Білімділік ма?саты: О?ушыларды? етістік туралы ал?ан білімдерін есепке ала отырып, етістік туралы толы? ма?л?мат беру. Етістікті? т?рлерін ажырата білуге, тіл біліміне танымды? ?абілетін арттыру.
Дамытушылы? ма?саты: С?йлеу тілдерін жетілдіру. Шы?армашылы? іске ж?мылдыру. Іздене білім алу?а да?дыландыру.
-о?ушыларды? саба??а ?атысуы туралы кезекшіні? м?ліметі;
-о?у ??ралдарын ретке келтіру;
-саба?ты? ма?саты айтылады.
ІІ ?ткен та?ырыптар?а шолу жасау.
С?ра?-жауап ?дісі:
С?з таптары нешеге б?лінеді, рет-ретімен атап шы?.
Атауыш с?здерге нелер жатады?
Біз ?андай с?з таптырмен танысты??
Есімдік дегеніміз не?
Ма?ынасына ?арай нешеге б?лінеді?
ІІІ Жа?а саба?: Етістік.
?ызы?ушылы?ты арттыру:
С?з ж?мба? шешу ар?ылы саба?ты? та?ырыбы шешіледі: /5 минут уа?ыт беріледі/
1.?ара?анды ?аласында?ы ?зенні? аты?
2.Дене м?шесі.
3.Тонны? бас?аша атауы.
4.Уа?ытты к?рсететін затты ата.
5.Р?міздерді? бірі.
6.Септік атауы
7.Бейбітшілік ??сы.
1
Е
р
т
і
с
2
т
і
с
3
і
ш
і
к
4
с
а
?
а
т
5
т
у
6
і
л
і
к
7
к
?
г
е
р
ш
і
н
О?ушылар етістікті? аны?тамасын, оны? с?ра?тарын ?здері айтады.
Етістік дегеніміз-затты? ?имылын іс-?рекетін білдіретін с?з табы. Не істеді? Не ?ылды??айтті? деген с?ра?тар?а жауап береді.
Та?та?а мысал жазылады:
К?п ойласа?, дана боласы?, (ойласа? – сен не істесе?? боласы?-не істейсі??)
К?п ойнаса?, бала боласы?. (ойнаса? – сен не істесе?? боласы?-не істейсі??)
Б?л с?здер заттарды? іс-?рекетін білдіріп т?р.
2.Сызбамен ж?мыс:
Т?л?асына ?арай
??рамына ?арай
Негізгі
Туынды
Дара
К?рделі
С?зді? т?бірі етістіктен болса, ол негізгі етістік болады.
Мысалы: кел, бар, ж?р, к?р, бер, ?ойды, айтты т.б.
Бас?а с?з таптарынан с?з тудырушы ж?рна?тар ар?ылы жасал?ан етістіктер туынды етістік немиесе туынды т?бір деп аталады.
Мысалы:ойна, шегеле, ?арайып, к?герген, к?шей т.б.
Бір ?ана т?бірден т?рады: баста, ая?та, тара, байы, тасы т.б.
Кемінде екі с?зді? тіркесуі ар?ылы жасалады. Бірінші сы?ары негізгі етістік, кейінгі т?р?андары к?мекші етістік болып саналады: Бара жатыр еді, алып кел, жазып отыр, ш?лдеп кеттім т.б.
Іс-?рекетті? ж?зеге асу-аспауына ?арай
Ма?ынасына ?арай
Болымды
Болымсыз
Салт етістік
Саба?ты етістік
Іс ?рекетті? ж?зеге асуын білдіреді.
Мысалы:кел, санады, жаздыр, барды т.б.
Іс ?рекетті? болмауын, ж?зеге аспауын білдіреді.
Негізгі ж?не туынды етістікке -ма,-ме, -ба,-бе, -па, -пе ж?рна?тары жал?ану ар?ылы жасалады.
Мысалы: келме, санамады, жаздырма, бармады т.б.
?зіні? алдынан табыс септігіндегі с?зді ?ажет етпейді.
Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба? та?ырыбы:Етістік »
Қазақ тілі, ІІІ тоқсан, 6 сынып
№1 сабақ
Сабақтың тақырыбы: Етістік.
