қазақ тіліне аударып жекеше, көпше түрде тәуелде:

(вишня, смородина, морковь)

                                             2-деңгей

1.Берілген сөздерді қазақ тіліне аудар:   

Ягненок, верблюжонок, козленок, зайчонок, щенок, теленок, поросенок, цыпленок, жеребенок, волчонок, медвежонок, лисенок, котенок, лосенок, олененок.

2. 10 сөйлем құрастырып, 5 сөйлемге синтаксистік талдау жаса.

3.Берілген етістіктерді мақсатты келер шақтың жекеше, көпше түрінде жікте:

Айт, ойна.  

                                                  1- деңгей

1.Берілген етістіктерді бұрынғы өткен шақтың жекеше, көпше түрінде жікте:

Айт, ойла.  

2.Берілген сөздерді қазақ тіліне аудар:

страна, Родина, национальность, живем, герб, многонациональный, флаг, дружно, столица, улицы,

в городе.

3. 10 сөйлем құрастырып, 5 сөйлемге синтаксистік талдау жаса. 

4. 2-ші өлеңіңді жатқа айт.

 

6-деңгейлік тапсырма.

                                   3-деңгей.

1.Берліген сөздерді қазақ тіліне аудар. Дома, стена, дома, пол, крыша, потолок, высокий, этаж, квартира, комната.

2.Бастауыш дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

3.Берліген сөздерді жекеше, көпше түрде жікте: ұстаз, шәкірт.

                                 2-деңгей.

1.Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері дегеніміз не? Мысал келтір.

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.«Жұмысшы» сөзіне морфологиялық талдау жаса.

3.«Ұлттық валюта -теңге» . Қысқаша жазып,әңгімелеу.

                                1-деңгей.

1.Сөйлем дегеніміз не? Сөйлемнің неше түрі бар? Мысалдар келтіріп, дәлелде.

2.«Мектеп, ауа» сөздеріне морфологиялық талдау жаса.

3.«Қазақстан Республикасының рәміздері». Қысқаша жазып,әңгімелеу.

4.«Қазақстан» өлеңін жатқа айт.

7-деңгейлік тапсырма.

                                     3-деңгей.

1.Баяндауыш дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.2 мақал-мәтелді жатқа жазып, айтып бер.

3.Берілген сөздерге фонетикалық талдау жаса: ұстаз, шәкірт.

                                          2 –деңгей

1.Анықтауыш  дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.Берілген етістіктерді болжалды келер шақтың жекеше, көпше түрінде жікте: жүгір, жаз.

3.«Ел ордасы-Астана».Қысқаша жазып,әңгімелеу.

                                           1-деңгей.

1.Толықтауыш дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.«Стадион» сөзіне морфологиялық талдау жаса.

3.«Отаншылдық-ұлы қасиет». Қысқаша жазып, әңгілемеу.

 4.  Отан туралы мақал-мәтелдер жазып, жатқа айт.

8-деңгейлік тапсырма.

                                             3-деңгей.

1.Толықтауыш дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.«Ел ертеңі-жастар» .Қысқаша жазып , әңгімелеу.

3.Берілген сөздерді өткен шақта жікте: же, іш.

                                               2-деңгей.

1.Пысықтауыш дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.«Ұстаздар» сөзіне морфологиялық талдау жаса.

3.«Бірлік пен ынтымақ елі». Қысқаша жазып әңгілемеу.

4.Тәуелденген сөздерді септе:

халқым, шекарасы, ойың.

                                              1-деңгей.

1.Анықтауыш дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.Берліген етістіктерді мақсатты келер шақтың жекеше, көпше түрінде жікте: серуенде, басқар.

3.«Елдестірмек елшіден». Қысқаша жазып , әңгімелеу.

4.5 мақал-мәтелді жатқа жазып, айтып бер.

9-деңгейлік тапсырма.

                                           3-деңгей

1.Анықтауыш дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.Берліген сөздерге фонетикалық талдау жаса. Ақшыл, көрші.

3.«Экология». Қысқаша жазып , әңгімелеу.

                                             2-деңгей.

1.Толықтауыш дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.«Көршілер» сөзіне морфологиялық талдау жаса.

3.«Табиғатты қалай қорғаймыз». Қысқаша жазып , әңгімелеу.

4.Берліген етістіктерді нақ осы шақты жікте: сындыр, жаса.

                                              1-деңгей.

