Тал?аулы салалас ?ыс?а мерзімді жоспар

Саба?ты? та?ырыбы

Тал?аулы салалас

Саба?ты? ма?саты

Білімділік: о?ушыларды? салалас ??рмалас с?йлем ж?не оны? т?рлері туралы білімдерін ны?айту, тал?аулы салалас ??рмалас с?йлемдерді? жасалу

жолдарын ??ындыру, ?зге салалас с?йлемдерден ажырата білуге да?дыландыру. Білім-білік

да?дыны ?алыптастыру.

Дамытушылы?: шы?армашылы?пен ж?мыс істеуге да?дыландыру, талдау жасау, жазу ж?не о?у ар?ылы сын т?р?ысынан ойлануын дамыту.

Т?рбиелік: адамгершілікке, мейірімділікке, елжандылы??а, тілін сыйлай білуге баулу. Бірлесіп ж?мыс жасау?а, бір - біріні? ой - пікірін ты?дай білуге т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі

Топ бойынша жарыс саба?ы

Саба?ты? типі

Жа?а білімді ме?герту

Саба?ты? ?діс-т?сілдері

Ми?а шабуыл, «Кім жылдам?» ?дісі, т?сіндіру, флипчартты пайдаланып, постер ?ор?ау, талдау ж?мыстары, о?улы?пен ж?мыс, топпен ж?мыс, сын т?р?ысынан ойлау

Саба?ты? к?рнекіліктері

О?ушыларды? сал?ан суреттері, о?улы?, презентация, сызбалар, ?осымша тапсырмалар, флипчарт, Венн диаграммасы, топ тапсырмаларына арнал?ан плакаттар мен т?рлі т?сті бояулар, ба?алау пара?ы

О?ыту н?тижелері

1.О?ушылар салалас ??рмалас с?йлемдер туралы білімдерін ны?айта т?седі.

2.Салалас ??рмалас с?йлемдерді бір-бірінен ажырата біледі.

3.Тал?аулы салалас ??рмалас с?йлемді т?сініп, т?жірибеде ?олдана алады.

4.С?йлем талдау ?абілеттері шы?дала т?седі.

5.Топ бойынша ж?мыс істеуге да?дыланады.

Негізгі (т?йіні) идеялар

Тал?аулы салалас туралы т?сінік ?алыптасады

Саба?ты? барысы

І.?йымдастыру кезе?і

ІІ.?й тапсырмасын тексеру

ІІІ.Жа?а білімді т?сіндіру

ІV.Жа?а білімді ме?герту

V.Саба?ты бекіту

VІ.Саба?ты ?орытындылау.

VІІ.?йге тапсырма

VІІІ.Ба?алау.

М??алімні? іс-?рекеті

О?ушыны? іс-?рекеті

І. ?йымдастыру кезе?і

-О?ушылармен амандасу, тексеру, о?у ??ралдарын тексеру;

-Сергіту с?тін ?йымдастыру

(Жатты?у ж?мысына негізделген би билету).

-Амандасу, кезекші о?ушы саба??а ?атысты м?лімдеу, о?у ??ралдарын шы?ару;

-Сергіту с?тіне ?йымшылды?пен ?атысу.

ІІ.?й тапсырмасын тексеру

-Топ?а б?лу (6 жемісті? атын та?датып, 4 топ?а б?лу. Алма, алм?рт, шие, шабдалы, анар, ж?зім)

-?й тапсырмасын с?рау.

-Ми?а шабуыл (?ткен та?ырыптар бойынша мультимедия ар?ылы ?р топ?а с?ра?тар ?ою).

І топ:

1.??рмалас с?йлемдер дегеніміз не?

2.Салалас ??рмалас?а мысал келтірі?іздер.

3.Ы??айлас салалас дегеніміз не?

4.?арсылы?ты салалас?а мысал келті?іздер.

ІІ топ:

1.??рмалас с?йлем нешеге б?лінеді?

2. Салалас ??рмаласты? жай с?йлемдері ?алай байланысады?

3.Себеп-салдар салаласты ?алай т?сінесіздер?

4.Ы??айлас салалас?а мысал келтірі?іздер.

ІІІ топ:

1.??рмалас с?йлемдер бір-бірімен ?алай байланысады?

