К?ні: П?н: ?аза? тілі
Сынып:5
Саба?ты? та?ырыбы: С?з басы – с?лем
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушылар?а с?з анасы с?лем екенін айта отырып, ?депті,сыпайы адамдар арасында с?лем бермей ?туге еш?ашан жол бермеу керектігін т?сіндіру.
Дамытушылы?: О?ушыларды? с?здік ?орын байыту, с?йлемдерді д?рыс ??растыра алуын жетілдіре отыру.
Т?рбиелік: О?ушыларды ?з бетімен тапсырманы орындай білуге жолдастары арасында жа?ымды ?арым- ?атынас орнатып, бір-бірін сыйлау?а, адал дос болу?а, мейірімділікке т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: Жа?а саба?
К?рнекіліктер: суреттер, презентация.
Саба?ты? барысы
- ?йымдастыру кезе?і:
О?ушыларды саба??а ы??айлау, т?гендеу, олармен азда?ан пікір алыса отырып, саба??а дайынды?тарын с?рау.
- Балалар, к??ілімізді к?теріп, бір-бірімізбен амандасайы?.
Амансы? ба, Алтын к?н?!
Амансы? ба, К?к аспан?!
Амансы? ба, Жер-Ана?!
Амансы? ба, достарым?!
Сіздерді к?рсем ?уанам!
- Саба??а дайынсы?дар ма?
- Б?гін саба?та кім кезекші?
-Саба?та кім жо??
- ?азір ?ай жыл мезгілі?
- К?з жыл мезгіліні? ?ай айы?
-?ырк?йекті? б?гін нешесі?
Аптаны? ?ай к?ні?
-К?з жыл мезгілінде ?андай ?згерістер болады? (жауын жауады, жапыра?тар, ш?п сар?аяды, т?седі, ??стар жылы жа??а ?шып кетеді, мектептерде жа?а о?у жылы басталды).- Биыл сендер ?ай сыныпта о?исы?дар?(Суреттер презетацияда)
II Саба?ты? ма?сатымен таныстыру:
- ?азір сендерде ?андай саба? басталды?
- Б?л саба?та ?ай тілде ??гімелесеміз?
- ?аза? тілі ?андай тіл?
- Енді балалар б?гінгі саба?ты? та?ырыбымен танысамыз.
- Сен бір ж?мыспен к?рші?е келді?. Е? алдымен не деу керек?
- Есік аш?ан кісіге алдымен не деу керек?
- Ассалаума?алейкум!
- С?леметсіз бе?
- Сені? ?йі?е ?она?тар келді. Кіріп келген адам?а не дер еді??
- Саламатсыз ба? ?ош келді?із!
- К?нделікті ?мірдегі адамдарды? ?арым-?атынасы с?лемнен басталады. Сонды?танда б?гінгі жа?а саба?ымыз «С?з – басы- с?лем». ?азір с?лемдесуді? т?рі к?п, десек те болады. Мысалы: ер азаматтар «Ассалаума?алейкум!» деп амандасады. ?лкен кісілерге с?леметсіздер ме, жасы кіші адамдар?а с?леметсі? бе, ??рдастар бір –бірімен салем деп амандасады. Демек, с?лемдесуде ?лкен м?н бар.
Амандасу. Компьютерден слайд к?рсетіледі.
«?р елді? салты бас?а, ?лем елдерінде с?лемдесу р?сімдері ?р т?рлі. Назарлары?ыз?а ?лемдегі е? ?ызы?ты с?лемдесу р?сімдерін ?сынамын.
Во всех странах мира люди, встречаясь, желают друг другу добра. Но внешне это выглядит по-разному. Давайте сравним традиции приветствий разных стран, чтобы не оплошать во время путешествия за границу.
