Ашы? саба? «ХАЛЫ? Д?СТ?РІ – АСЫЛ ?АЗЫНА »

Мектеп : №5 орта мектеп

Мерзімі:09.04.15ж

Саба?:№

Саба?ты? та?ырыбы: «ХАЛЫ? Д?СТ?РІ – АСЫЛ ?АЗЫНА »

??ндылы?ы : ?лтты? т?рбие

?асиеттері: Адамгершілік, инабаттылы?

М??алімі:??дабаева А.Б.

Класс:7

Ма?саты: о?ушыларды? халы? д?ст?рі туралы ??ымдарын ке?ейту. ?лтты? салт д?ст?рді шынайы ?мірде д?ріптеуге т?рбиелеу

Ресурстары:О?улы?,д?птер і на?ыл с?здер.бейнефильмдер

Міндеттері:
білімдік: о?ушылар?а халы? д?ст?ріні? ма?ыздылы?ы туралы т?сінік беру;
дамытушылы?: о?ушыларды халы? д?ст?ріні? м?нін т?сініп, оны ?адірлеп, ба?алай білуге баулу

1 Шатты? ше?бері
О?ушылар м??аліммен бірге ше?берге т?рып, бір-бірімен с?лемдеседі. «?аза?ы дастарханым» ?ні орындалады. «?лтты? ойындар?а» байланысты алып отырып, ?зіне белгілі салт-д?ст?рді атап береді. М??алім о?ушыларды? жауаптарын ты?дап, топ бойынша орындарына отырады.

Бейнефильм «?аза?ы д?ст?р»

Бейнефильм туралы ойлары?ыз Б?гінгі саба?ты? та?ырыбын хабарлайды.

?АЗА?Ы ДАСТАР?АНЫМ
С?зін жаз?ан Ж. Боранбаев
?нін жаз?ан М. Ілиясов
Б?гінгі ел ішінде
Д?ст?рді жал?астыр?ан.
Татулы? белгісі ме?
Жа?алай малдас ??р?ан.
?айырмасы:
Ей, мені? ас?ар тауым!
?аза?ы дастар?аным.
?зі?сі? ба?-берекем,
А? ?айнар бастауларым.
Ана?а а? пейілді
Иілсе келін-бала?.
Ы?ылас, ізет еткен
Сыйласты? елін табам.
?айырмасы.
Д?м татар талай ?асыр,
?рпа?тар абай болсын.
Кірлетпей таза ?стасын,
Халы?ты? шар айнасын!
?айырмасы.
Толы?сып ту?ан айым,
Наурызым, айналайын.
?зі?сі? ырыс-??тым,
?уаныш, думан-тойым.
?айырмасы.

2 Бейнефильмге байланысты ??гімелесу
М??алім о?ушыларды? халы?ты? ?мір т?жірибесі, халы? даналы?ы, оны? ма?ызы туралы білімдерін жина?тап, орта?а салуы ?шін олармен ??гімелесу ж?ргізеді. ??гімелесу кезінде о?ушылар?а т?мендегідей с?ра?тар ?ойылады:
• Халы?ты? ?мір т?жірибесі ?рпа?тан ?рпа??а ?алайша жетіп отыр?ан?
• Халы? даналы?ыны? ма?сат-м?ддесі неде?
• Халы?ты? д?ст?рден ?андай ?неге-?лгі алу?а болады?
• ?зі? ?шін ма?ызы бар хал?ымызды? игі д?ст?рлері туралы айтып бері?дер.
М??алім о?ушыларды? осы с?ра?тар?а жауап іздестірулеріне к?мектесу ?шін к?рнекі ??ралдарды пайдалану?а жа?дай жасайды. О?ушылар сахналы? к?ріністі, бейне т?сірілімді, бейнефрагментті, фотосуреттерді ?арап шы?ады. ?рбіреуіне жеке жеке то?талып, талдау жасалады.
Эльмира м??алім: о?ушыларды ты?дап, салт д?ст?рлерге толы?ыра? то?талу
Айжан м??алім: «Жетім к?рсе? жебей ж?р демекші», ?аза? хал?ыны? ?анына сі?ген б?л д?ст?р осы к?ндері де са?тал?ан. ?айырымдылы?, жомартты?-бір адамны? екінші адам?а немесе адамдар тобына ?арымтасыз, міндеттеусіз ?ызмет ?ылып, жа?сылы? жасау?а шын пей?лд?л?г?, на?ты ісі ар?ылы к?рінетін ?те жа?сы ?асиеті.