2. Салалас ??рмалас с?йлем дегеніміз не?

3.?арсылы?ты салалас дегеніміз не?

4.Себеп-салдар салалас?а мысал келтірі?іздер.

ІV топ:

1.??рмалас с?йлем дегеніміз не?

2.Салалас с?йлемге мысал келтірі?іздер.

3.Т?сіндірмелі салалас дегеніміз не?

4.?арсылы?ты салалас?а 2 ма?ал-м?тел айты?ыздар.

-Жылдамды? таныта отырып, 4 топ?а б?ліну.

-«Кім жылдам?» ?дісі бойынша ?р топ суреттер бойынша т?сіндірмелі салалас?а с?йлемдер ??райды, бір-біріні? ойларын ба?алап, пікірлерін айтады.

-?ткен та?ырыптар бойынша с?ра?тар?а тез ?рі на?ты жауап беру. ?р топта?ы о?ушылар с?ра??а тек ?ол к?теру ар?ылы жауап береді.

ІІІ.Жа?а білімді т?сіндіру

1.?ызы?ушылы?ты ояту. Ой ша?ыру.

- Тал?ау деген с?зді? ма?ынасын ?алай т?сінесі?дер?

- Ма?ынасын т?сіндіргеннен кейін тірек с?здер ар?ылы жа?а саба?ты бастаймын.

2.Презентация ар?ылы саба?ты? та?ырыбы, ма?саты к?рсетіледі.

3.Тал?аулы салалас ??рмалас с?йлем ж?нінде т?сінік беру.

1.С?ра?тар?а жауап бере отырып, ?з пікірлерін білдіру.

2.Д?птерге та?ырыпты жазу.

3.Жа?а саба?ты т?сіндіру барысында м??алімні? с?ра?тарына жауап беріп, мысалдар келтіру.

ІV.Жа?а білімді ме?герту

1.О?ушыларды? саба?ты толы?тай т?сінгендеріне к?з жеткізу.

2.Постер толтырту. ?р топты? топпен бірлесе отырып ж?мыс жасауын ?ада?алау. О?ушыларды? ойларын жетектеу.

3.О?ушылармен бірлесе отырып, т?жырым жасату.

4.Жатты?у ж?мыстарын орындату, тексеру.

113-жатты?у бойынша о?ушылар жай с?йлем мен салалас с?йлемді ажырата білу керек.

??рмалас с?йлемдер: Ж?ргенше ?арабет боп ?лген арты?: Не ?лтір, не кеш та?ы ?олымды шеш. Я ал?ымда булы?ып ашу т?рды, я к?зінде жа?а бір ?рей т?рды. К?ндіз ыл?и ?за? жырлар жырланады немесе ?редікте шешендер, ділмарлар айт?ан та?па?, тартыс, билік, даулар айтылады. Ма?ан бура я жетер, я жетпес еді. Б?л істі? шынды?ын не к?зімен к?рген айтар, не ??ла?ымен естіген айтар.

Жай с?йлемдер: То?ыз санына жеткізіп сый-сыяпат жасау немесе айып салу д?ст?рі ?аза? арасында бертін келгенше са?тал?ан. Аудан, шаруашылы? басшыларын не ке?селерінен, не ?йлерінен таба алмады. Б?л с?здерді? бірін де я Раушанны?, я Б?кенні? к?зінше ешкім айт?ан емес.

114-жатты?у бойынша о?ушылар тал?аулы салаласты теріп жазулары керек ж?не с?йлем м?шелеріне талдау ж?ргізіледі. 1. Кезек-кезек шелекті не машинамен айналдырып шы?арады, не атпен айналдырып тартып шы?арады. / - не -, не - /.

2. Я ал?ымда булы?ып ашу т?рды, я к?зінде жа?а бір ?рей т?рды.

/ я -, я - /.

3. Тура келесі? бе, ?лде жолда?ы ауылдар?а со?ты? ба? / - ?лде - ? /.

1.Жа?а саба?тан т?сінген білімдерін флипчарт?а толтыру. Берілген а? пара??а т?сінгендерін жазады, келесі топ толы?тырып ?здеріне береді де топ басшысы к?мекшілерімен бірге ?ор?айды.

