"Брейн-ринг" по предмету казахский язык

Солтүстіқ Қазақстан облысы

Ғабит Мүсірепов атындағы ауданы

Раисовка орта мектебі

Ашық сабақ

Тақырып: «Лексикадан өткенді қайталау»

«Брейн - ринг » ойыны

5 сынып

Дайындаған: Кушербаева Г.Р.

2014-2015 ж.

5 сыныбында қазақ тілі пәні бойынша

өткізілген ашық сабақ

Сабақтың тақырыбы : «Брейн - ринг » ойыны /2 нұсқа /

Мақсаты :

1. Білімділік . Деңгейлік тапсырмалар арқылы лексикадан өткенді қайталау .

2.Дамытушылық . Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік . Жағымды қасиеттерге тәрбиелеу , ұлттық тәрбие беру .

Сабақтың түрі: топтық ойын.

Сабақтың әдісі: модульдік жүйе бойынша .

Сабақтың жабдығы : жаймалар , фишкалар, кеспе қағаздар , нөмірлер.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларды қызыл, сары , жасыл үстелдерге орналастыру . Ойынның тәртібін , мақсатын түсіндіру.

ІІ. Ойынды жүргізіу . 4 бөлікке бөлінген әрбір жаймаға тапсырмасы бар кеспе қағаз қойылады .

Сары үстел

I деңгей

№1

І. Диалект - белгілі бір жерде тұрғындарға ғана тән, өздері ғана қолданатын сөйлеу тілі.

II 1. топтағы сөздер- диалект

2. топтағы сөздер -әдеби тіл

№2

1- сұрақтың жауабы :

Мағыналары өзара ұқсас , мәндес сөздер .

2-сұрақтың жауабы

Бұл сөздерді үш топқа бөлгенде , олар синонимдік қатар жасайды .

1топ: келбет , кескін, рен, түс, өң, дидар;

2 топ : сабырлы, байсалды, ұстамды , салмақты ;

3 топ: сәлемдесу , есендесу , көрісу, амандасу;

№3

1 –сұрақтың жауабы:

1. Тіл қатты ...........

2. Зәресі ұшып кетті ..........

3. Ойы оңға , санасы саңға бөлінді .........

4. Әулиеге ат айтты, қорасанға қой айтты .........

2 –сұрақтың жауабы:

1. Жүрегі алып ұшты - қобалжыды

2. Бармағын шайнады- өкінді

3. Ит арқасы қиянда - шалғайда .

4.Бетінен оты шығу- ұяу.

5. Төбесі көкке тиді -қуану

№4

1- сұрақтың жауабы :

1 Дыбысталуы бірдей, мағынасы басқа басқа сөздер.

2-сұрақтың жауабы :

А. Онның онға көбейтіндісі- жүз; адамның өңі, түр , түсі - жүз;

Ә. Ылдиға , еңіске , қарама - қарсы жер бедері -өр; шашты айқастыра шырмап біріктірер- өр.

Жасыл үстел

ІІ деңгей

№ 1

І. А. Компьютер Ә. Монитор

ІІ .Термин сөзге жатады .

№ 2

1. тапсырма

Соңғы жылдары қазақша аударылған кірме сөздерге мысал келтір , сөйлем құрастыр.

Самолет –ұшақ , вертолет – тікұшақ , коллектив – ұжым , пенсионер – зейнеткер , класс- сынып .

1. тапсырма

Шайыр- ақын Ғұлама – оқымысты

Сарбаз –әскер Пешене – тағдыр

Ғибрат- үлгі ,өнеге

№ 3

1. тапсырма

А .Бастауыш, баяндауыш , дауысты , дауыссыз т.б

Ә. Омоним , антоним , синоним , эвфемизм, дисфемизм, т.б

2- тапсырма

А. Қазақ тіліндегі тұралы мүшелер :

Бастауыш пен баяндауыш

Ә. Дисфемизм сөздерді қолданбай сөйлеймін .

