«Дун-дунейы авд диссаджы»

Урочы темæ: «Дун-дунейы авд диссаджы» (Семь чудес света)

Урочы нысан: 1)Темæ раргом кæнын
2)Ныхасы рæзтыл бакусын
3)Скъоладзауты разæнгард кæнын зонындзинæдтæ фылдæр кæнынмæ
4)ИКТ, чиныг, фæйнæг

Урочы цыд

I. Бацæттæгæнæн рæстæг.

1). Ахуыргæнæджы ныхас урочы хæстæ, йæ хуызы тыххæй.

а) Хæдзармæ куыст сбæрæг кæнын

б) Дзырдуатон диктант.

Тыхджын, райдзаст, хæрзконд, æгъдауджын (Ацы дзырдтимæ æрхъуыды кæнын дзырдбæстытæ æмæ хъуыдыйæдтæ).
2.Ног темæ.

Зынæмбарæн дзырдтæ:

Мысыры-в Египте

Галуан-дворец

Бердзены-в Греции

Сакъадах-остров

Разныхас.
«Нæ абоны урочы темæ у «Дун-дунейы авд диссаджы» æмæ ма уыимæ базонгæ уыдзыстæм миногонты бæрцбарæнтимæ.

Ирон æвзаджы ие 3 бæрцбарæны.

1. Бындурон бæрц- положительная степень

2. Барæн бæрц- сравнительная степнь

3. Уæлахизон бæрц- превосходная степень

Дæнцæгтæ: урс- урсдæр- æппæты урсдæр. (Сывæллæттæ дзурынц дæнцæгтæ)

1. Рæдмила у бæрзонд.

2. Янæ у бæрзонддæр

3. Каролинæ та у æппæты бæрзонддæр.
   
   
   
   

1. Давид хорз ахуыр кæны.

2. Радмилæ уымæй хуыздæр.

3. Каролинæ та æппæтæй хуыздæр

Ахуыргæнæджы разныхас:

Нæ абоны урочы ацæудзыстæм балцы дун- дунейы авд диссаджы фенынмæ.

Алы рæстæджы дæр царды æрцæуы цыдæр диссæгтæ, æмæ сæ адæм фæлтæрæй- фæлтæрмæ æмбисондæн фæхæссынц.
Рагон заманты диссагдæр цы уыдис адæймаджы къухтæй арæзт, уыдон уыдысты нымæцæй авд. Хонгæ дæр сæ афтæ кодтой - «Дун-дуней авд диссаджы»
Цыдысы азтæ фæлтæртæ ивтой кæрæдзийы, фæлæ рæстæджы ныхмæ ницы лæууы. Дун-дуней авд диссагæй, сæ иуæй фæстæмæ, фæд дæр нал баззадис.

Фыццаг диссаг у – фондз мин азы разы Мысыра (в Египте) сарæзтой , арвы бын чи никуыма уыдис, ахæм бæрзонд зæппадз – Хеопсы пирамидæ. Сæ амæлæты фæстæ дзы бавæрдтой фараон æмæ йæ бинойнаджы.

Дыккаг диссагыл нымад уыдис Вавилоны паддзахы галуан ауыгъд дыргъдæттиæ. Уый арæзт æрцыдис Вавилоны зындгонд паддзах Навуходоносоры уынаффæмæ гæсгæ 2600 азы размæ. Йæ бинойнаг, Семирамидæ, мысыдис йæ райгуырæн Мидийы хъæздыг æрдз.

Æртыккаг диссаг та уыдис рагон Бердзенты бæстæйы. Зандгонд скульптор Фидий сарæзта бердзенаг Хуыцау Зевсы фæлгонц. Скульптурæйы бæрзæнд уыдис 12 метры. Дæсны скульптор Зевсы буар снывæста пылыстæгæй, йæ дарæс- сыгъзæринæй.

