Шатты? ше?беріне т?рып:
?уан шаттан,
?уан шаттанала?ай!
?уанатын к?н б?гін,
?айырлы к?н достым!
?айырлы к?н болсын!-жа?сы балалар міне біз бір-бірімізбен с?лемдестік. ?азір ж?п болып, ж?птасып т?ра ?алайы?. Біз к??іл-к?йімізді к?теріп алайы?. Бір-бірімізге жа?сы к??іл-к?й сыйлайы?. Ол ?шін мені? айт?андарымды ?айтала?дар. Ала?ан-ала?ан?а, иы?-иы??а, ар?а-ар?а?а, ая?-ая??а, ??ла?-??ла??а, енді м?рын-м?рын?а. Балалар к??іл-к?йлері? к?терілді ме? Тамаша енді орнымыз?а отырайы?.
Балалар б?гін бізде ерекше саба?. Бізге к?птеген ?она?тар келіп отыр екен. Ендеше б?ріміз саба??а жа?сы ?атысып, ?она?тарды риза болдырайы?.
- балалар бізді? б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы «Таби?ат бізді? ?йіміз» деп аталады. Айналамызда, бізді ?орша?ан орта - ол таби?ат М: ауа, су, жел, топыра?, ??м, а?аштар, ?сімдіктер, ж?ндіктер, жануарлар ж?не адамдар м?ны? б?рі таби?ат?а жатады.
- Балалар сендер мені? мына с?ра?ыма жауап бері?дерші. Б??ан дейінгі саба?ымызда ?ткен едік.
-Таби?ат нешеге б?лінеді?
-Оларды кім ма?ан атап береді?
-?лі таби?ат?а нелер жатады?
-Тірі таби?ат?а а?аштар, ?сімдіктер, ш?птер, жануарлар, ж?ндіктер, ж?не осы таби?ат?а ?ожалы? ететін мына біздер адамдарда тірі таби?ат?а жатады екенбіз.
-Ендеше б?гінгі бізді? саба?ымызда біздер ?лі таби?ат?а жататын ??ммен топыра? ж?не тас, оларды? бір-бірінен айырмашылы?ы мен ??састы?ы, пайдасы жайлы ?теміз.
-біз дала?а серуенге шы??анда ??м мен топыра? ж?не тасты к?ргенбіз.
- ??м ?андай болады?
-Ал топыра? ?андай болады?
-??мны? ?андай т?рлерін білесі?дер?
-Адамдар ??мды не ?шін пайдаланады?
Таби?атта ?рт?рлі тастар болады. Балалар?а тас т?рлерін к?рсету. Балалар таби?атта тауда?ы тас, ?зендегі к?дімгі тастардан бас?а, ?семдікке пайдаланатын асыл тастар болады. Оны таиб?аттан кеншілер ?ндіреді. М: гау?артас, алмаз, меруерт тас, янтарь, бриллиант т.б. деп т?сіндіріп, слайдтан к?рсету.
-Балалар адамдар тасты не ?шін ?олданады?
-?те д?рыс айтты?дар. Тасты ерте заманда адамдар ?ару ретінде ?олдан?ан, тастан ??гірлер жасап, ?й есебінде т?р?ан. (балалар?а тасты, ??мды, топыра?ты к?рсету).
Балалармен т?жірбие жасау.
1-т?жірибе: -?р бала?а бір-бір а? ?а?аз беріледі. ??м салын?ан ста?анды алып а?ырын, жайлап пара? бетіне т?гіп к?ру.
Т?рбиеші: -??м ?алай т?гіледі екен?
Енді топыра? салын?ан ста?анды жайлап пара? бетіне т?гіп к?реміз.
Т?рбиеші: - не бай?ады?дар, топыра? ?алай т?гіледі екен?
Т?рбиеші: -?айсысын т?ккен о?ай екен? Топыра?ты ма, ?лде ??мды ма?
Осы т?жірибе бойынша: - Топыра? ауыр, бір-біріне жабыс?ыш.
- ??м же?іл, бос, сусып т?рады деген ?орытынды жасалады.
Т?рбиеші: саба?ымызды ?рі ?арай жал?астырамыз. Енді ??м неден т?рады? Пішіні, т?сі ?алай екенін лупа ар?ылы ?арап, ??м мен топыра?ты к?реміз. (??мды к?ру).
(Топыра?ты к?ру)
Сергіту с?тін жасау:
Керіледі мысы?,
Бізге к?зін ?ысып.
Ж?гіреді жылдам,
К?рінсе о?ан тыш?ан.
К?ндей болып к?леміз,
Г?лдейболып ?семіз.
??стар болып ?шамыз,
К?белектей ?онамыз.
2-т?жірбие бойынша ж?мыс.
-бірінші ста?анда ??м, екінші ста?анда топыра?, екеуіне су ??йып ба?ылау.
- ??м?а су тез сі?еді.
-Топыра??а жай сі?еді. Топыра? бетінде аздап су ?алып ?оюы м?мкін. Топыра? дегеніміз бойына минералды заттар мен ??нарлылы? ?асиеті, я?ни ?сімдіктерді сумен, бас?а да ?оректік элементтермен ?амтамасыз ететін ?абілеті болады.