Жа?а а?парат
Жа?а а?паратта ?сыныл?ан ?.М?стафинні? д?ст?р жайлы айт?анымен танысу о?ушыларды? т?сініктерін ке?ейте т?седі.
?р халы?ты? ?зінше д?ст?рі бар. Д?ст?рді? де жа?сы-жаманы болады. Жаманы жолшыбай ?алып ?ояды, жа?сысы ?асырдан ?асыр?а кете барады.
?аза? д?ст?рі ата-ананы, ?лкенді сыйлау?а баулиды. ?лкенге с?лем беру, жол беру, алдынан к?лдене? кесіп ?тпеу, ?она?ты ?арсы алу, т?рге шы?ару, жа?сы ?аба?пен аттандырып салу, жолдас-жора?а ?айырымды болу сия?ты д?ст?рлер ?мір бойы ескірмейді.
Халы?ты? жа?сы д?ст?рлерді ешбір ?лы адам атта?ан емес, ?рбір жас д?ст?рді ?ор?аушы, орындаушы ?рі дамытушы бол?ай-а?.
?.М?стафин
М?тінмен ж?мыс (Аудиом?тінді ты?дау)
М?тінмен ж?мыс ж?ргізу о?ушыларды? білімдерін ке?ейтіп, оларды? о?у белсенділіктерін арттыра т?седі. О?ушылар саба? та?ырыбын ашатын а?ыз ??гімені о?ып, салт-д?ст?рді? ?аншалы?ты ма?ызды екеніне к?здерін жеткізеді.
М?тінні? мазм?нын жете т?сіну ар?ылы о?ушылар ата-бабамызды? а?ылг?йлігі мен ?т?ырлы?ына т?нті болады. Хал?ымызды? ата салтын адам баласыны? ?ана игілігі ?шін пайдаланып ?оймастан, оны ?орша?ан орта?а ?атысты ?олдану ар?ылы ?здеріні? ?мір салтын берік ?стан?анына к?з жеткізеді. Сондай-а? халы? арасында кім болса да, ата?-да??ына, д?режесіне ?арамастан, ата салттан аттамау, оны са?тап, ?адір т?туды? м?ні ?андай болатынын м?тіндегі о?и?а д?лелдей т?седі. М?ны? ?зі балаларды? бойында халы?ты? д?ст?рге деген сый-??рметтерін арттырып, ма?таныш сезімдерін тудырады, тере? ой салады.
А?ЫЗ ??ГІМЕ
Бая?ыда тасы ?рге домалап т?р?ан бір хан жанына н?керлерін ертіп, а? аулау?а шы?ады. Орман кезіп, ?ыр асып келе жатса, алдынан екі к?зі ботадай м?лдіреген, сауыры жез ??мандай жылт-жылт еткен с?лу киік ?аша ж?неліпті. Хан сада?тан о? атып, киікті? арт?ы ая?ын жаралайды. Бір жа?ы ??лама жар, екінші б?йірден хан н?керлері ?и?у салып, ?ыспа??а ал?анда, жаны ?ысыл?ан бейшара киік жан далбасамен сонадайдан к?з тарт?ан а?боз ?йді? ашы? т?р?ан есігінен ішке ?ойып кетіпті. ?й иелері жайыл?ан дастар?аннан т?скі тама? ішіп отыр екен. Есіктен енген киік жаюлы дастар?аннан бір-а? ыр?ып, т?рдегі керегеге т?мсы?ын тіреп, солы?ын баса алмай т?рып ?алыпты.
– Шы?ар киікті! – деп дауыстайды хан ат ?стінде т?рып, т?рде тама? ішіп отыр?ан ?ария?а. – Б?л тау та?ысын т?стік жерден ?уалап келіп, сені? ?йі?де ?ол?а т?сіріп т?рмын. М?ны? мені? олжам екеніне ешкімні? дауы жо? шы?ар?
Сонда ?ария:
– С?зі? орынды, хан ием. Киік сені? олжа? екені де рас. Б?л сорлы жаны ?ысыл?ан с?тте мені? т?ріме шы?ып кетті. Ортада дастар?ан жаюлы жат?анын ?зі? к?ріп т?рсы?. Ата салтымыз бойынша, дастар?анды аттап ?те алмайсы?. К?здеріне ?ан толып, бір-біріне ?лердей жауы??ан екі адамды татуластырарда дастар?ан басына алып келмеуші ме еді? Тіпті хан болса? да, д?ст?рден ?лкен емессі?. Ал д?ст?рді, ?алыптас?ан ата салтты б?зса?, ?алы? елді? табасына ?аласы?, жолы? болмайды, – депті.
Хан аталы с?зден же?іліп, ат басын кері б?рыпты.
А?ыз ??гімедегі д?ст?рге назар аударып, оны тал?ылау. О?ушылар ?здері о?ы?ан а?ыз ??гімелерден осы?а ??сас мысалдар келтіреді.
Айжан м??алім: Аталы с?здерге ??ла? асып, салт д?ст?рлерін са?тап ?ана емес, ?аза? хал?ы ?ол?нерін де ке?інен пайдалан?ан. Осы туралы мен сендерге ертегі айтып берейін. Бая?ыда бір хан болыпты, ж?не ол ханны? жал?ыз ?лы болыпты. Сол ?лы бір к?ні саят?а шы?ып, алдына кездескен а?дарды ?ырып жойып келе жат?анда бір ?кі оны? бетіне шапшып, 2 к?зін ойып жібереді. Со?ыр болып келе жат?ан хан баласы жардан ??лап мерт болады. Содан хан іздеу салып, «кімде кім ?лымы? ?аза бол?анын естіртер болса, соны? басын аламын»-деп жарлы? берген со?, оны? ?лімі туралы айту?а ешкімні? батылы бармайды. Сонда бір оюшы адам бол?ан о?и?аны? желісін сипаттап, сырма? салады да оны ханны? алдына жайып салады. Ол хан сырма?ты? оюын тар?атып, ?лыны? биік биік таулардан асып, тереі тере? сулардан ?тіп, ?алы? орманды аралап, а?дарды аяусыз ?ыр?анын, бетіне ?шып келген ?кіні? к?зін ойып, со?ыр бол?анын, жардан ??лап мерт бол?анын т?сініпті. Б?л жерден, балалар, оюшыны? ас?ан шеберлігін бай?ау?а болады. Ал енді біз де ?аза?ымызды? д?ст?рін жал?астырып, оюларды салып к?рейік. Алдары?да жат?ан тапсырмалар бойынша Paint ба?дарламасындар ?сыныл?ан оюларды салы?дар. Салып бол?ан со? ?р топтан бір о?ушы сол сал?ан оюы туралы ?ыс?аша айтып берсін. (Компьютерде тапсырмалар орындау)
Енді балалар компьютерлері?де, ж?мыс столында Дайек с?з деген файлды ашып, д?йекс?здерді о?ып, топ ішінде тал?ылап, негіздеп бері?дер. 2 минут уа?ыт беріледі.

