Тематический словарь для невладеющих осетинским языком

Афæдз - Год

Уалдзæджы мæйтæ:

Тæргæйтты мæй – март

Хуымгæнæны мæй – апрель

Сыфтæры (Зæрдæвæрæны)мæй - май

Зымæджы мæйтæ:

Цыппурсы мæй – декабрь

Тъæнджы мæй – январь

Æртхъирæны мæй – февраль

Сæрды мæйтæ:

Хурхæтæны мæй – июнь

Кæхцгæнæны (Сусæны) мæй – июль

Майрæмкуадзæны мæй – август

Фæззæджы мæйтæ:

Хоры (Рухæны) мæй – сентябрь

Кæфты мæй – октябрь

Джеоргуыбайы мæй – ноябрь

Афæдзы афонтæ – Времена года

Уалдзæг – весна

Сæрд – лето

Фæззæг – осень

Зымæг - зима

ХÆДЗАРОН ФОС – ДОМАШНИЕ ЖИВОТНЫЕ

хæдзарон – домашний

хъуг – корова

гал – бык, вол

бæх – лошадь, конь

фыс – баран

сæгъ – коза

хæрæг – осёл

къамбец – буйвол

хæргæфс – мул

хуы – свинья

куыдз – собака, пёс

гæды – кошка, кот

лæппын – детёныш

род – телёнок

байраг – жеребёнок

уæрыкк – барашек, овечко

уæныг – бычок

сæныкк – козлик

къæлæу – козлик

далыс – годовалый барашек

хъыбыл – поросёнок

къæбыла – щенок

гæдыйы лæппын – котёнок

ХÆДЗАРОН МÆРГЪТÆ – ДОМАШНИЕ ПТИЦЫ

карк – курица

уасæг – петух

бабыз – утка

гогыз – индюк

хъаз – гусь

цицыр – цесарка

карчы цъиу – цыплёнок

гогызы цъиу – индюшонок

бабызы цъиу – утёнок

хъазы цъиу – гусёнок

ЦЪИУТÆ – ПТИЦЫ

булæмæргъ – соловей

гакк-гукк – кукушка

дудахъ – дрофа

дзывылдар – трясогузка, синица

гæркъæраг – сорока

зæрватыкк – ласточка

куырмгарк – глухарь

митмитгæнаг – снегирь

сауцъиу – скворец

сырддонцъиу – воробей

уыг – сова

халон – ворона

хъæдхой – дятел

хъæрццыгъа – ястреб

хърихъупп – журавль

цæргæс – орёл

цъиах – галка

цъиусур – коршун

СЫРДТÆ – ЗВЕРИ

сырд – зверь

домбай – лев

арс – медведь

бирæгъ – волк

рувас – лиса

тæрхъус – заяц

фæранк – барс

сæгуыт – косуля

сычъи - серна

дзæбидыр – горный козёл

æхсæрæг – белка

уызын – ёж

саг – олень

зыгъарыг - барсук

пыл – слон

маймули – обезьяна

лæппын – детёныш

хъæд – лес

хъæды – в лесу

хуыкком – нора

мæра – дупло

ахстон – гнездо

ХАЛСАРТÆ – ОВОЩИ

цæхæрадон – огород

зайы – растёт

садзын – сажать

къахын – копать

æмбырд кæнын - собирать

быдыр – поле

къабуска – капуста

булкъ – репа

картоф – картофель

уырыдзы – морковь

хъæдындз – лук

джитъри – огурец

пъæмидор – помидор

ДЫРГЪТÆ – ФРУКТЫ

алтъами – персик

æхсынцъы – алыча

бал – вишня

кæрдо – груша

чъерами – абрикос

къомси – айва

сæнæфсир – виноград

фæткъуы – яблоко

чылауи – слива

БÆЛÆСТÆ ÆМÆ КЪУТÆРТÆ

ДЕРЕВЬЯ И КУСТАРНИКИ

тæрс – чинара

къæбырттæг – черёмуха

тулдз – дуб

бæрз – берёза

заз – ель

нæзы – сосна

кæрз – ясень

сагхъæд – жасмин

соцъи – пихта

уисхъæд – клён

тæгæр – горный клён

фæрв – ольха

гæдыбæлас – тополь

урс гæдыбæлас – осина

хъарман – вяз

хæрис – ива

донхæрис – плакучая ива

фатхъæд – граб

æнгуз – орех

тырты – барбарис

фæдæгъд – бузина

дурвæткъуы – боярышник

мыртгæ – калина

цым – кизил

мугæ – мушмула

цъуй – рябина

кæркмисындзæг – облепиха

æхсæр – лещина

ХОРТÆ – ЗЕРНОВЫЕ

мæнæу – пшеница

нартхор – кукуруза

хлепъа – рожь

хъæбæрхор – ячмень

сысчы – овёс

ХИЛДЖЫТÆ – РЕПТИЛИИ

сæтæлæг – улитка

