Просмотр содержимого документа
««А.Йассауи.“Диуани хикмет”. Кітапты? философиялы? м?ні мен дидактикалы? сарыны» »
Көкалажар орта мектебі
Ашық сабақ
Тақырыбы:
«А.Йассауи.“Диуани хикмет”.
Кітаптың философиялық мәні мен дидактикалық сарыны»
Өткізген: Қабдуллин Т.Е.
Қараша 2011-2012 оқу жылы
Сабақтың тақырыбы: «А.Йассауи.“Диуани хикмет”. Кітаптың философиялық
мәні мен дидактикалық сарыны»
Сабақтың мақсаты: Оқушылардың ой-өрісін тақырып бойынша дамыту,
білімдерін арттыру, сөйлеу тілін дамыту, ойларын еркін
жеткізуге дағдыландыру, Йассауи жөнінде мәлімет беру
және ақынның шығармашылығымен таныстыру,
шығармашылыққа баулу, ізденімпаздыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: қайталау, пысықтау сабағы.
Сабақ әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, талдау, жаттығумен жұмыс, кітаппен жұмыс, интерактивті тақтамен жұмыс, «Кім жылдам?» ойыны т.б.
Сабақта қолданылған көрнекі құралдар: Электронды –интерактивті тақта, фото-
слайдтар.
Қолданылған қосымша мәліметтер:
Н.Келімбетов. Ежелгі дәуір әдебиеті. Алматы. 2007 ж.
Ә.Дербісәлі. Қазақстанның мешіттері мен медреселері. Алматы.2009 ж.
А.Қыраубайқызы. Ежелгі дәуір әдебиеті. Алматы.Мектеп. 2002 ж.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
Мұғалімнің кіріспе сөзі:
ІІ. Үйге берген тапсырманы тексеру:
ІІІ. Өткен тақырыпты қорытындылау:
Сәлеметсіздерме оқушылар. Біз бүгін көне дәуір әдебиетінің көрнекті тұлғалардың бірі А.Йассаудің өмірі мен ақындық шығармашылығына тоқталып, әр түрлі деңгейдегі тапсырмаларды орындап, білімімізді жетілдіріп, түркі халқына танымал ақынның «Диуани хикмет» атты еңбегімен танысамыз.
ІV.Сабақты бекіту.
Жаттығулармен жұмыс.
I. Ойлан, тап!
1. А.Йассауи, А.Йүгінеки, С.Бақырғани сынды ақындар X-XII ғ. Қазақстан жеріндегі қай ірі мәдени орталықтан шыққан?__________
3. Ақын Йасы қаласы маңындағы Испиджап қаласында туған. Бұл қандай қалалар? Йасы-__________Испиджап-__________
4. Парсы тілінен “жетекші, бастаушы” деген ұғымды білдіретін қандай сөз? _______
5. А.Йассауиден тараған ұрпақ бар ма?________________________
6. “Диуани хикмет” (Даналық кітабы), “Мират-ул Қулуб”(Көңіл айнасы), “Пақырнама” атты шығармаларын қай қалада жазған болатын?_________
7. Ислам діні қағидалары мен шарттарын қалай аталады?_________
II. Кім жылдам?
1. Даналардың айтқаны келер болды,
Қияметтің қияпаты төнер болды.
_________айқаймен жеңер болды,
Бұл не деген замана болды достар?
2. _____________Арыстан Баб келді бабам,
Хақ Мұстафа аманатын берді маған.
Сол сәтінде – ақ көңілім тауып баян,
_______ өліп, Тәңірі жолына түстім мен де.
3. ________ беріп, мейірлене назар салды,
Сол заматта-ақ кеудемде бір ______жанды.
Еркелете шақырып қасына алды,
_________барып, бек қуанып тұрдым мен де.
4. Мұсылманды ____________ түтіп жейді,
Бірін-бірі ұқпайды, _______________.
___________піргекөзқырынтүсірмейді,
Бұл не деген _________ болдыдостар?
5. Арам жеген _________, құныққандар ________,
Өз бармағын тістелеп, өкініш _______ жанбақшы.
Таңдап ________ жегендер, _______-қамқа кигендер,
Алтын таққа мінгендер жер мен жер боп жатар-ды.
III. Сандар сыры.
7, 1110 ж., 28, 34, 35, 36, 1119-1120 ж.ж.,
63-73, 149, 2, 5.