Эльмира м??алім: Экранда берілген та?ырыптар бойынша (отбасында?ы д?ст?рлер, сыныпта?ы д?ст?рлер) тапсырма береді, о?ушыларды ты?дау.
Айжан м??алім: Балалар, осы атал?ан д?ст?рлерден бас?а ?азіргі заман?а сай б?рімізге белгілі, ?міріміз бір б?лігіне айнал?ан ?леуметтік желілерде де, бір-бірлері?мен, жа?ындары?мен хабарласуда осындай д?ст?рлер ж?н. Олар?а мысал келтіріп ?тсем:
С?лемдесуü
Жа?ындары?а д?рекі с?здер жазба, айтпаü
Бала?аттамаü
Смайликтерді, суреттерді орынсыз пайдаланба, бір бірлері?ді сыйлауды ?мытпаü
Біз б?гін салт-д?ст?рлерге ке?інен то?талып ?ттік, бай?ап отыр?анымыздай бізді? саба?ымыз?а ?она?тар келіп отыр. Балалар, «?она? келсе, ??т келеді» дегендей, енді ?она?тар?а да жылы лебізімізді білдірейік. (О?ушылар асы?тар?а жалыз?ан тілектерін о?ып, ?она?тар?а ?сынады). Ал енді балалар, бір бірімізге жылы лебізімізді білдіріп электронды хатпен хабарлама жіберейік.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба? «ХАЛЫ? Д?СТ?РІ – АСЫЛ ?АЗЫНА » »