уаллон – червь

цъулбер – пиявка

хæфс – лягушка

гæккуыри – ящерица

калм – змея

уæртджын хæфс – черепаха

хъугдæй – медведка

ЗУЛЧЪЫТÆ – ЖУКИ

гæлæбу – бабочка

дыдынбындз – оса, шмель

дзынга – овод

джыбы – клещ

зулкъ – червь

майрæмыкарк – божья коровка

мæлдзыг – муравей

мыдыбындз – пчела

хæлуарæг – паук

хъæндил – жук

цъыс – мошка

цъырцъыраг – кузнечик

ГАГАДЫРГЪТÆ – ЯГОДЫ

æрыскъæф – клубника

дзедыр – ежевика

мæнæргъы – малина

мæцкъуы – брусника

саунæмыг – черника

сыхсы – костяника

уагъылы – шиповник

хъæлæрдзы – смородина

хъалгъæн – крыжовник

ДИДИНДЖЫТÆ – ЦВЕТЫ

æрвдидинæг – лютик

гуырыл – ромашка

даричин – гвоздика

зырзыраг – мак

джыджына – ландыш

малусæг – подснежник

дзæгъдзæгъæг – колокольчик

къаппа – къуппа – одуванчик

уарди – роза

хъоппæг – лилия

ЗАЙÆГОЙТÆ – РАСТЕНИЯ

æхсæлы – можжевельник

бæрæзе – бузина

давон – черемша

дугъысыф – подорожник

дзындзалæг – пастушья сумка

джеджын – чабрец

залмысыф – лопух

футæг – лебеда

мæцкъор – плющ

пысыра – крапива

хуымæллæг – хмель

хуырхæг – щавель

хъумбала – мать-и-мачеха

ХÆДЗАРЫ ДЗАУМÆТТÆ – ДОМАШНЯЯ УТВАРЬ

аг – котёл

цугун – чугунок

тебæ – сковорода

къус – чашка – миска

цæхдарæн – солонка

канчыри – шумовка

аркъау – клещи

халамæрзæн – грабли

хæсгард – ножницы

бел – лопата

фæрæт – топор

рыгцъирæн – пылесос

бæндæн – верёвка

судзин – иголка

хырх – пила

цъылын – веник

арынг – корыто

сасир – сито

КÆСÆГТÆ – РЫБЫ

валергæсаг – форель

кæф – осетр

локо – сом

тъепа – карась

хихор – щука

хуыдзых – усач

ХÆРИНÆГТÆ – ПРОДУКТЫ

къалбас – колбаса

дзул – хлеб

цыхт – сыр

æхсырысæртæ – сметана, сливки

æхсыр – молоко

мацъони – кефир

къафет – конфета

дзидза – мясо

кæсаг – рыба

цæхх – соль

сæкæр – рыба

айк – яйцо

СКЪОЛА – ШКОЛА

кълас – класс

фæйнæг – доска

стъол – стол

партæ – парта

рудзынг – окно

дуар – дверь

скъапп – шкаф

ахуыргæнæг – учитель

лæууы – стоит

бады – сидит

амоны – объясняет

ахуыргæнинаг, ахуырдзау – ученик

скъоладзау – школьник

дзуры – говорит

БИНОНТÆ – СЕМЬЯ

дада – дедушка

нана – бабушка

фырт – сын

мад – мама

фыд – папа

чызг – дочка

ХИУÆТТÆ – РОДНЯ

усы мад – тёща

усы фыд – тесть

усы æфсымæр – шурин

усæн йæ лæджы æфсымæр – деверь

лæгæн йæ усы хо – свояченица

æмсиахс – свояк

лæджы хо – золовка

чындз – сноха, невестка

усæн йæ лæджы фыд – свёкор

усæн йæ лæджы мад – свекровь

сиахс – зять

хо – сестра

æфсымæрты устытæ (файнустытæ) - ятровь

æфсымæр – брат

хæрæфырт – племянник, племянница

мадыхо – тётя

мадыæфсымæр, фыдыæфсымæр – дядя

мады лæг – отчим

къухылхæцæг – шафер

чындздзон чызг – невеста

æмгар – ровестник, сверстник

ЦАВÆР? – КАКОЙ?

стыр – большой

бæрзонд – высокий

даргъ – длинный

нард – жирный

фæтæн – толстый

уæрæх – широкий

гыццыл – маленький

ныллæг – низкий

цыбыр – короткий

нарæг – узкий

тæнæг – тонкий

ЦВЕТ – ХУЫЗ

сырх – красный

сырхбын – розовый

кæрдæгхуыз – зелёный

бур – жёлтый

морæ – коричневый

урс – белый

æрвхуыз – голубой

цъæх – синий

сау- чёрный

сæнтбур - оранжевый