№ 4

1. тапсырма

1. Жылыжай –теплица 9. Пияз-лук

2. Қызанақ- помидор 10. Сарымсақ- чиснок

3. Орамжапырақ- капуста 11. Анар – гранат

4. Сәбіз – морковь 12. Алмұрт – груша

5. Қызылша - свекла 13.Өрік –слива

6. Көкөніс – овощ 14.Күнбағыс – подсолнух

7. Таңқурай – малина 15. Қарақат – смородина

8. Құлпынай – земляника

1. Тапсырма :

Жылыжайда көкөністер қыста да өседі .

Қызыл үстел

ІІІ деңгей

№ 1

І. Көнерген сөздің ішінде тарихи сөзге жатады.

Ату қару	Кесу қаруы	Түйреу қаруы	Шабу қаруы	Соғу қаруы
Садақ	Семсер	Сүңгі	Айбалта	Гүрзі
Жай	Қылыш	Найза		Ағаш шоқпар
Жебе	Сапы			Бұздыған
	Алдаспан			Дойыр шоқпар

№ 2

1-сұрақтың жауабы:

Таспадан өретін қамшы екі түрлі болады .

1. «Шыбыртқы » 2. «Дойыр»

1. Сұрақтың жауабы:

1. Садақты тартады, кереді.

2. Қылышты сермейді .

3. Найзаны ырғайды .

4.Айбалтаны сілтейді , салады .

5. Шоқпарды ұрады, салады ,үйіреді

№ 3

1-сұрақтың жауабы :

Денеге киетін сауыттың түрлері :

Көбе кіреуке , зере, берен, бадана, торғуыт, жалаңкат .

Басқа киетін киім түрлері :

Дулыға , темір қалпақ, темір телпек .

Қолды қорғайтын темірдің аты: жеңсе

Қолға ұстайтын құрал : қалқан .

2-Сұрақтың жауабы:

Түркілер мен монғолдардың мемлекет басшысы ерте заманда осылай аталған .

№ 4

1-сұрақтың жауабы:

1.5г жуық салмақ өлшемі – мысқал .

2.400г жуық салмақ өлшемі –қадақ .

3. 16 кг жуық салмақ өлшемі-пұт.

4.10пұтқа тең салмақ өлшемі –батпан

Бұлар көнерген сөздер, оның ішінде архаизмге жатады.

2-сұрақтың жауабы

Бұл ыдыстар биенің сүтінен қымыз ашыту үшін пайдаланады .

Сары үстел

І деңгей

№ 1

І. Диалект сөз деген не?

ІІ. Мына екі топтағы сөздердің қайсысы диалект сөздер , қайсысы әдеби тілге жатады?

1.топ: бәдірен , кіл, кеуірт, нән, жүдә, шыныаяқ, кірлен, пешене , таңла, үрмет, сым.

2топ: қияр,ылғи, сіріңке , үлкен, жастық, маңдай, шалбар, тіпті, кесе , шылапшын, тағдыр, таңда, құрмет

№ 2

1. Синоним деген не?

2. Мына сөздерді неше топқа бөліп, жазғанда олар синоним сөздер бола алады?

Келбет , кескін, сабырлы ,байсалды, дидар, рең, түс , ұстамды, мүсін, сәлемдесу, амандасу, есендесу, көрісу , сұлу, өң, салмақты .

№ 3

1. Екі сөзді ,үш сөзді, төрт сөзді, бес сөзді, алты сөзді тұрақты тіркестер ойлап жаз.

2. Мына тұрақты тіркестердің мағынасын білдіретін сөздерді айт.

1. жүрегі алып ұшты-

2. Бармағын шайнады-

3.Ит арқасы қиянды-

4. Бетіне оты шығу –

5.Төбесі көкке тиді-

№ 4

1. Омоним деген не ?

2. Берілген сөздер мен сөз тіркестеріне синоним болатын сөздерді ірікте;

а/ онның оңға көбейтіндісі ; адамның өңі, түр, түсі;

ә/ ылдиға , еңіске, қарама –қарсы жер бедері; шашты айқастыра шырмап біріктіру.

