Диалект с?здер..

Саба?ты? та?ырыбы: Диалект с?здер
Саба?ты? ма?саты:
1. Білімділік: о?ушылар?а диалект с?здер туралы т?сінік бере отырып, жатты?у ж?мыстары ар?ылы бекіту.
2. Т?рбиелік: о?ушыларды адамгершілікке, е?бекті д?ріптеуге, ана тілді ??рметтеуге т?рбиелеу.
3. Дамытушылы?: о?ушыларды? лингвистикалы? д?ниетанымдарын ке?ейту, лексикалы? талдау жасау да?дыларын дамыту.
Саба?ты? типі: аралас
Саба?ты? т?рі: д?ст?рлі
Саба?ты? ?діс - т?сілі: т?сіндіру, с?ра? - жауап, жатты?у, талдау.
Саба?ты? к?рнекілігі: та?ырып?а байланысты кесте, карточкалар.
П?наралы? байланыс: ?аза? ?дебиеті

Саба?ты? барысы:
I. ?йымдастыру кезе?і: 1. О?ушылармен с?лемдесу
2. О?ушыларды? саба??а ?атысын тексеру
3. О?ушыларды? зейіндерін саба??а аудару

II. ?й тапсырмасын тексеру: Кірме с?здер ж?не жатты?у тексеру

ІІІ Білім тексеру:
?здік ж?мыс
• «?аза? лексикасында?ы жа?а ?олданыстар» атты с?здіктен ?айта жа??ырып жат?ан с?здерді теріп жазы?дар.
ІV Жа?а саба??а дайынды?
1. Саба? та?ырыбын та?та?а жазу
2. Саба? ма?сатын т?сіндіру

V. Жа?а та?ырыпты т?сіндіру:
Диалект с?здер - белгілі бір жердегі т?р?ындарды? с?йлеу тілінде ?ана ?олданылатын с?здер. Диалект с?здер жалпыхалы?ты? болып есептелмейді. ?йткені оларды? к?пшілігіні? ?деби тілде баламалары болады. Мысалы, ?деби тілдегі т?ртіп с?зі Орал облысында н?с?ау, б?йры? деген ма?ынада ?олданылады; ?деби тілдегі шалбар с?зі Алматы, Шы?ыс ?аза?стан облыстарында сым деп айтылады; ?деби ?абыр?а с?зі А?т?бе облысында жар дегенді білдіреді; ?деби ж?мырт?а с?зін О?т?стік ?аза?стан облысында т??ым деп атайды.
Диалект с?здер т?рліше болып келеді. Мысалы, ты?ла - ты?да, ??да?ай – ??да?и, полат – болат, баралы – баралы?, бережа? – берешек, келулі – келді, т. б.
?азіргі ?деби тілімізге біраз диалект с?здер еніп, жалпыхалы?ты? тілге айналды. Мысалы: арасан суы, жейде, ?жым, кеден, немелтай, (ш?берені? баласы), ?шен, т?ртем, т. б.
Тілдегі б?л жа?дай ?деби тілді байытуды? бір жолы болып табылады.

VІ. Жа?а та?ырып бойынша т?сінігін тексеру:
?здік ж?мыс
• Т?мендегі диалект с?здерді? ?деби баламасын жаз.
Н?н, ?йдік, шырпы, отты?, жуалдыз, чербек, борми, алажа?, бережа?, к?н баю, айылдап келу,

VІІ. Жа?а саба?ты бекіту.
1. О?улы?пен ж?мыс
183 – жатты?у
• Берілген диалект с?здермен с?йлем ??ра?дар
184 – жатты?у
• С?йлемдегі диалект с?здерді табы?дар.
185 – жатты?у
• М?тіндегі диалект с?здерді? ?деби тілдегі баламасын жазы?дар.
VІІІ. Саба?ты ?орыту:
1. Ба?алау
2. ?йге тапсырма беру:
1. Диалект с?здер туралы т?сінік.
2. Жатты?у

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Диалект с?здер..»

Сабақтың мақсаты:

Сабақтың тақырыбы: Диалект сөздер
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: оқушыларға диалект сөздер туралы түсінік бере отырып, жаттығу жұмыстары арқылы бекіту.
2. Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, еңбекті дәріптеуге, ана тілді құрметтеуге тәрбиелеу.
3. Дамытушылық: оқушылардың лингвистикалық дүниетанымдарын кеңейту, лексикалық талдау жасау дағдыларын дамыту.
Сабақтың типі: аралас
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдіс - тәсілі: түсіндіру, сұрақ - жауап, жаттығу, талдау.
Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте, карточкалар.
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылармен сәлемдесу
2. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару

II. Үй тапсырмасын тексеру: Кірме сөздер және жаттығу тексеру

ІІІ Білім тексеру:
Өздік жұмыс
• «Қазақ лексикасындағы жаңа қолданыстар» атты сөздіктен қайта жаңғырып жатқан сөздерді теріп жазыңдар.
ІV Жаңа сабаққа дайындық
1. Сабақ тақырыбын тақтаға жазу
2. Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Диалект сөздер - белгілі бір жердегі тұрғындардың сөйлеу тілінде ғана қолданылатын сөздер. Диалект сөздер жалпыхалықтық болып есептелмейді. Өйткені олардың көпшілігінің әдеби тілде баламалары болады. Мысалы, әдеби тілдегі тәртіп сөзі Орал облысында нұсқау, бұйрық деген мағынада қолданылады; әдеби тілдегі шалбар сөзі Алматы, Шығыс Қазақстан облыстарында сым деп айтылады; әдеби қабырға сөзі Ақтөбе облысында жар дегенді білдіреді; әдеби жұмыртқа сөзін Оңтүстік Қазақстан облысында тұқым деп атайды.
Диалект сөздер түрліше болып келеді. Мысалы, тыңла - тыңда, құдағай – құдағи, полат – болат, баралы – баралық, бережақ – берешек, келулі – келді, т. б.
Қазіргі әдеби тілімізге біраз диалект сөздер еніп, жалпыхалықтық тілге айналды. Мысалы: арасан суы, жейде, ұжым, кеден, немелтай, (шөберенің баласы), үшен, төртем, т. б.
Тілдегі бұл жағдай әдеби тілді байытудың бір жолы болып табылады.

VІ. Жаңа тақырып бойынша түсінігін тексеру:
Өздік жұмыс
• Төмендегі диалект сөздердің әдеби баламасын жаз.
Нән, әйдік, шырпы, оттық, жуалдыз, чербек, борми, алажақ, бережақ, күн баю, айылдап келу,

VІІ. Жаңа сабақты бекіту.
1. Оқулықпен жұмыс
183 – жаттығу
• Берілген диалект сөздермен сөйлем құраңдар
184 – жаттығу
• Сөйлемдегі диалект сөздерді табыңдар.
185 – жаттығу
• Мәтіндегі диалект сөздердің әдеби тілдегі баламасын жазыңдар.
VІІІ. Сабақты қорыту:
1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру:
1. Диалект сөздер туралы түсінік.
2. Жаттығу