Аксонометриялы? проекцияларды алу ж?не оларды салу
П?н аты: Сызу
Саба?ты? та?ырыбы: Аксонометриялы? проекцияларды алу ж?не оларды салу
Саба?ты? ма?саты: Аксонометриялы? проекцияларды? айырмашылы?ын табу
Міндеттері:
-Аксонометриялы? проекцияларды салу
-Стандартпен сызбаларда пайдаланылатын аксонометриялы? проекцияларды? ?р т?рлі к?ріністеріналу ?дісін дамыту
-таза,сауатты сызу?а т?рбиелеу
Саба?ты? т?рі: Теориялы? саба?
Саба?ты? к?рнекілігі: Кітап, мил.?а?аз, сыз?ыш, ?арындаш, циркуль
I. ?йымдастырукезе?і: Саламатсызба, балалар. Б?гінгісаба?такімжо?
II. ?йтапсырмасынтексеру: Центрлікж?не параллель проекциялау. Тікб?рыштаппроекциялау
- Жа?асаба?
«Аксонометрия» - грек с?зі, «осьтербойынша?лшеу» дегенма?ынаныбілдіреді. Осы н?рселердісал?анда?лшемдерді x, y ж?не z осьтерібойына?лшепсаламыз.
Аксонометриялы? проекциялардысалу?а жатты?у – сызбаларды о?и білуді ?йренуге ж?не н?рсені? пішіні мен машиналарды? тетіктері туралы ке?істіктік т?сініктерді дамыта т?суге к?мектеседі.
Стандарт пенсызбаларда пайдаланылатын аксонометриялы? проекцияларды? ?рт?рлі к?ріністерін та?айындайды
Проекциялаушыс?улелерді?ба?ытынаж?нен?рсені?сызы?ты??лшемдеріні?осьтербойына ?згеріп т?суіне байланысты аксонометриялы? проекцияларды тікб?рышты ж?не ?и?аш б?рышты проекциялар деп екіге б?лінеді.
«Диметрия» - грек с?зі, «екі?лшем» деген ма?ынаны білдіреді.
Егер текшені? жа?тарын Р жазы?ты?ына те? б?рыштармен к?лбей орналастырса? ж?не текшені координата осьтерімен бірге жазы?ты??а перпендикуляр с?улелер мен проекцияласа?, онда та?ы бір проекцияны аламыз.
Ол тікб?рышты изометриялы? проекция деп аталады. «Изометрия» - грек с?зі, «те??лшемдер» деген ма?ынаны білдіреді.
Фронтальдиметриялы? проекция мен изометриялы? проекцияны жалпылама аксонометриялы? проекция деген орта? атаумен атайды.
Изометриялы?проекцияны салу кезінде x, y, z осьтерібойынаж?неолар?а параллель етіп, тетікті?на?ты?лшемдерінсаламыз. Тор к?зді?а?аз?а y осіні? 45 градус к?лбеулігінсызу?шіносьті тор к?здерді?диагональдарыбойыменж?ргіземіз. x, y осьтерін 30 градус б?рышжасайж?ргізу?шін 3 ж?не 5 тор к?з?зынды?та?ыкесінділерді??атынасынорындаукерек.
Бекіту с?ра?тары:
1. Аксонометриялы?проекцияны??андайайырмашылы?тары бар?
2. Аксонометрияны салу кезіндеосьтерді ?андайб?рыштаржасапорналастырады?
3. Фронтальдиметриялы?проекциядасызбаныорындаукезіндеаксонометриялы?осьтербойымен?андай?лшемдердісалады?
Саба??ортындылау: ?зіндікж?мыс. Балалар?аба?а?ою. Сауболы?ыз!
?йтапсырмасы: 41 беттегі 2,3,4 жатты?улардыорындау
Аксонометриялы? проекциялар туралы т?сінік
Техникалы? сызбаларды орында?анда кейбір жа?дайда ортогональ проекцияларымен ?оса к?рнекі кескіндер де ?олдану ?ажет болады. К?рнекі кескіндерді салуды? бірі аксонометриялы? проекциялар пайдаланады. Аксонометрия, осьтер бойымен ?лшем деген ма?ынаны беретін грек с?здерінен шы?ады (аксон - ось, метрео - ?лшеу).
Кеністікте В н?ктесін ж?не тікб?рышты координаттар системасын Охуz алалы?. Охуz натурал координаттар ж?йесі деп аталады. Аксонометриялы? проекциясын алу ?шін фигураны кеністіктегі тік б?рышты координат ж?йесі - ?зара перпендикуляр абсцисса х, ордината у, аппликата z остерінен ж?не осы осьтермен аны?талатын хоz, хоу, уоz координат жазы?ты?тарымен ??рылады. О – координаталар ж?йесіні? бас н?ктесі. Содан со? параллель проекциялаушы с?улелер ар?ылы аксонометриялы? проекция жазы?ты?ына проекциялайды (37 сурет). Н?рсе бекітілген координаттар осьтеріні? проекциялары аксонометриялы? осьтер деп аталады.