2. Т?жырым жасау:

- Тал?аулы салаласты? ??рамына енген с?йлемдердегі іс-?рекетті? біреуі ?ана орындалуы м?мкін;

-Тал?аулы салалас ??рмалас компоненттері тек ?ана жал?аулы?тармен байланысады. Жал?аулы?тары: не, немесе, я, яки, болмаса, ?йтпесе, ?лде, не болмаса, я болмаса;

- Жал?аулы?тардан б?рын келетін жай с?йлемні? алдынан ?тір ?ойылады;

- Жал?аулы?тарын алып тастаса, ы??айлас?а айналады.

3.Жатты?у ж?мыстарын орындау.

113-жатты?у. ?р топтан бір о?ушы шы?ып, та?та?а жатты?у орындайды. ?ал?андары ?р топ екі-екі с?йлемнен орындап, т?сіндіреді.

114-жатты?у. ?р топтан бір о?ушы шы?ып, та?та?а орындайды. ?ал?андары д?птерге орындап, бірін-бірі тексереді. Талдау ж?мыстарын орындау. Т?сіндіру.

V.Саба?ты бекіту

-О?ушылар, б?гінгі саба?тан не т?сінгенімізді білу ма?сатында Венн диаграммасын толтырамыз. І топ – Т?сіндірмелі салалас пен тал?аулы салалас?а; ІІ топ – Себеп-салдар мен тал?аулы салалас?а; ІІІ топ – ?арсылы?ты салалас пен тал?аулы салалас?а; ІV топ – Ы??айлас салалас пен тал?аулы салалас?а.

-?р топ ?здеріне берілген тапсырма бойынша Венн диаграммасын плакат?а толтырады, топ басшысы ?ор?айды.

VІ.Саба?ты ?орытындылау.

-О?ушылар, біз б?гін тал?аулы салалас туралы білім алды?. Енді сол білімдері?ізді сіздер алда?ы уа?ытта ?тымды пайдалана біліп, ??рмалас с?йлемдерді ажырата білуге да?дыланулары?ыз керек. Сонымен, о?ушылар, тал?аулы салалас с?йлем дегеніміз не екен?

-С?ра??а ?з с?зімен жауап беру керек. (О?ушыны? жаттанды білімі емес, т?сінгендігі к?рінеді).

VІІ.?йге тапсырма
115-жатты?у.
Тал?аулы салалас?а к?ркем ?дебиеттен 5 с?йлем теріп жазу.
Ережелерді ?айталау.
-?йге берілген тапсырмаларды д?птерге жазып алады.

VІІІ.Ба?алау.

-О?ушылар, ?азір ба?алау пара?ын пайдалана отырып, ?р топ басшысы ?з тобында?ы о?ушыларды ба?алайды.

-Топ басшыларыны? ба?алауларына пікір білдіре отырып, ?осымша ба?алау.

-БББ кестесін толтырту.

-Топ басшылары ба?алау пара?ын пайдалана отырып, ?з тобында?ы о?ушыларды? саба??а ?атысу де?гейлері бойынша ба?алайды.

Ба?алау критерийі:

?те жа?сы – «5»

Жа?сы – «4»

Орташа – «3»

Нашар – «2»

О?ушыны? аты-ж?ні

?й тапсырмасына дайынды?ы

О?улы?пен ж?мыс

Топпен ж?мыс

?осымшалар

І.Жа?а саба?ты бекіту ?шін т?сіндірмелі салалас пен тал?аулы салаласты салыстыра отырып, Венн диаграммасын ??ру.

Т?сіндірмелі салалас

Тал?аулы салалас

Ерекшеліктері:

Жай с?йлемдері жал?аулы?ты шылаусыз, іргелесе байланысады. Бірінші жай с?йлемде к?бінесе сілтеу есімдіктері мен сілтеу м?нді с?здер (мынаны, мынау, сол, сонша, соншалы?, сондай) болады.

Т?сіндірмелі салаласты? аражігіне ?ос н?кте не сызы?ша ?ойылады.

Орта? белгілері:

Екі немесе одан да к?п жай с?йлемдерден т?рады.

Екі баяндауышы болады. Баяндауыштары салаласа байланысады, я?ни те? д?режеде.