1.Пысықтауыш дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.«Қорғаймыз» сөзіне морфологиялық талдау жаса.

3.«Байқоңыр ғарыш айлағы». Қысқаша жазып , әңгімелеу.

4.«Кел, балалар ,оқылық» өлеңін жатқа айт.

 

 

                                 10-деңгейлік тапсырма.

                                       3-деңгей.

1.Пысықтауыш дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.Берліген сөздерді қазақ тіліне аудар: живу, двор, площадка, микрорайон, многоэтажный, окно, дверь, сосед, лестница, форточка.

3.«Менің мектебім» (15 сөйлемнен кем болмау керек,) Қысқаша жазып , әңгімелеу.

                                         2-деңгей.

1.20 зат есім жазып , оларды топта.(жалпы-жалқы , жанды-жансыз)

2.Жалаң және жайылма сөйлем дегеніміз не?

2сөйлем құрастырып, талдау жаса.

3.«Ғалымның пікірі», Қысқаша жазып , әңгімелеу.

                                       1-деңгей.

1.Жақты және жақсыз сөйлем дегеніміз не?

3сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.10 үстеу, 10 сын есім жаз.

3.«Су-тіршілік көзі». Қысқаша жазып , әңгімелеу.

4.1-өлеңіңді жатқа айт.

11-деңгейлік тапсырма.

                                       3-деңгей.

1.Жалаң, жайылма сөйлем дегеніміз не?

5 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.Берліген сөздерді осы шақта жікте: төсе, жаса.

3.«Ауа райы » тақырыбына диолог жаз.

                                        2-деңгей.

1.Жақты , жақсыз сөйлем дегеніміз не?

2сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.10 үстеу, 10 сын есім жаз.

3.«Ұлы Жібек жолы» Қысқаша жазып , әңгімелеу.

                                          1-деңгей.

1.Толымды және толымсыз сөйлем дегеніміз не?

3сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.20 зат есім  жазып, оларды топта. (жалпы-жалқы, жанды-жансыз)

3.«Кең-байтақ Қазақстан». Қысқаша жазып , әңгімелеу.

4.5 мақалды жатқа жазып, айтып бер.

 

12- деңгейлік тапсырма.

                                      3- деңгей.

1.Жақты және жақсыз сөйлем дегеніміз не?

2сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.Берілген сөздердің антонимдерін жазыңдар: мол, белгілі, қайшы келу, бұзу, жақын , алыс, алғашқы, тиімді .

3.«Оңтүстік Қазақстан аймағы».  Қысқаша жазып , әңгімелеу.

                                       2- деңгей.

1.Толымды, толымсыз сөйлем дегеніміз не?

2сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.«Түйе» сөзіне морфологиялық талдау жаса.

3.«Қасиетті Түркістан қаласы». Қысқаша жазып , әңгімелеу.

4.1-ші өлеңін жатқа айту.

                                           1-деңгей

1.Жалаң және жайылма сөйлем дегеніміз не?

3сөйлем құрастырып, талдау жаса

2.«Жолбарыс » сөзіне морфологиялық талдау жаса.

3.« Ұлылар елі ». Қысқаша жазып , әңгімелеу.

4.2-ші өлеңін жатқа айту.

 

13- деңгейлік тапсырма.

                                    3-деңгей.

1.Толымды және толымсыз сөйлем дегеніміз не?

6 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.«Торғай»  сөзіне морфологиялық талдау жаса.

3.«Марқакөл-ел мақтанышы». Қысқаша жазып , әңгімелеу.

                                    2-деңгей.

1.Құрмалас сөйлем дегеніміз не? Ол нешеге бөлінеді?

Салалас құрмалас сөйлем дегеніміз не?Ыңғайлас салалас  құрмалас сөйлем дегеніміз не?

2 сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2. «Бәрі де халық игілігі үшін» Қысқаша жазып , әңгімелеу.

3. «Жылқылар» сөзіне морфологиялық талдау жаса.

                                     1-деңгей.

1.Құрмалас сөйлем дегеніміз не? Ол нешеге бөлінеді?

Салалас құрмалас сөйлем дегеніміз не? Қарсылықты салалас  құрмалас сөйлем дегеніміз не?

сөйлем құрастырып, талдау жаса.

2.«Көршілер» сөзіне морфологиялық талдау жаса.

3.«Шағын, орта және үлкен бизнес», Қысқаша жазып , әңгімелеу.

4.3-ші өлеңін жатқа айту.

54