Мектеп : №5 орта мектеп

Мерзімі:09.04.15ж

Сабақ:№

Сабақтың тақырыбы: «ХАЛЫҚ ДӘСТҮРІ – АСЫЛ ҚАЗЫНА »

Құндылығы : Ұлттық тәрбие

Қасиеттері: Адамгершілік, инабаттылық

Мұғалімі:Құдабаева А.Б.

Класс:7

Мақсаты: оқушылардың халық дәстүрі туралы ұғымдарын кеңейту. Ұлттық салт дәстүрді шынайы өмірде дәріптеуге тәрбиелеу

Ресурстары:Оқулық ,дәптер і нақыл сөздер .бейнефильмдер

Міндеттері:
білімдік: оқушыларға халық дәстүрінің маңыздылығы туралы түсінік беру;
дамытушылық: оқушыларды халық дәстүрінің мәнін түсініп, оны қадірлеп, бағалай білуге баулу

1 Шаттық шеңбері
Оқушылар мұғаліммен бірге шеңберге тұрып, бір-бірімен сәлемдеседі. «Қазақы дастарханым» әні орындалады. «Ұлттық ойындарға» байланысты алып отырып, өзіне белгілі салт-дәстүрді атап береді. Мұғалім оқушылардың жауаптарын тыңдап, топ бойынша орындарына отырады.

Бейнефильм «Қазақы дәстүр»

Бейнефильм туралы ойларыңыз Бүгінгі сабақтың тақырыбын хабарлайды.

ҚАЗАҚЫ ДАСТАРҚАНЫМ
Сөзін жазған Ж. Боранбаев
Әнін жазған М. Ілиясов
Бүгінгі ел ішінде
Дәстүрді жалғастырған.
Татулық белгісі ме?
Жағалай малдас құрған.
Қайырмасы:
Ей, менің асқар тауым!
Қазақы дастарқаным.
Өзіңсің бақ-берекем,
Ақ қайнар бастауларым.
Анаға ақ пейілді
Иілсе келін-балаң.
Ықылас, ізет еткен
Сыйластық елін табам.
Қайырмасы.
Дәм татар талай ғасыр,
Ұрпақтар абай болсын.
Кірлетпей таза ұстасын,
Халықтың шар айнасын!
Қайырмасы.
Толықсып туған айым,
Наурызым, айналайын.
Өзіңсің ырыс-құтым,
Қуаныш, думан-тойым.
Қайырмасы.

2 Бейнефильмге байланысты әңгімелесу
Мұғалім оқушылардың халықтың өмір тәжірибесі, халық даналығы, оның маңызы туралы білімдерін жинақтап, ортаға салуы үшін олармен әңгімелесу жүргізеді. Әңгімелесу кезінде оқушыларға төмендегідей сұрақтар қойылады:
• Халықтың өмір тәжірибесі ұрпақтан ұрпаққа қалайша жетіп отырған?
• Халық даналығының мақсат-мүддесі неде?
• Халықтық дәстүрден қандай өнеге-үлгі алуға болады?
• Өзің үшін маңызы бар халқымыздың игі дәстүрлері туралы айтып беріңдер.
Мұғалім оқушылардың осы сұрақтарға жауап іздестірулеріне көмектесу үшін көрнекі құралдарды пайдалануға жағдай жасайды. Оқушылар сахналық көріністі, бейне түсірілімді, бейнефрагментті, фотосуреттерді қарап шығады. Әрбіреуіне жеке жеке тоқталып, талдау жасалады.
Эльмира мұғалім: оқушыларды тыңдап, салт дәстүрлерге толығырақ тоқталу
Айжан мұғалім: «Жетім көрсең жебей жүр демекші», қазақ халқының қанына сіңген бұл дәстүр осы күндері де сақталған. Қайырымдылық, жомарттық-бір адамның екінші адамға немесе адамдар тобына қарымтасыз, міндеттеусіз қызмет қылып, жақсылық жасауға шын пейәлдәләгә, нақты ісі арқылы көрінетін өте жақсы қасиеті.