Тибет
К?птеген елдерде тіл шы?ару ?депсіздік болып танылса, кейбір жерде тілін шы?ар?ан жан жаза?а тартылады. Тіл шы?ару тибет хал?ына жат емес, себебі, олар бір-бірін к?ргенде, тілдерін шы?арады. Б?л р?сім 9-?асырда бастау ал?ан. Тибет хал?ы ?згелерге ?здеріні? жауыз емес екендерін к?рсету ма?сатында, бір-бірін к?рген кезде тілдерін шы?ара бастайды.
• Тибетцы правой рукой снимают с головы шапку, а левую закладывают за ухо и высовывают язык. Таким причудливым способом демонстрируется отсутствие дурных намерений.
Мон?ол
?йіне ?она??а кісілерді ша?ыр?ан кезде мон?олдар о?ан «хада» деп аталатын жібек не ма?та-маталы жола? береді. ?детте, оны? т?сі а?. Кейдесе к?к я жасыл т?сті болады. Хада ?сыныл?ан кезде келген ?она? оны екі ?олмен алып, басты изеуі тиіс. Хада ?сыну мен алу р?сімі – ?лкен ??рметті? белгісі.
Жапония
Жапон хал?ы с?лемдесу р?сіміне аса ?н береді. Бір-бірін к?рген кезде олар иіледі. Жастар ?зара бастарын изеп амандасады.
• Японцы при встрече кланяются: чем ниже и медленнее, тем важнее персона. Самый низкий и уважительный — сакэйрэй, средний — под углом 30 градусов, легкий — всего на 15 градусов. При этом они говорят «День настал».
Кения
Кения хал?ы бір-бірін к?ргенде, билей бастайды. Би ар?ылы олар бір-бірімен амандасады. С?лемдесу биі «адаму» деп аталады, я?ни «секіру биі».
• Австралийские аборигены приветствуют друг друга танцем.
?ытай, корей
?ытай, корей хал?ы с?лемдескен кезде ?олдарды б?гіп, иілу ?ажет.
• Корейцы и китайцы тоже традиционно кланяются, однако все больше китайцев предпочитает здороваться по-современному: подняв над головой сцепленные руки. Но если несколько китайцев познакомятся с новым человеком, они могут ему и зааплодировать — отвечать на это нужно тем же. Традиционная фраза приветствия в Китае переводится: «Ел ли ты сегодня?»
Филиппины
Филиппин елінде с?лемдесу р?сімі білай ?теді, жас жігіт ?лкен кісіні к?рген кезде ол басын изеп, о? ?олымен ?лкен кісіні? о? ?олын ?стайды, мано по» деп айтады. «Мано» - ?ол, «по» - ??рмет деген ма?ына білдіреді.
- Б?гінгі саба?ты? та?ырыбы: «С?з – басы- с?лем».
Б?гін саба?та жа?а с?здермен танысасы?дар, с?з тіркестерін, с?йлем ??растырасы?дар, м?тін о?исы?дар, м?тінді орыс тіліне аударасы?дар, бір –бірі?ізге с?ра? ?оясы?дар.
- Д?птерлері?ізді ашып жа?а та?ырыпты жазайы?.
III ?й тапсырмасын с?рау:
- ?й ж?мысына не берілді?
1-ші тапсырма ?айталау. Ережелерді ?айталау: Зат есім,фонетика, Атау септік, Жал?ауды? т?рлері, ?ндестік за?ы, буын т?рлері, «отбасы» с?зі? т?уелде.
IV Жа?а саба?ты т?сіндіру М?тін о?у, жа?а с?здер, о?улы?пен ж?мыс, сергіту, тірексызба жасау.
V Саба?ты пысы?тау.
- Жа?а с?здерді о?у, ?р о?ушы?а о?ыту, осы с?здермен с?з тіркестерін ??ру.
Болаша? -будущее
Азамат– гражданин
міндетті– обязан
- С?здерді д?птерлеріне жазып алу .
- Хормен ?айталау.
- Жуан, жі?ішке с?з екені? айту.
