Просмотр содержимого документа
««Тіл дамыту» та?ырыбында жазыл?ан арнаулы курс ба?дарламасы»
Ақтөбе қаласы № 3 орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Алипбаева Галия Байдасекқызының 9 класс оқушыларына арнап «Тіл дамыту» тақырыбында жазылған арнаулы курс бағдарламасына
Пікір
Бұл бағдарлама тіл білімінің келесі бір саласы синтаксис бойынша тілдік материалдарды сатылай кешенді талдауға арналады.
Мұнда синтаксистік материалдарды сатылай кешенді талдау: сөз тіркесі, оның түрлері, жай сөйлем, олардың түрлері жайлы меңгерген теориялық материалдарын рет-ретімен сызба бойынша жүйелі талдап үйренуге, оқушылардың сөздік қорын молайтуға, өз ойын жатық сөйлемдермен жеткізе білуге, көркем мәтіндерді мәнерлеп сазына келтіріп оқуға, сөйлемде айтылған ойдың мәнін, мазмұнын жете меңгеруге ықпалын тигізеді.
Берілген арнайы бағдарламада тілдік материалдарды сатылай кешенді талдай меңгерту-оқушылар білімін тереңдетіп, берілген білімнің ұзақ уақыт естерінде сақталатындығын көрсетеді. Сонымен қатар, грамматикадан алған білімдерін тексеру үшін сызбаны толықтыру, мысалдар келтіру, сұрақтарға жауап беру, көп нүктенің орнына керекті сөздерді қою арқылы жүзеге асады. Үлгерім оқушылардың алған білімдерін тест жұмыстарын орындату арқылы тексеріп отырады.
Бағдарламаның көздеген мақсатының бірі – тілдің рухы. Тілдің рухы деген өте бір құдыретті ұғым. Ол біздің салт-санамыз, дәстүріміз, ұлттық психологиямыз, дүние танымымыз.
Бағдарлама 9 сыныптың қазақ тілі пәні материалдарын (тереңдетіп) кең көлемде меңгертуге арналған. Барлығы – 34 сағат, аптасына 1 сағаттан жүргізіледі.
Берілген бағдарлама 9 класс оқушыларының грамматикадан білімдерін тереңдетуге қолдануға болады деп ұсынамын.
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік
Мемлекеттік университеті
Қазақ әдебиеті кафедрасының доценті, ф.ғ.к. А.З.Тілеуова
Түсінік хат
Бұл бағдарлама 9 класс оқушыларына арнап жазылған:
9 класс – жылына 34 сағат, аптасына 1 сағат.
Тіл қашанда ұлт мәдениетінің, өнер-білімнің ұлы қаруы, алтын тұғыры саналатындықтан, қазақ тілі мен әдебиетінің келешек көкжиектері білім беру ұйымдарының қазіргі таңдағы оқытылу жайынан бастау алады. Осы тұрғыдан алғанда курс оқушының талабын ұштап, шығармашылық, тұлғалық шарықтауына мүмкіндік береді, интелектуалдық деңгейін биіктетеді. Қазақ тілінен жүргізілетін практикалық жұмыстарға қойылатын талап ерекше. Практикалық сабақта әр оқушының белгілі тақырыптардан өзінше жұмыс жасауына мән беріледі. Бұл оқушының қабілетін дамытады, белгілі тақырыптардан терең теориялық білім алып, оны іс жүзінде қолдануға дағдыландырады. Сонымен қатар оқушының білімді шала түсінген тұстарын практика жүзінде нақтылауда атқаратын қызметі зор. Негізгі мақсаты — оқушылардың материалды жүйелі түрде меңгеруіне жағдай жасау, қазақ тілі ғылымының теориялық негіздерін меңгерту.
Мақсаты:Сөздік қорын молайтуға, өз ойын жатық сөйлемдермен жеткізе білуге дағдыландыру.
Міндеттері:
1.Тұлғаны синтаксистік материалдарды ашық ажырата білуге үйрету.Көркем мәтіндерді мәнерлеп, сазына келтіріп оқуға баулу;
2.Сөйлемде айтылған ойдың мәнін, мазмұнын жете меңгере білуге қалыптастыру.Өз бетімен іздене білуге үйрету;
3.Қосымша материалдармен сауатты жұмыс істей білу.Шығармашылық қасиеттерін дамыту.
Міндетті деңгейге қойылатын талаптар:
өз беттерімен мәтіндер, сценарийлер құрастыра білу;
талдау, пікір айта білу;
тарихи – мәдени, рухани мұраларды тіл арқылы меңгерту;
шағын мақала, өлең, ертегілерді ойдан шығарту, талдау жасауға икемдеу.
Мүмкіндік деңгейге қойылатын талаптар:
қазақ тілінің (танымдық) халықтық сипатын танытатын тілдегі сөйлемдердің түрлерін, олардың атқаратын қызметін, байланыс түрлерін терең меңгере отырып, қазақ тілінің сөз байлығын, әр сөздің мағыналық ерекшелігін жете танып, өмірде таңдап, талғап қолдана білу.
Ауызекі сөйлеу барысында, түрлі жазба жұмыстарын орындау барысында сауатты сөйлеп, сауатты жазу машығын қалыптастыру.