Екі жай с?йлемнен ??ралып, к?рделі бір ойды білдіреді.

Ерекшеліктері:

Жай с?йлемдерді салаласа ?ана ж?не тек жал?аулы?ты шылаулар ар?ылы байланысады, араларына ?тір ?ойылады. Тал?аулы? ма?ына береді.

Жал?аулы?тары: не, немесе, я, яки, болмаса, я болмаса, ?йтпесе, ?лде. Немесе шылауы келсе ?тір ?ойылмайды.

Білемін

Білдім

Білгім келеді

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«тал?аулы салалас ?ыс?а мерзімді жоспар»

Сабақтың тақырыбы

Талғаулы салалас

Сабақтың мақсаты

Білімділік: оқушылардың салалас құрмалас сөйлем және оның түрлері туралы білімдерін нығайту, талғаулы салалас құрмалас сөйлемдердің жасалу

жолдарын ұғындыру, өзге салалас сөйлемдерден ажырата білуге дағдыландыру. Білім-білік

дағдыны қалыптастыру.

Дамытушылық: шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыландыру, талдау жасау, жазу және оқу арқылы сын тұрғысынан ойлануын дамыту.

Тәрбиелік: адамгершілікке, мейірімділікке, елжандылыққа, тілін сыйлай білуге баулу. Бірлесіп жұмыс жасауға, бір - бірінің ой - пікірін тыңдай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі

Топ бойынша жарыс сабағы

Сабақтың типі

Жаңа білімді меңгерту

Сабақтың әдіс-тәсілдері

Миға шабуыл, «Кім жылдам?» әдісі, түсіндіру, флипчартты пайдаланып, постер қорғау, талдау жұмыстары, оқулықпен жұмыс, топпен жұмыс, сын тұрғысынан ойлау

Сабақтың көрнекіліктері

Оқушылардың салған суреттері, оқулық, презентация, сызбалар, қосымша тапсырмалар, флипчарт, Венн диаграммасы, топ тапсырмаларына арналған плакаттар мен түрлі түсті бояулар, бағалау парағы

Оқыту нәтижелері

1.Оқушылар салалас құрмалас сөйлемдер туралы білімдерін нығайта түседі.

2.Салалас құрмалас сөйлемдерді бір-бірінен ажырата біледі.

3.Талғаулы салалас құрмалас сөйлемді түсініп, тәжірибеде қолдана алады.

4.Сөйлем талдау қабілеттері шыңдала түседі.

5.Топ бойынша жұмыс істеуге дағдыланады.

Негізгі (түйіні) идеялар

Талғаулы салалас туралы түсінік қалыптасады

Сабақтың барысы

І.Ұйымдастыру кезеңі

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

ІІІ.Жаңа білімді түсіндіру

ІV.Жаңа білімді меңгерту

V.Сабақты бекіту

VІ.Сабақты қорытындылау.

VІІ.Үйге тапсырма

VІІІ.Бағалау.

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

І. Ұйымдастыру кезеңі

-Оқушылармен амандасу, тексеру, оқу құралдарын тексеру;

-Сергіту сәтін ұйымдастыру

(Жаттығу жұмысына негізделген би билету).

-Амандасу, кезекші оқушы сабаққа қатысты мәлімдеу, оқу құралдарын шығару;

-Сергіту сәтіне ұйымшылдықпен қатысу.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

-Топқа бөлу (6 жемістің атын таңдатып, 4 топқа бөлу. Алма, алмұрт, шие, шабдалы, анар, жүзім)

-Үй тапсырмасын сұрау.

-Миға шабуыл (өткен тақырыптар бойынша мультимедия арқылы әр топқа сұрақтар қою).

І топ:

1.Құрмалас сөйлемдер дегеніміз не?

2.Салалас құрмаласқа мысал келтіріңіздер.

3.Ыңғайлас салалас дегеніміз не?

4.Қарсылықты салаласқа мысал келтіңіздер.

ІІ топ:

1.Құрмалас сөйлем нешеге бөлінеді?

2. Салалас құрмаластың жай сөйлемдері қалай байланысады?

3.Себеп-салдар салаласты қалай түсінесіздер?