Цыппæрæм диссаг та уыдис, нырыккон Турчы зæххыл цы кувæндон арæзт æрцыдис, уый. Кувæндоны сæр æнцой кодта бæрзонд æмæ æмраст дурдзæнджындзтыл. Аив фæлгонцгонд кувæндоны мидæг табугæнæг адæмы цæстæнгас сæхимæ здæхтой бердзенаг нывгæнджыты хуыздæр уацмыстæ – 262 азы готтæ сæ хæстон бæхтыл бабырстой рагон Эфесмæ æмæ арты хай бакодтой уæларвон Дианæйы æмбисонды кувæндон.

Фæндзæм диссаг дæр уыдис ныры Турчы зæххыл, Галикарнасы сахары. Нæ дуджы размæ 345 азы паддзах Мавзол куы амардис, уæд ын сарæзтой диссаджы зæппадз: алы хæзнадуртæ æмæ сыгъзæринæй йæ саив кодтой аразджытæ. Фæлтæрæй – фæлтæрмæ æмбисондæн дзуринагæн баззадис Мавзолы зæппадз. Суанг ма дзырд «Мавзолей» дæр Мавзолы номæй равзæрдис æмæ рох кæнын нæ уадзы рагон галикарнасаг паддзахы ном.

Æхсæзæм диссаг- Родосы сасакъадахыл Хуры Хуыцау Гелиосы бронзæ статуя. Йæ бæрзæнд уыдис дыууадæс æмæ ссæдз метры. 224 азы тыхджын зæххæнкъуысты рæстæг фæцудыдта, ныппырх ис. Йæ кой ма баззадис фæстагæтæн.

Дунейы æвдæймаг диссагыл нымад уыдис, Фарæы сакъадахыл кæй сæрæзтой, уыдис фæндагамонæг цырагъ (маяк) Арæзт æрцыдис нæ дуджы агъоммæ 283 азы. Куыд зœгъынц, афтœмœй йœ бœрзœнд уыдис 180 метр œввахс œмœ йœ цъуппыл сыгъдис арт. Уыцы арты рухсмœ денджызы наутœ 1500 азœй фылдœр сœ фœндаг бœлвырд кодтой дард балцы уœвгœйœ. Фаросы фœндагамонæг цырагъ бирœ мингай бœлццœтœн баххуыс кодта сœ хœдзар ссарынмœ. Фœлœ та уый дœр зœххœнкъуыстœн нœ бафœрœзта.

Дунейыл бирœ диссœгтœ уыдис œмœ ис, фœлœ, уœлдœр кœй кой кодтам, уыдон сты дун-дунейы авд диссаджыл нымад.

Ахуыргæнæг: Мах абон базонгœ стœм дуне-дунейы авд диссагимœ.
-Ацы авд диссагай уœ зœрдамœ тынгдœр кœцы фœцыди?
(Сывœллœтта дзурынц сœ хъуыдытœ)

Алы диссаджы тыххœй ахуыргœнœг дœтты фœрстытœ.

1. Хеопсы пирœмидœ кœд сарœзтой?

2. Дыккаг диссагыл цы нымадтой?

3. Зевсы фœлгонц чи сарœзтœ?

4. Цыппœрœм диссагыл цы нымадтой?

5. Фœндзœм диссагыл цы нымадтой?

6. Кœцы аз ныппырх ис œхсœзœм диссаг?

7. Кœд арœзт œрцыдис фœндагамонœг цырагъ (маяк) ?

Хœслœвœрд сывœллœттœн.

Алы текстœй раффыссын миногонтœ œмœ ныффыссын сœ бœрцбарœнтимœ.

Уый фœстœ бафдисын Ирыстоны авд диссаджы.
(Сывœллœттæ дзурынц сœ хъуыдытœ.)

3.Абон урочы уœ зœрдœмœ тынгдœр цы фœцыд?

4.Бœрœгœнœнтœ сœвœрын.

5.Х/к раттын.