IV. Сөздікпен жұмыс
Сәруар -_______________
Мүрит –_______________
Машриқ – _______________
Махшар – _____________
Расул – ______________
Шейх – ______________
Хадис – _______________
Мүфти –__________________
Асхаб – _______________
Харам - ____________
V. “Хикметтерден” үзінді
Он Сегіз мың ғаламға сәруар болған Мұхаммед,
Отыз үш мың асхабқа Сардар болған Мұхаммед.
* * *
Түні бойы көз ілмей таң атырған Мұхаммед,
Ғарып пенен жетімге жанашыр болған Мұхаммед.
* * *
Тура жолдан тайғандар тағылым көрген Мұхаммед,
Зәру боп келген адамдар қайырым көрген Мұхаммед.
***
Хикметтерім дерттіге дауа болар,
Ести алмай қалғандар нала болар.
* * *
Хикметтерім хадистен бастау алған,
Білмес мұны бәрінен босқа болар.
* * *
Хикметтерім ұлық сөз ұлыстарға,
Шөл айналар әп-сәтте гүлстанға.
***
Хикметтерім білімділер қолына алсын,
Мақсаттары ойға алған орындалсын.
* * *
Ей, мұсылман баласы, мағына көп бұл сөзімде,
Ұйқынды аш тездетіп таңсәрінің кезінде.
* * *
Таңсәріде гүл ашылар, сайрар сонда бұлбұлдар,
Сенің де ретің асығар таңсәрінің кезінде...
VI. “Бес нәрседен қашық бол”
1. Алланың ақ жолын мойындамаудан қашық бол. 2. Менмен, тәкаппар болма. 3. Дүние-мүлік үшін арыңды сатпа. 4. Арамдықтан аулақ бол. 5. Еріншек болма. (А.Йассауи).
***
Жүрсін бектер бес нәрседен алыстап,
Есі болса, жұрнақ болса намыстан.
Ұшқалақтық – бірі,екінші - сараңдық,
Үшінші - ашу, оған егіз надандық,
Қырсығын – сор, бетті жер ғып кіргізер!
Бесіншісі – өтірік, жерге тірі кіргізер! (Ж.Баласағұни).
***
Бес нәрседен қашық бол,
Бес нәрсеге асық бол,
Адам болам десеңіз...
Өсек, өтірік, мақтаншақ,
Еріншек, бекер мал шашпақ –
Бес дұшпаның білсеңіз.(Абай).
VІ.Сабақты қорытындылау.
Қожа Ахмет Йасауи – ақын, ойшыл, ұстаз, түркі жұртына имандылық нұрын шашқан діни ағартушы, сопылардың бірі. «Диуани хикмет» еңбегі түркі жұртын иманды болуға үндейді, адалдық жолын үлгі етеді, ізгілікке шақырады.
VІІ.Үйге тапсырма:
“Ихсан”, “муаззин”, “рисала”, “сүбуh”, “хутба”, “умра” – сөздерді қазақша баламасын сөздіктен тауып, жазып келіңдер!
VІІІ.Бағалау...
А.Йасауи Ж.Баласағұни А.Құнанбайұлы
(Түркістан қаласындағы) Қожа Ахмет Йасауи кесенесі
(А.Йасауидің ұстазы) Арыстан баб кесенесі
Сабаққа өзіндік талдау жасау.
Қазақ әдебиетінен 9 «А» сыныпта «А.Йассауи.“Диуани хикмет”. Кітаптың философиялық мәні мен дидактикалық сарыны» атты ашық сабақ өткен болатын.
Мұғалім алға қойған мақсаты: Оқушылардың ой-өрісін тақырып бойынша дамыту, білімдерін арттыру, сөйлеу тілін дамыту, ойларын еркін жеткізуге дағдыландыру, Йассауи жөнінде мәлімет беру және ақынның шығармашылығымен таныстыру, шығармашылыққа баулу, ізденімпаздыққа тәрбиелеу. Мұғалім өзі қойған мақсатқа жетті, өйткені оқушылар алған білімдерін өте жоғары деңгейде көрсетті деп есептеймін, ақынның хикметтерін оқып талдауда өз ойларын жеткізіп, мұғалімнің қойған сұрақтарына тез жауап таба білді. Сабақ жоспар бойынша өтіп, оқушыларды шығармашылыққа баулитын, ізденімпаздыққа тәрбиелейтін мазмұнды сабақтардың бірі.
Мұғалім әр түрлі деңгейдегі тапсырмаларды пайдаланып, ақын туралы слайд-суреттерді көрсетіп, электронды-интерактивті тақтаны тиімді қолданып, сабақты батамен бітіргені тек түркі халқы үшін ғана емес, қазақ халқы үшін де өте маңызды деп білемін.