Білімділік мақсаты: Оқушылардың етістік туралы алған білімдерін есепке ала отырып, етістік туралы толық мағлұмат беру. Етістіктің түрлерін ажырата білуге, тіл біліміне танымдық қабілетін арттыру.
Дамытушылық мақсаты: Сөйлеу тілдерін жетілдіру. Шығармашылық іске жұмылдыру. Іздене білім алуға дағдыландыру.
Тәрбиелік мақсат: Талдауға алынған мысалдар арқылы оқушыларды адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.
-оқушылардың сабаққа қатысуы туралы кезекшінің мәліметі;
-оқу құралдарын ретке келтіру;
-сабақтың мақсаты айтылады.
ІІ Өткен тақырыптарға шолу жасау.
Сұрақ-жауап әдісі:
Сөз таптары нешеге бөлінеді, рет-ретімен атап шық.
Атауыш сөздерге нелер жатады?
Біз қандай сөз таптырмен таныстық?
Есімдік дегеніміз не?
Мағынасына қарай нешеге бөлінеді?
ІІІ Жаңа сабақ: Етістік.
Қызығушылықты арттыру:
Сөз жұмбақ шешу арқылы сабақтың тақырыбы шешіледі: /5 минут уақыт беріледі/
1.Қарағанды қаласындағы өзеннің аты?
2.Дене мүшесі.
3.Тонның басқаша атауы.
4.Уақытты көрсететін затты ата.
5.Рәміздердің бірі.
6.Септік атауы
7.Бейбітшілік құсы.
1
Е
р
т
і
с
2
т
і
с
3
і
ш
і
к
4
с
а
ғ
а
т
5
т
у
6
і
л
і
к
7
к
ө
г
е
р
ш
і
н
Оқушылар етістіктің анықтамасын, оның сұрақтарын өздері айтады.
Етістік дегеніміз-заттың қимылын іс-әрекетін білдіретін сөз табы. Не істеді? Не қылды?қайтті? деген сұрақтарға жауап береді.
Тақтаға мысал жазылады:
Көп ойласаң, дана боласың, (ойласаң – сен не істесең? боласың-не істейсің?)
Көп ойнасаң, бала боласың. (ойнасаң – сен не істесең? боласың-не істейсің?)
Бұл сөздер заттардың іс-әрекетін білдіріп тұр.
2.Сызбамен жұмыс:
Тұлғасына қарай
Құрамына қарай
Негізгі
Туынды
Дара
Күрделі
Сөздің түбірі етістіктен болса, ол негізгі етістік болады.
Мысалы: кел, бар, жүр, көр, бер, қойды, айтты т.б.
Басқа сөз таптарынан сөз тудырушы жұрнақтар арқылы жасалған етістіктер туынды етістік немиесе туынды түбір деп аталады.
Мысалы:ойна, шегеле, қарайып, көгерген, күшей т.б.
Бір ғана түбірден тұрады: баста, аяқта, тара, байы, тасы т.б.
Кемінде екі сөздің тіркесуі арқылы жасалады. Бірінші сыңары негізгі етістік, кейінгі тұрғандары көмекші етістік болып саналады: Бара жатыр еді, алып кел, жазып отыр, шөлдеп кеттім т.б.
Іс-әрекеттің жүзеге асу-аспауына қарай
Мағынасына қарай
Болымды
Болымсыз
Салт етістік
Сабақты етістік
Іс әрекеттің жүзеге асуын білдіреді.
Мысалы:кел, санады, жаздыр, барды т.б.
Іс әрекеттің болмауын, жүзеге аспауын білдіреді.
Негізгі және туынды етістікке -ма,-ме, -ба,-бе, -па, -пе жұрнақтары жалғану арқылы жасалады.
Мысалы: келме, санамады, жаздырма, бармады т.б.
Өзінің алдынан табыс септігіндегі сөзді қажет етпейді.
Мысалы: үйге кел, үйден шық, үйде отыр, үймен хабарлас, үй өртенді.
Өзінің алдынан табыс септігіндегі сөзді қажет етеді.