Күтілетін нәтиже:
өздігінен шешім қабылдап, өз шешімінің нәтижесін бағалай алады;
сөздерді мақсатқа, негізгі ойға, мазмұнға сәйкес өз бетінше талдап қолдана алады;
сөздік қорын өз бетінше толықтырады;
оқу материалдары бойынша дискурсқа (диалог, сұхбат, әңгіме, инсценировка, пікір алмасу) т.б. қажетті дағдыларды меңгерді.
Қосымша ақылы курстың жүргізетін жұмыс түрлері мынандай:
Қазақ тілінен берілетін теориялық білімді практикалық жұмыстармен тығыз ұштастырып, тіліміздің өзіндік заңдылықтарын өздерінің ауызша, жазбаша жұмыстарында дұрыс сауатты қолдану;
Өтілген грамматикалық ережелердің негізінде мәтінмен жұмыс істеу;
Фонетикалық ерекшеліктер, орфографиялық заңдылықтарды дұрыс танып, ұқсас формаларды бірден ажырату үшін салыстыру, талдау жұмыстарын жүргізу;
Жай талдау үлгісімен қатар талдаудың жаңа әдісі сатылай кешенді талдау үлгілерін жүргізу;
Деңгейлік тапсырмалар орындау;
Қорытындылау: оқушылардың білімі әр тақырыпты өткен сайын тест жұмыстары арқылы бағаланады.
Оқушының білімі мен біліктілігіне қойылатын талаптар:
Оқушылар нені білу керек:
— қазақ тіл білімінің салалары бойынша барлық ережелерді ;
— білгенін практика жүзінде іске асыра алуды;
— талдау машығының жоғары болуы;
— орфографиялық заңдылықтарды терең меңгеру;
— салыстыра алу қабілетінің басым болуы;
Оқушылар нені үйрену керек:
— тіліміздің өзіндік заңдылықтарын өз жұмыстарында сауатты қолдану;
— грамматикалық ережелер негізінде мәтінмен жұмыс істеу;
— сатылай кешенді талдау үлгілерін меңгеру;
— деңгейлік тапсырмаларды орындай алу;
«Тіл дамыту» атты қосымша ақылы курс бағдарламасының мазмұны
Аптасына - 1 сағат, жылына - 34 сағат.
Кіріспе. (1 сағат)
Курстың мақсаты мен міндеті. Оқушыларға қойылатын талаптар. Тіл дамыту сабағында біз не білеміз?
Тұрлаулы мүшелерге талдау жасау нормалары. (5 сағат) Синтаксистік талдау. Жай сөйлемді сатылай комплексті талдау. Бастауышты сатылай комплексті талдау. Баяндауышты сатылай комплексті талдау. Сөз таптарымен байланысы.
Тұрлаусыз мүшелерге талдау жасау нормалары. (6 сағат)
Толықтауышты сатылай комплексті талдау. Мәтінмен жұмыс. Анықтауышты сатылай комплексті талдау. Шығармашылық жұмыс. Пысықтауышты сатылай комплексті талдау. Тұрлаусыз мүшелерге талдау жасау.
Курс бағдарламасының негізі Ш.К.Бектұровтың «Қазақ тілі» «Атамұра» 2006 ж, еңбегі бойынша құрастырылды.
Құрастырған_№ 3 орта мектебініңқазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Алипбаева Галия Байдасековна.
№3 орта мектептің әдістемелік кеңесі отырысында қазақ тілінен «Тіл дамыту» тақырыбындағы Г.Б. Алипбаеваның 9 класқа арналған қосымша ақылы курс бағдарламасы талқыланды.
Хаттама №________ «____»_______________2015 жыл
Мектеп директоры _______________ Ш.К.Умирзакова
Қалалық сараптау комиссиясының отырысында «Тіл дамыту» қосымша ақылы курс бағдарламасымақұлданды.
Хаттама №________ «____»_______________2015 жыл
Сараптау комиссиясының төрағасы _________ Мухамбетова Ж.Ж.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ
АҚТӨБЕ ҚАЛАЛЫҚ БІЛІМ БӨЛІМІ
№3 орта мектеп
БЕКІТІЛДІ
Ақтөбе қаласы білім бөлімінің
2015 жылғы «___» __________
№________бұйрығымен
Б А Ғ Д А Р Л А М А
«Грамматика еліне саяхат»
Қазақ тілі, 8 класс
Ақтөбе, 2015 жыл
Курс бағдарламасының негізі «Грамматика еліне саяхат» арнаулы курсы А. Байтұрсыновтың «Тіл тағдыры»Алматы,1992 оқулығы басшылыққа алынып жасалды.
№3 орта мектептің әдістемелік кеңесі отырысында қазақ тілінен «Грамматика еліне саяхат» тақырыбындағы Ж.Р.Қойшиғаринаның 8 класқа арналған арнаулы курс бағдарламасы талқыланды.
Хаттама №________ «____»_______________2015 жыл
Мектеп директоры _______________ Ш.К.Умирзакова
Қалалық сараптау комиссиясының отырысында «Грамматика еліне саяхат» арнаулы курсы мақұлданды.
Хаттама №________ «____»_______________2015 жыл
Сараптау комиссиясының төрағасы _________ Мухамбетова Ж.Ж.