4.Ыңғайлас салаласқа мысал келтіріңіздер.

ІІІ топ:

1.Құрмалас сөйлемдер бір-бірімен қалай байланысады?

2. Салалас құрмалас сөйлем дегеніміз не?

3.Қарсылықты салалас дегеніміз не?

4.Себеп-салдар салаласқа мысал келтіріңіздер.

ІV топ:

1.Құрмалас сөйлем дегеніміз не?

2.Салалас сөйлемге мысал келтіріңіздер.

3.Түсіндірмелі салалас дегеніміз не?

4.Қарсылықты салаласқа 2 мақал-мәтел айтыңыздар.

-Жылдамдық таныта отырып, 4 топқа бөліну.

-«Кім жылдам?» әдісі бойынша әр топ суреттер бойынша түсіндірмелі салаласқа сөйлемдер құрайды, бір-бірінің ойларын бағалап, пікірлерін айтады.

-Өткен тақырыптар бойынша сұрақтарға тез әрі нақты жауап беру. Әр топтағы оқушылар сұраққа тек қол көтеру арқылы жауап береді.

ІІІ.Жаңа білімді түсіндіру

1.Қызығушылықты ояту. Ой шақыру.

- Талғау деген сөздің мағынасын қалай түсінесіңдер?

- Мағынасын түсіндіргеннен кейін тірек сөздер арқылы жаңа сабақты бастаймын.

2.Презентация арқылы сабақтың тақырыбы, мақсаты көрсетіледі.

3.Талғаулы салалас құрмалас сөйлем жөнінде түсінік беру.

1.Сұрақтарға жауап бере отырып, өз пікірлерін білдіру.

2.Дәптерге тақырыпты жазу.

3.Жаңа сабақты түсіндіру барысында мұғалімнің сұрақтарына жауап беріп, мысалдар келтіру.

ІV.Жаңа білімді меңгерту

1.Оқушылардың сабақты толықтай түсінгендеріне көз жеткізу.

2.Постер толтырту. Әр топтың топпен бірлесе отырып жұмыс жасауын қадағалау. Оқушылардың ойларын жетектеу.

3.Оқушылармен бірлесе отырып, тұжырым жасату.

4.Жаттығу жұмыстарын орындату, тексеру.

113-жаттығу бойынша оқушылар жай сөйлем мен салалас сөйлемді ажырата білу керек.

Құрмалас сөйлемдер: Жүргенше қарабет боп өлген артық: Не өлтір, не кеш тағы қолымды шеш. Я алқымда булығып ашу тұрды, я көзінде жаңа бір үрей тұрды. Күндіз ылғи ұзақ жырлар жырланады немесе әредікте шешендер, ділмарлар айтқан тақпақ, тартыс, билік, даулар айтылады. Маған бура я жетер, я жетпес еді. Бұл істің шындығын не көзімен көрген айтар, не құлағымен естіген айтар.

Жай сөйлемдер: Тоғыз санына жеткізіп сый-сыяпат жасау немесе айып салу дәстүрі қазақ арасында бертін келгенше сақталған. Аудан, шаруашылық басшыларын не кеңселерінен, не үйлерінен таба алмады. Бұл сөздердің бірін де я Раушанның, я Бәкеннің көзінше ешкім айтқан емес.

114-жаттығу бойынша оқушылар талғаулы салаласты теріп жазулары керек және сөйлем мүшелеріне талдау жүргізіледі. 1. Кезек-кезек шелекті не машинамен айналдырып шығарады, не атпен айналдырып тартып шығарады. / - не - , не - /.

2. Я алқымда булығып ашу тұрды, я көзінде жаңа бір үрей тұрды.

/ я -, я - /.

3. Тура келесің бе, әлде жолдағы ауылдарға соқтың ба? / - әлде - ? /.

1.Жаңа сабақтан түсінген білімдерін флипчартқа толтыру. Берілген ақ параққа түсінгендерін жазады, келесі топ толықтырып өздеріне береді де топ басшысы көмекшілерімен бірге қорғайды.