Жауаптары /жүргізушінің қолына беріледі/

Жасыл үстел

ІІ деңгей

№ 1

І.Өсімдік , бау-бақша саласында қатысты жаңа сөздер /15 сөз/ айт.

Орысшасын білесің бе?

ІІ Солардың ішінен 3 сөзді таңдап ал да,3 сөйлем құрастыр.

№ 2

І. Тіл біліміне қатысты термин сөздерге мысал келтір:

а/қазақша ;ә/ қзақша баламасы жоқ, интернационал термин сөз.

ІІ Әр топта бір сөз алып сөйлем құрастыр .

№ 3

І. Соңғы жылдары қазақша аударылған кірме сөздерге мысал келтір.

Оларды қатыстырып бірнеше сөйлем құрастыр.

ІІ.Мына кірме сөздердің қазақ тіліндегі синонимдерін тауып көр ;

Шайыр-......... Ғұлама -........

Сарбаз- ........ Пешене -........

Ғибарат-........

№ 4

І. Мына жұмбақтарды шеш :

А. Керегіңнің бәрін дағы аласың,

Түртүрлерін ақпараттың табасың.

Алыстағы туысыңды іздесең

Интернетпен хабарласа аласың.

Ә. Мәліметті сұралған ,

Экраннан шығарған .

ІІ. 2 жұмбақтың шешуі болатын сөзге өзің екі сөйлем құрастыр. Бұл екі сөз сөздік қордың қай түріне жатады ?

Қызыл үстел

/ІІІ деңгей /

№ 1

1. Ертедегі қазақ батырларының қару –жарақтарының атаулары көнерген сөздің қай түріне жатады?

2. Кестені толтыр /қарулардың атаулары/

Ату қару	Кесу қаруы	Түйреу қаруы	Шабу қаруы	Соғу қаруы
Садақ	Семсер	Сүңгі	Айбалта	Гүрзі

№ 2

1. Қамшының қандай түрлері болады?

2. Бес қаруға байланысты мына сөздерді қалай тіркестіріп айту қажет?

1. Садақты .......... 4.Айбалтаны............

2. Қылышты......... 5.Шоқпарды..............

3. Найзаны.............

Керекті сөздер : тартады, кереді, сермейді, ырғайды, толғайды, сілтейді,

салады, ұрады, үйіреді, салады.

№ 3

1. Қазақ батырларының соғысқа қолданған қорғаныс құралдарын мына кестеге толтыр.

Денгеге киетін	Басқа киетін	Қолды қорғайтын	Қолға ұстайтын
Сауыттың түрлері	Киім түрлері	Темір түрлері	құрал

1. *Қаған* деген сөздің мағынасын түсіндір.

№ 4

І. Салмақ өлшемдерінің қазақша атауларын ата. Олар қандай сөздерге жатады?

1.5гр.Жуық салмақ өлшемі . 3. 16 кг жуық салмақ өлшемі

2.400гр Жуық салмақ өлшемі . 4. 10 пұтқа тең салмақ өлшемі

ІІ.Мына ыдыстар не үшін пайдаланады ?

Көн ыдыс, саба, піспек.

Ортақ бағалау парағы

Оқушының аты-жөні	*Қызыл үстел*	*Жасыл үстел*	*Сары үстел*	Ортақ бал
№1
№2
№3
№4

Әр ойыншыға 1,5- 2 минут беріледі .Ойын барысында әр ойыншы фишка алып отырады. Солардың саны мен түсіне қарай баға қойылады .

Жүргізушілер ортақ бағалау парағын толтырып отырады.

Сары фишка -3 Жасыл -4 Көк-5

Жарты көк –қосымша толықтыруға беріледі .

ІІІ. Ойынды қорыту .

ІҮ. Бағалау .

Ү .Үй тапсырмасы : лексика тарауына арналған сөзжұмбақтар ,ребустар дайындау

http://videouroki.net/filecom.php?fileid=98696726