- М?тінмен ж?мыс «?деп»
-Тізбектей о?у, орыс тіліне аудару.
3. Жа?а саба?.
?деп.
?депті адам ?демі.Ол ?зіні? д?рыс киінуі, сыпайы с?лемдесуі, ?зін-?зі к?те білуімен ?демі.
?те жа?сы, ?депті болу – ?р баланы? міндеті. ?дептілік адамны? е? жа?сы ?асиеті. ?депті бала болаша?та ?зіні? жа?сы азамат екенін д?лелдеп, а?са?ан арманына жетеді.
?депті адам ?лкен кісілерге «Ассалаума?алейкум» деп амандасып, аманды?ын, денсаулы?ын с?рау парыз. ?лкен адам?а с?лем беру кіші адамны? міндеті, кездескен кезде кіші адам ?лкен с?лем бермей кетсе, ол ?депсіздік, м?дениеттілік белгісі.
С?лемдескенде, с?лем бергенде, ?ркім дауыс ыр?а?ына ерекше к??іл аударып, салма?пен, ?деппен с?йлеуге міндетті. С?з басы с?лем дегеніміз сол.
- Жа?а с?здерді м?тіннен тауып, с?з тіркестерін ??растыру.
- С?ра? – жауап.Осы м?тін бойынша с?ра?тарды ??растыру.
- Сергіту с?ті.
- Жазбаша ж?мыс.
1 топ:бала;
2 топ:адам.
Б?л с?здерге септік жал?ауларын жал?андар.
VI. Саба?ты бекіту:
1) ты?дау тапсырма. М?ті?ді тында?аннан кейін Ілік септікте т?р?ан с?зді тауып, айту.
-Ал енді балалар б?ріміз та?та?а ?арайы?шы.
Ситуациялы? жа?дай. (та?тадан сурет к?рсету)
?деп
Арман мен Аян ?алада т?рады. Екеуі де бір мектепте, бір сыныпта о?иды. Б?гін автобусты? алды??ы орынды?ына жай?ас?ан екеуі мектепке келе жатты. Алды??ы есіктен ?олында?ы с?мкесін ?зер к?теріп ?жей кірді.
Аян орнынан т?рып, ?жемен амандасып, о?ан орын берді. Ал Арман теріс ?арап отыра берді.
Бір уа?ытта ?жей, орнынан т?рып, т?суге ы??айланды да, с?мкесінен екі алма алып, Аян?а берді. ?жей Аянны? ?дептілігіне с?йсініп, ал?ысын білдірді.
-Ал балалар сендер не істер еді?дер?
-Арманны? істеген ісі д?рыс па?
- ?дептілікке жата ма?
2) Ойын «Адас?ан си?ырлы с?здер». Б?л адас?ан си?ырлы с?здер, сендер б?л с?здерді? д?рыс орнын тауып, д?птерлеріне жазы?дар.
- сізС?лтемебе!-С?леметсіз бе!
- метРах!-Рахмет!
- к?н?айлыыр!-?айырлы к?н!
- жарКешы?!-Кеш жары?!
- шіКе?ізрі!-Кешірі?із!
- болСау?ыз!-Сау болы?ыз!
VII. Саба?ты ?орытындылау:
- Б?гін саба?ты? та?ырыбы ?андай? не туралы айтты?? ?андай ж?мыс істедік? (жа?а с?здермен таныстым, м?ті?ді о?ыдым, орыс тіліне аудардым, жазбаша ж?мыс орындадым.)
VIII. Рефлексия. Саба?та сендерге ?з ж?мысын ?нады ма?
-Мен сендерді б?гінгі саба?та ?йренген, білгендері?ді ?мірде пайдаланып , ?депті, жа?сы адам болады деп сенемін.
IX. ?й тапсырмасы: Жа?а с?здерді жаттап алу, « Си?ырлы с?здер» кітапшаны істеу, ережені жаттап алу.
X. Ба?алау.