2. Тұжырым жасау:

- Талғаулы салаластың құрамына енген сөйлемдердегі іс-әрекеттің біреуі ғана орындалуы мүмкін;

-Талғаулы салалас құрмалас компоненттері тек қана жалғаулықтармен байланысады. Жалғаулықтары: не, немесе, я, яки, болмаса, әйтпесе, әлде, не болмаса, я болмаса;

- Жалғаулықтардан бұрын келетін жай сөйлемнің алдынан үтір қойылады;

- Жалғаулықтарын алып тастаса, ыңғайласқа айналады.

3.Жаттығу жұмыстарын орындау.

113-жаттығу. Әр топтан бір оқушы шығып, тақтаға жаттығу орындайды. Қалғандары әр топ екі-екі сөйлемнен орындап, түсіндіреді.

114-жаттығу. Әр топтан бір оқушы шығып, тақтаға орындайды. Қалғандары дәптерге орындап, бірін-бірі тексереді. Талдау жұмыстарын орындау. Түсіндіру.

V.Сабақты бекіту

-Оқушылар, бүгінгі сабақтан не түсінгенімізді білу мақсатында Венн диаграммасын толтырамыз. І топ – Түсіндірмелі салалас пен талғаулы салаласқа; ІІ топ – Себеп-салдар мен талғаулы салаласқа; ІІІ топ – Қарсылықты салалас пен талғаулы салаласқа; ІV топ – Ыңғайлас салалас пен талғаулы салаласқа.

-Әр топ өздеріне берілген тапсырма бойынша Венн диаграммасын плакатқа толтырады, топ басшысы қорғайды.

VІ.Сабақты қорытындылау.

-Оқушылар, біз бүгін талғаулы салалас туралы білім алдық. Енді сол білімдеріңізді сіздер алдағы уақытта ұтымды пайдалана біліп, құрмалас сөйлемдерді ажырата білуге дағдылануларыңыз керек. Сонымен, оқушылар, талғаулы салалас сөйлем дегеніміз не екен?

-Сұраққа өз сөзімен жауап беру керек. (Оқушының жаттанды білімі емес, түсінгендігі көрінеді).

VІІ.Үйге тапсырма

115-жаттығу.
Талғаулы салаласқа көркем әдебиеттен 5 сөйлем теріп жазу.
Ережелерді қайталау.

-Үйге берілген тапсырмаларды дәптерге жазып алады.

VІІІ.Бағалау.

-Оқушылар, қазір бағалау парағын пайдалана отырып, әр топ басшысы өз тобындағы оқушыларды бағалайды.

-Топ басшыларының бағалауларына пікір білдіре отырып, қосымша бағалау.

-БББ кестесін толтырту.

-Топ басшылары бағалау парағын пайдалана отырып, өз тобындағы оқушылардың сабаққа қатысу деңгейлері бойынша бағалайды.

Бағалау критерийі:

Өте жақсы – «5»

Жақсы – «4»

Орташа – «3»

Нашар – «2»

Оқушының аты-жөні	Үй тапсырмасына дайындығы	Оқулықпен жұмыс	Топпен жұмыс

Қосымшалар

І.Жаңа сабақты бекіту үшін түсіндірмелі салалас пен талғаулы салаласты салыстыра отырып, Венн диаграммасын құру.

Түсіндірмелі салалас

Талғаулы салалас

Ерекшеліктері:

Жай сөйлемдері жалғаулықты шылаусыз, іргелесе байланысады. Бірінші жай сөйлемде көбінесе сілтеу есімдіктері мен сілтеу мәнді сөздер (мынаны, мынау, сол, сонша, соншалық, сондай) болады.

Түсіндірмелі салаластың аражігіне қос нүкте не сызықша қойылады.

Ортақ белгілері:

Екі немесе одан да көп жай сөйлемдерден тұрады.

Екі баяндауышы болады. Баяндауыштары салаласа байланысады, яғни тең дәрежеде.

Екі жай сөйлемнен құралып, күрделі бір ойды білдіреді.

Ерекшеліктері:

Жай сөйлемдерді салаласа ғана және тек жалғаулықты шылаулар арқылы байланысады, араларына үтір қойылады. Талғаулық мағына береді.

Жалғаулықтары: не, немесе, я, яки, болмаса, я болмаса, әйтпесе, әлде. Немесе шылауы келсе үтір қойылмайды.