6 сынып?а арнал?ан ?аза? тілі саба?ы

Сабақтың тақырыбы: Түбір мен қосымша

Сабақтың мақсаты: білімділік – қазақ тіліндегі қосымшалардың түбір сөзге жалғану заңдылықтары, ерекшеліктері туралы ұғым беру; «қосымша» терминін саналы түрде меңгерту; жұрнақ пен жалғауды ажырата білуге үйрету; дамытушылық – фонетика, лексика тараулары бойынша бастауыш сыныптарда меңгерген білімдеріне сүйене отырып, тілдік нормалар туралы түсініктерін дамыту; тәрбиелік – оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын ояту, әдеби тілде көркем сөйлеуге, Абайдың нақыл сөздері арқылы адамгершілікке, сауаттылыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақ барысы.

1. Ұйымдастыру.

1) Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу.

1. Психологиялық ахуал.

(балалар көңіл-күйін реттеу)

2. Үй тапсырмасын пысықтау:

2. «Бір қадам артқа»

(бұрыннан бар білімге сүйене отырып ми қозғату)

І-топқа түбір, ІІ-топқа қосымша.

1. Сөз тұлғасына нелер жатады?

   

2. Сөз тұлғасы қандай қызмет атқарады?

3. 48-жаттығудың орындалуын тексеру.

3. Жаңа білімді меңгерту (тақтаға көрсету)

Түбір

Сөздің мағынасы бар ең бастапқы бөлшегі

Түбірлес сөздер

Туынды түбір

Негізгі түбір

Жұрнақ арқылы жасалған сөз: білімпаз, әнші

Бір түбірден тараған сөздер: Ек-егін-егіс-екпе-егу-егінші егістік-егіндік.

Еш қосымшасыз түбір күйіндегі сөз:

мектеп, қала

Қосымша

Түбірге жалғанатын бөлшектер

Жалғау

Жұрнақ

Сөз бен сөзді байланыстырады

Сөздің мағынасын өзгертеді

Жіктік жалғау

Септік жалғау

Тәүелдік жалғау

Көптік жалғау

Көк. Қандай?

Көк+шілтім. Қандай?

1)сөз тудырушы;

2)сөз түрлендіруші.

3 жақта, 2 түрде жіктеледі

Атау, Ілік, Барыс, Табыс, Жатыс, Көмектес

3 жақта, 2 түрде тәуелдене ді.

-лар,-лер,-дар,-дер,-тар,-тер Кітап+тар

Топқа бөліну. Негізгі кезең 1,2

4. Оқулықпен жұмыс.

І-топқа

Берілген сөздерден жұрнақ арқылы туынды сөздер жасау; күзең, күздік, қыстық, көктемшілік, сауықшыл, ынтық, темірдей, тәрбиелеу.

ІІ-топқа

Есті- зат есім, зат есімнен зат есім тудырушы жұрнақ;

Білгені - естістік, ген- жұрнақ, і- тәу. Жалғаудың 3 жағы.

Білімді – біл- естістік, ім- жұрнақ, ді- жұрнақ;

Адамға: адам- зат есім, ға-барыс септігі.

І-топқа

51-жаттығу.

Берілген сөздерге қосымша жалғап сөйлем құрау.

Өнер, ақыл

Өнерлі жігіт өрге озар.

ІІ-топқа

52-жаттығу

Үк-кіш, үйретуші, түйгін-деме, түйгін-шек, заң-гер, бой-шаң, талап-ты, талап-кер, талап-шыл, сарап-тау, сарап-шы, әрлеуші, салым-шы, баспа-хана, тәлім-гер, зият-кер, іс-кер.

Семантикалық карта (тақтаға іліп қою)

Семантикалық карта

І-ІІ топқа да

Сергіту.

Танымдық ойындар. І топқа

1. «Келісіп пішкен тон келте болмас»

Берілген сөздерге қосымша жалғап, мақалды құра.

1. Тіл, қару, сөз.

2. Жақсы, соңы, сөз, ер.

3. Өлең, сөз, патша.

4. Сөз, қу, пәле, жолық.

5. Сөз, сүйек, өт, таяқ, ет, өт.

ІІ-топқа. ««Кім жылдам». І-топ жұрнақ арқылы жасалған, ІІ-топ жалғау арқылы жасалған сөздерден моншақ етіп тізіп, сөздер жазып шығады?» Берілген сөздердегі қосымшаларды өз орынына қой:

• Мемлекет-дей-гі-нде-і-тер; -қысыл-ғы-да-шаң;

• Шешен-ге-дік-іңіз; - бауыр-да-ы-лар-ғы-нда;

• Естелік-дің-іміз-тер.

«Моншақ тізу». І-топ жұрнақ арқылы жасалған, ІІ-топ жалғау арқылы жасалған сөздерден моншақ етіп тізіп, сөздер жазып шығады.

.б. «Сен-маған, мен саған»

Бір оқушы түбір сөз айтады, екінші оқушы оған қосымша жалғап айтуы керек. Оқу, оқушы, оқушылар, оқушыларды, т

5. Сабақты бекіту. (Мұғалім өзі оқып, түсіндіреді)

1. Түбір дегеніміз не?

2. Түбірдің қандай түрлері бар?

3. Қосымша дегеніміз не? Қосымшаның қандай түрлері бар?

4. Жалғаудың түрлерін ата. Жұрнаққа мысалдар келтір.

6.Сабақты қорыту.

Қосымша түбір сөзге жалғанады. Қосымша өзі жалғанған сөзге мағына устейді немесе сөйлемдегі сөздерді бір-бірімен байланыстырады. Қазақ тіліндегі қосымшалар белгілі бір заңдылық бойынша бір-біріне жалғана береді, ал орыс тілінде түбір сөзге бір ғана қосымша жалғанады.

7. Оқушыларды бағалау. Бағалау парағын әр топ басшысы бағалайды.

Қорытынды.

Білемін/ үйрендім/білгім келеді

Әр топтан 2 баладан оқыту.

8. Үйге тапсырма.

53-жаттығу

54-жаттығу

Білемін/ үйрендім/білгім келеді

Білемін/ үйрендім/білгім келеді