Жаңа ақпарат
Жаңа ақпаратта ұсынылған Ғ.Мұстафиннің дәстүр жайлы айтқанымен танысу оқушылардың түсініктерін кеңейте түседі.
Әр халықтың өзінше дәстүрі бар. Дәстүрдің де жақсы-жаманы болады. Жаманы жолшыбай қалып қояды, жақсысы ғасырдан ғасырға кете барады.
Қазақ дәстүрі ата-ананы, үлкенді сыйлауға баулиды. Үлкенге сәлем беру, жол беру, алдынан көлденең кесіп өтпеу, қонақты қарсы алу, төрге шығару, жақсы қабақпен аттандырып салу, жолдас-жораға қайырымды болу сияқты дәстүрлер өмір бойы ескірмейді.
Халықтық жақсы дәстүрлерді ешбір ұлы адам аттаған емес, әрбір жас дәстүрді қорғаушы, орындаушы әрі дамытушы болғай-ақ.
Ғ.Мұстафин
Мәтінмен жұмыс (Аудиомәтінді тыңдау)
Мәтінмен жұмыс жүргізу оқушылардың білімдерін кеңейтіп, олардың оқу белсенділіктерін арттыра түседі. Оқушылар сабақ тақырыбын ашатын аңыз әңгімені оқып, салт-дәстүрдің қаншалықты маңызды екеніне көздерін жеткізеді.
Мәтіннің мазмұнын жете түсіну арқылы оқушылар ата-бабамыздың ақылгөйлігі мен ұтқырлығына тәнті болады. Халқымыздың ата салтын адам баласының ғана игілігі үшін пайдаланып қоймастан, оны қоршаған ортаға қатысты қолдану арқылы өздерінің өмір салтын берік ұстанғанына көз жеткізеді. Сондай-ақ халық арасында кім болса да, атақ-даңқына, дәрежесіне қарамастан, ата салттан аттамау, оны сақтап, қадір тұтудың мәні қандай болатынын мәтіндегі оқиға дәлелдей түседі. Мұның өзі балалардың бойында халықтық дәстүрге деген сый-құрметтерін арттырып, мақтаныш сезімдерін тудырады, терең ой салады.
АҢЫЗ ӘҢГІМЕ
Баяғыда тасы өрге домалап тұрған бір хан жанына нөкерлерін ертіп, аң аулауға шығады. Орман кезіп, қыр асып келе жатса, алдынан екі көзі ботадай мөлдіреген, сауыры жез құмандай жылт-жылт еткен сұлу киік қаша жөнеліпті. Хан садақтан оқ атып, киіктің артқы аяғын жаралайды. Бір жағы құлама жар, екінші бүйірден хан нөкерлері қиқу салып, қыспаққа алғанда, жаны қысылған бейшара киік жан далбасамен сонадайдан көз тартқан ақбоз үйдің ашық тұрған есігінен ішке қойып кетіпті. Үй иелері жайылған дастарқаннан түскі тамақ ішіп отыр екен. Есіктен енген киік жаюлы дастарқаннан бір-ақ ырғып, төрдегі керегеге тұмсығын тіреп, солығын баса алмай тұрып қалыпты.
– Шығар киікті! – деп дауыстайды хан ат үстінде тұрып, төрде тамақ ішіп отырған қарияға. – Бұл тау тағысын түстік жерден қуалап келіп, сенің үйіңде қолға түсіріп тұрмын. Мұның менің олжам екеніне ешкімнің дауы жоқ шығар?
Сонда қария:
– Сөзің орынды, хан ием. Киік сенің олжаң екені де рас. Бұл сорлы жаны қысылған сәтте менің төріме шығып кетті. Ортада дастарқан жаюлы жатқанын өзің көріп тұрсың. Ата салтымыз бойынша, дастарқанды аттап өте алмайсың. Көздеріне қан толып, бір-біріне өлердей жауыққан екі адамды татуластырарда дастарқан басына алып келмеуші ме еді? Тіпті хан болсаң да, дәстүрден үлкен емессің. Ал дәстүрді, қалыптасқан ата салтты бұзсаң, қалың елдің табасына қаласың, жолың болмайды, – депті.
