Ашы? саба? "ЖИНА?ТЫ?, Б?ЛШЕКТІК САН ЕСІМ"

Ибраева Сауле Насыпқызы

қазақ тілі пәнінің мұғалімі

Қатаркөл ауылшаруашылық колледжі.

ҰЛЫДАН ӨСИЕТ ҚАЛАР…

ЖИНАҚТЫҚ САН ЕСІМ, БӨЛШЕКТІК САН ЕСІМ

Сағат уақыты: Сабақ мақсаты:

80 минут Қазақ халқының біртуар азаматы туралы, оның өсиет

мен үсталған мақсаты жайлы мағлұмат беру сан

есімдердің 2 түрін тануды үйрету.

Біліммдік	Дамытушылық	Тәрбиелік
Қазыбек битуралы деректермен танысу; Жинақтық сан есім мен бөлшектік сан есімдердің морфологич құрылымын ұғындыру.	Оқушыларды ұқыпты болу,тыңдауға, шығармашылық қабілеттерін дамыту, сөздік қорын молайту, дұрыс сөйлесе білуін қадағалау.	Отанымызға,туған өлкемізге сүйіспеншілік арттыру ұлы адамдарды құрметтеуге, өсиеттерін танып білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: аралас сабақ (комбинированный урок)

Сабақтын көрнекілігі: Қазыбек бидің портреті, тірек схемалар, мақал-

мәтелдер (сандар, бөлек теріп жазған тест).

Сабақтың барысы: 1) түсіндіру әдісі

1.Жана сабақ: Жинақтық сан есім. Бөлшектік сан есім.

Жаңа сабақты түсіндеруге қойылатын кіріспе сұрақтар:

Сан есім деген не? (часть речи, которая обозначает) количество и порядок предметов при счете и отвечает на вопросы неше? нешеу? қанша? (сколько?) нешінші? (который?)

Мұғалім: Ал бүгін біз жинақтық сан есімдермен танысамыз.

Жинақтық сан есімдер (нешеу?) деген сұраққа жауап береді.

Тақтамен жұмыс.

Таблица.

Жинақтық сан есімдер –ау, -еу

Алт - ау, жет – еу

Таблица 1 есіңе сақта: Таблица 11

Алты-ау-алтау екі-еу

Жеті-еу-жетеу үш-еу

төрт-еу

бес-теу

11. Сөздермен сөйлем құраймыз, ауызша:

Біреу кабинетке кірді.

Екеуі де жасынан спортқа қатысады.

Үшеуі де жақсы дос еді.

Төртеуіне грамота берілді.

Бнсеуі аялдамада тұр.

Алтауы самолетпен келді.

Мұғалім: балалар, жинақтық сан есім септеледі. Жинақтық сан есімнің септелуі:

А.с. Екеу нешеу? Алтау

І.с. Екеудің нешеудің? Алтаудың

Б.с. Еккге нешеуге? Алтауға

Т.с. Екеуді нешеуді? Алтауды

Ж.с.Екеуде нешеуде? Алтауда

Ш.с. Екеуден нешеден? Алтаудан

К.с. Екеумен нешеумен? Алтаумен

111. Мақал-мәтел

Екеу болсаң, бір-біріңмен кеңес,

Біреу болсаң, қабырғаңмен кеңес.

Ағайын алтау, ана-біреу.

Біз қандай сан есімдермен таныстық? Дұрыс, балалар олар

Жиынтық және Бөлшектік сан есімдер.

1V. Мәтінмен жұмыс.

Ұлыдан өсиет қалар.

Мәтінді оқып одан сан есімдерді тауып және өсиет деген сөздің синонимдерін сөздікке жазып алайық:

Ұлыдан Өсиет Қалар(қалады, қалды –останется)

Великий 1) ақыл 3)тәлім-тәбие

2)өнеге 4) үлгі

Завет совещание наставление

1. Мәтінді оқу.

2. Жинақтық және бөлшектік сан есімдерді теріп жазып алу.

Ұлы қоғам қайрткері, шешен, елші, Қазбек Келдібекұлы мәтінінде дауды дұрыс шешті ме? Сендер қалай ойлайсыңдар? Сан есімдер бар ма?

Айтамыз: екеуіне Б.с.; жартысы 111 ж. т.ж.

3. Мәтіннің мазмұны бойынша жұмыс

Қазбек Келдібекұлы кім?

Ұлыдан не қалар?

Ұлыдан өсиет, ақыл қалар.

V. сабақтың қорытындысы: қандай сан есімдермен таныстық?

Жинақтық және бөлшектік сан есіммен таныстық.

Жинақтық сан есімдер қандай жұрнақтар арқылы пайда болады (-ау, -еу)

Оқығанда бестен 1. жетіден екі деп оқылады.

5,7,10 деген бөлшектік сан есімдер.

Е.с.+шығыс септік пен құралады.

50/100 жүзден елу

1

4--- төрт бүтінүштен бір

3

1

-- төрттің бірі

4

Сонымен бөлшектік сан есім қалай пайда болады? Нені білдіріреді? Бөлшекті.

Қорытынды: Есептік сан+Ш.с. сөзден жойылады І.с.

№2 тапсырманы ауызша орындау.

№3тапсырма тақтада орындалады.

-50 саны жүздің 1 бөлігі.

---

4

- қыс айлары жылдың қанша бөлігін қамтиды?

1

Қыс айлары жылдың --- бөлігін қамтиды.

4

Тест (2 сабақ бойынша )

1. Жинақтық сан есімдерді тап:

а) алты

б) алтыншы

в) алтау

1. Жинақты сан есім қалай пайда болады:

а) ау, еу

б) ай, ей

в) уа, уе

1. Неше жинақты сан есім бар:

а) бес

б) жеті

в) үш

1. Ау жұрнағын дұрысжалға:

а) алты

б) жеті

в) төрт

1. Еу жұрнағын дұрыс жалға:

а) алты

б) екі

в) жеті

1. Аударған сөзді дұрыс тап 2004-ый год:

а) екі мың төртінші жыл

б) екі мың төртінші жыл

в) екі мың төртей жыл.

Балалар, енді біз қазір «бесеу» деген сан есімді септейік:

А.с. нешеу? Бесеу

І.с. нешенің? Бесеудің

Б.с. нешеуге? Бесеуге

Т.с. нешеуді? Бесеуді

Ж.с. нешеуде? Бесеуде

Ш.с. нешеуден? Бесеуден

К.с. нешеумен? Бесеумен

Неше жинақтық сан есім бар?(7)

Олар қандай жұрнақтарымен пайда болады?( -ау, -еу).

Орыс тілінде дробные числительные, ал қазақша олар бөлшектік сан есім деп аталады.

Тақтамен жұмыс.

Бүтін алма

Жарты алма

Ширек (алманың ширегі- четверть)

Бір жарым (полтора)

Деген сөздер қатысыды.

Сабақ қорытыыдысы.

Үйге тапсырма: Бөлшектік сан есімнің септелуін, ережесін жаттау.