Тапсырма:
1) Аксонометриялы? осьтер ба?ытын ж?не аксонометриялы? масштабтарды та?дап алып А, В, С н?ктелері мен MN кесіндісіні? аксонометриялы? ж?не екінші проекцияларын салы?ыздар. Берілген А, В, С н?телеріні? ?айсысы MN кесіндісіні? бойында жатады?
А(7; 15; 25), В (13; 7; 33), С (19; 29; 38), М (9; 17; 24), N (26; 44; 21).
2) Екін?ктеберілген: М (49; 18; 3)ж?не N (27; 14; 18). Осы н?ктелер ар?ылы ?тетін ?ш?азы?ты? ж?ргізіп, оларды? координаталар жазы?ты?ымен ?иылысуы сызы?тарын салы?ыздар. Бірінші жазы?ты? Оxy жазы?ты?ына перпендикуляр, екіншіжазы?ты? Оxz жазы?ты?ына ж?не ?шінші жазы?ты? Оyz жазы?ты?ына перпендикулляр болсын.
С?ра?тар
1. Кеністіктегікоординаттарж?йесідеген не?
2. Аксономатериялы?проекциялар?алайалынады ?
3. Координаталарж?йесіні? бас н?ктесі?алайбелгіленеді
Стандарттыаксонометриялы?проекциялар
Аксонометриялы? осьтерді? ?зара орналасуына мемлекеттік стандарт бекіткен бес т?рі бар. Тікб?рыштыизометрияда координат осьтеріні? аксонометрия жазы?ты?ына к?лбеу б?рыштары ?зара те? етіпалынады α = β = γ (38 сурет), я?ни?шосьті? де ?згерук?рсеткіштері?зарате? u = ν = w.
38 сурет – Тікб?рыштыизометрияда?ы координат осьтеріні??зараорналасуы
Тікб?рыштыдиметрияны? т?рік?п. Соны?ішіндемемлекеттік стандарт ?сынатыны Х ж?не Z осьтеріні??згерук?рсеткіштері u = w. ν = u/2= w/2 болатынаксонометриялы? проекция (39сурет).
39 сурет – Тікб?рыштыдиметрияны? координат осьтеріні??зараорналасуы
?и?аш б?рышты аксонометриялы? проекцияларды? мемлекеттік стандарт та?айында?ан ?ш т?рі бар: фронталь изометрия, фронтальдиметрияж?не горизонталь изометрия (40 а, б, в сурет).
а) фронталь изометрия; б) фронтальдиметрия; в) горизонталь изометрия.
40 сурет – ?и?ашб?рыштыаксонометриялы?проекцияларды??шт?рі
Тапсырма:
1) ВС ?шб?рышыны?тікб?рыштыизометриясынсалы?ыз. Берілген?шб?рышт?белеріні?координаттарыбелгілі: А(5;25;15),
В(15; 47; 64), С(25; 78;75).
2) ?ырыны??зынды?ы 15-ке те?кубты??и?ашб?рыштыфронтальдиметриясынсалы?ыз.
С?ра?тар
1 Тікб?рышты изометрия деген не ?
2 Тікб?рыштыдиметриядеген не?
3 ?и?ашб?рышты горизонталь изометрия деген не ?
4 ?и?ашб?рышфронтальдиметриядеген не ?
5 ?и?ашб?рышфронталь изометрия деген не ?
Аксонометриялы?проекцияларды салу
В н?ктесіні? аксонометриясын салайы?. Бірінші, тікб?рышты проекциялары бойынша н?ктені? на?тыкоординаты? ?лшейміз Х= ОВх, У= ОВу , Z = ОВZ.
\В н?ктені?аксо нометриясы
Келесікез екте?згерук?рсе ткіштінпа йдаланып Вн?ктесіні ?аксоно метр иялы? координаттарыны?шама сынаны?таймыз. Х = uх, = vу, z1 = wz. Сонда ш ы??анВх 1, Ву 1, н?кте леріненж? ргізілгенаксоном етриялы?координаттард ы??иылыс уынанн?ктені??айталан?ын горизонталь проекциясы Во1табылады. ?айталан?ын гориз онталь проекция депн? ктені?тікб? рыштыпроекци ясыны?біркен? істіктік координат жазы?ты?ында?ы аксонометриялы? проекциясын айтады. В1-тан z1 координатыны? шамасын ?лшеп салып, В о н?ктесінтабамыз. В о –тікб?рыштыпроекцияларыберілген Вн?ктені?аксонометриясы (41 сурет).
Призманы? изометриясын салу. Изоме трия осьте рінта?айы ндаймыз да координ аттарыбойын шатаба нында?ык?пб?рыш т?белеріні?аксон ометриясынсаламыз. Табан?ырларынж?ргіземіз. Б?йір?ырлары z осіне параллель ж?не?зынд ы?тары?зарате?. Жо?арытабанысалынады. Енді призманы? проекциялау ба?ытымен ?ара?анда?ы к?рінетін ?ырларын т?тас негізгіс ызы?пен,к?рінбейтін?з іксызы?пенкесіндейміз (42 сурет).