Хан аталы сөзден жеңіліп, ат басын кері бұрыпты.
Аңыз әңгімедегі дәстүрге назар аударып, оны талқылау. Оқушылар өздері оқыған аңыз әңгімелерден осыға ұқсас мысалдар келтіреді.
Айжан мұғалім: Аталы сөздерге құлақ асып, салт дәстүрлерін сақтап қана емес, қазақ халқы қолөнерін де кеңінен пайдаланған. Осы туралы мен сендерге ертегі айтып берейін. Баяғыда бір хан болыпты, және ол ханның жалғыз ұлы болыпты. Сол ұлы бір күні саятқа шығып, алдына кездескен аңдарды қырып жойып келе жатқанда бір үкі оның бетіне шапшып, 2 көзін ойып жібереді. Соқыр болып келе жатқан хан баласы жардан құлап мерт болады. Содан хан іздеу салып, «кімде кім ұлымың қаза болғанын естіртер болса, соның басын аламын»-деп жарлық берген соң, оның өлімі туралы айтуға ешкімнің батылы бармайды. Сонда бір оюшы адам болған оқиғаның желісін сипаттап, сырмақ салады да оны ханның алдына жайып салады. Ол хан сырмақтың оюын тарқатып, ұлының биік биік таулардан асып, тереі терең сулардан өтіп, қалың орманды аралап, аңдарды аяусыз қырғанын, бетіне ұшып келген үкінің көзін ойып, соқыр болғанын, жардан құлап мерт болғанын түсініпті. Бұл жерден, балалар, оюшының асқан шеберлігін байқауға болады. Ал енді біз де қазағымыздың дәстүрін жалғастырып, оюларды салып көрейік. Алдарыңда жатқан тапсырмалар бойынша Paint бағдарламасындар ұсынылған оюларды салыңдар. Салып болған соң әр топтан бір оқушы сол салған оюы туралы қысқаша айтып берсін. (Компьютерде тапсырмалар орындау)
Енді балалар компьютерлеріңде, жұмыс столында Дайек сөз деген файлды ашып, дәйексөздерді оқып, топ ішінде талқылап, негіздеп беріңдер. 2 минут уақыт беріледі.

Эльмира мұғалім: Экранда берілген тақырыптар бойынша (отбасындағы дәстүрлер, сыныптағы дәстүрлер) тапсырма береді, оқушыларды тыңдау.
Айжан мұғалім: Балалар, осы аталған дәстүрлерден басқа қазіргі заманға сай бәрімізге белгілі, өміріміз бір бөлігіне айналған әлеуметтік желілерде де, бір-бірлеріңмен, жақындарыңмен хабарласуда осындай дәстүрлер жөн. Оларға мысал келтіріп өтсем:
Сәлемдесу
Жақындарыңа дөрекі сөздер жазба, айтпа
Балағаттама
Смайликтерді, суреттерді орынсыз пайдаланба, бір бірлеріңді сыйлауды ұмытпа
Біз бүгін салт-дәстүрлерге кеңінен тоқталып өттік, байқап отырғанымыздай біздің сабағымызға қонақтар келіп отыр. Балалар, «Қонақ келсе, құт келеді» дегендей, енді қонақтарға да жылы лебізімізді білдірейік. (Оқушылар асықтарға жалызған тілектерін оқып, қонақтарға ұсынады). Ал енді балалар, бір бірімізге жылы лебізімізді білдіріп электронды хатпен хабарлама жіберейік.