- К?ктемгі егін егу мезгілін еске т?сіру: жерді ?о?ыстан тазалап, оны аударады, топыра? ыл?алды болады.
Т?рбиеші: су ??йыл?ан ста?анда?ы топыра??а а?аш б?та?ын егеміз. Осы т?жірбие бойынша ??р?а? топыра?тан, ыл?алды топыра??а а?аш б?та?ын отыр?ызу о?ай. Себебі: жер ж?мса? деген ?орытынды жасалады.
Балаларды сергіту ?шін «жел т?рды» ойыны ойналады. ??м ?айдан, ?алай пайда болатынын т?сіндіру ?шін глобустан тауларды к?рсете отырып:
-жер сілкінгенде, жанартау атыл?ан кезде, ?ар к?шкіндері бол?ан кезде тауда?ы тастар бір-біріне со?ылып домалайды. Содан тас сыны?тарынан ??м пайда болып, кейін майда ??мшалар?а айналады-деп ??гімелеу. Б??ан к?з жеткізу ?шін
3-т?жірибе жасалады. – балалар ?олдарына екі тас т?йіршігін алып, пара? бетіне тастарды бір-біріне ?йкеп бай?айды.
Т?рбиеші: Б?рын?ы кезде ?азіргідей, ?ол са?ат, ?абыр?а са?ат болма?анды?тан адамдар уа?ытты ??м са?атпен белгілеп отыр?ан деп балалар?а ??м са?атты к?рсетеді. ??м са?ат?а ?арап уа?ытты ба?ылайды. ??м са?ат - кішкене тар тесігі ар?ылы, ??м аударылу ?за?ты?ы бойынша, белгілі бір уа?ыт аралы?ын есептеуге арнал?ан аспап. ?азіргі кезде ??м са?атты ауруханаларда физиотерапиялы? емшаралар ды м?лшерлеуде жиі ?олданылады.
Дидактикалы? ойын: Жел мен кеме.
Ма?саты: ептілікке, шапша?ды??а, бірлікке, ?йымшылды??а ?йретеді.
Шарты:
- ?атысушылар саны к?п болу керек;
- Бастаушы та?айындалады;
- Ойын кез келген орында ?ткізіледі
Ойын барысы:
Ойнаушылар бірнеше ?атар болып т?рады. Оларды кеме деп есептеу керек. Бас?арушы ал?а т?рады. Ол кемелерге д?ниені? т?рт б?рышын: о? жа?тан, сол жа?тан, алдыдан, арт жа?тан со??ып т?р деп айтады. Одан со? ойын басталады.
Бас?арушы: «Жел о? жа?тан со?ып т?р» дейді. Барлы? кеме беттерін сол жа??а б?руы керек. «Жел сол жа?тан со?ып т?р» десе, барлы? кемебеттерін о? жа??а б?рады.
Бас?арушы: «Боран» десе, б?рі бір орында айналу ?ажет. «Штиль» дегенде б?рі т?рып ?алады.
Сергіту с?ті:
-Енді балалар ?азір біз пара? бетіне т?гілген ??м?а сурет саламыз. ??м –ол таби?атты? сыйы. ??м?а к?нні? жылуы сі?ген. Балаларды? ?олдарына сыз?ыш немесе ?арындаш беріліп, ол ар?ылы ??мны? бетін тегістейміз деп к?рсетемін.
??ммен ж?мыс жасау ережесі:
-??мды шашпау, бас?а жа??а тасымау, ла?тырмау. Біз ??ммен ж?мыс жасау ережесімен танысты?.
Бізге жылуды к?н береді. ??м бойына к?нні? жылуын сі?ірген. Онда жылулы? бар, даланы?, ауаны? иісі сі?ген.
-К?н ?айда болады?
-Ендеше ??мны? жо?ар?ы б?рышына к?нні? суретін саламыз. Та?та?а немесе ??мзар?а к?нні? суретін салып к?рсетемін.
Алыстан м?нарланып к?рінетін, басында ?ары бар ол не?
- Тауды? суретін саламыз. Тауды? етегінде не а?ады?
?зенні? суретін саламыз.
- ?зен а??анда не пайда болады?
Тол?ынны? суретін саламыз.
?зенні? жа?асында не ?седі?
Ш?пті? суретін саламыз. Осы сал?ан суретке ?арап отырып, бізге ?андай ма?ал еске т?седі?
?ке ас?ар тау,
Ана етегіндегі б?ла?,
Бала жа?асында?ы ??ра?.
Т?рбиеші балалар?а: саба?ымыз не туралы болды? ??м ?андай болады екен? ?андай ??мдарды? т?рлері бар? Топыра? ше? Тастардан нелер со?у?а болады? ??м ?алай пайда болады? ?азіргі кезде ??м са?атты ?айда пайдаланады? Таулар ?айдан пайда болады?- деген с?ра?тар ?ойып, оларды? жауабына ?арай ?осымша т?сінік бере отырып, саба?ты ?орытындылайды.
Т?рбиеші: о?у іс-?рекетін ?орытындылай келе балалар?а хормен:
«Адамдарды? таби?атсыз к?ні жо?,
оны айту?а таби?атты? тілі жо?»
деп адам ?міріні? таби?атпен ты?ыз байланысты екенін айтып ?орытынды жасадым.
.
