Статья:PROFESSIONAL TA’LIMDA TALABALARNING KOMMUNIKATIV KOMPETENSIYASINI HAMKORLIKDA O'QITISH TEXNOLOGIYASI ASOSIDA ULARNING BILIMLARINI RIVOJLANTIRISH

PROFESSIONAL TA’LIMDA TALABALARNING KOMMUNIKATIV KOMPETENSIYASINI HAMKORLIKDA O'QITISH TEXNOLOGIYASI ASOSIDA ULARNING BILIMLARINI RIVOJLANTIRISH

Buxoro shahar kasb-hunar maktabi o’qituvchilari

Sharopova Matluba Isroilovna,

Tangriyeva Zaynura Xudayberdiyevna

Annotatsiya: Ushbu maqolada ta’lim jarayonida hamkorlikda o’qitishda ishlatiladigan hamda yangi ishlatilishi zarur bo’lgan zamonaviy innovatsion texnalogiyalarning ahamiyati va texnologiyalarni foydalanishdagi muammolar tahlil qilinadi .

Kalit so’zlar: Hamkorlik , kommunikativ kompetensiya, innovatsion texnologiya, pedagogik tajriba, konformizm, intellektual rivojlanish.

“Bizning asosiy maqsadimiz – yoshlarning sifatli ta’lim olish imkoniyatiga ega bo’lishiga erishish, ularning o’z qobiliyati va iste’dodini ro’yobga chiqarish uchun barcha zarur sharoitlarni yaratib berishdan iborat”.

(Sh.M.Mirziyoyev)

Hamkorlikda o’qitish texnologiyasi - bu ta'lim jarayonining samaradorligini oshirish va ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning hozirgi tendentsiyalariga eng mos keladigan ta'lim faoliyati uchun shart-sharoitlarni yaratish uchun mavjud usullar va vositalarni qandaydir yangi yoki sifat jihatidan yaxshilashni o'z ichiga olgan ta'lim faoliyatini tashkil etish metodologiyasi. jamiyatning. Innovatsiyalar ta'lim faoliyati jarayonida ham rivojlanadi. O'quv jarayonida talabalarning nazariy va amaliy bilimlarini rivojlantirish amalga oshiriladi, keyinchalik ular innovatsiyalarni yaratish bilan bog'liq bo'lgan amaliy hayotning turli sohalarida qo'llanilishi mumkin.

“Taʼlim toʻgʻrisida”gi qonunning 16-moddasi yangi taʼlim texnologiyalariga bagʻishlangan boʻlib, unda elektron taʼlim va masofaviy taʼlim texnologiyalari nazarda tutilgan. Elektron ta’lim deganda nafaqat “axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda ta’lim faoliyatini tashkil etish” tushuniladi, eng muhimi, “talabalar va o’qituvchilarning o’zaro hamkorligini” tashkil etish, masofaviy ta’lim texnologiyalari deganda esa “axborot va telekommunikatsiya tarmoqlari "talabalar va o'qituvchilar o'rtasidagi bilvosita (masofadagi) aloqalarni" tashkil etish uchun. Bunday yondashuv elektron va masofaviy texnologiyalardan interaktiv ta'lim shakllarini tashkil etishda faol foydalanish imkonini beradi, masalan: talabalarning mustaqil ishlarini tashkil etish, talabalar va o'qituvchilar o'rtasidagi o'zaro munosabatlar, talabalarning loyihalar bo'yicha birgalikdagi ishlarini tashkil etish. Birinchi navbatda hamkorlikda ta’lim jarayoni qanaqa komponentlarga asoslanganligini ko’rib asoslab chiqadigan bo’lsak, innovatsion ta'lim texnologiyalari uchta asosiy komponentga asoslanadi:

1. Zamonaviy, yaxshi qurilgan tarkib, uning asosi tadbirkorlik faoliyatining hozirgi voqeligiga javob beradigan kasbiy faoliyatdagi vakolatlardir. mazmuni zamonaviy aloqa vositalari orqali uzatiladigan turli multimedia materiallarini o'z ichiga oladi.

2. O'qitishda zamonaviy, hamkorlikdagi usullarni qo'llash. Bunday usullar bo`lajak mutaxassisning kompetensiyalarini shakllantirishga, o`quvchilarni faol o`quv va amaliy faoliyatga jalb etishga, o`quv jarayonida tashabbus ko`rsatishga yo`naltirilgan bo`lishi kerak. O'quv dasturlarini passiv assimilyatsiya qilish istisno qilinadi.

3. Ta'lim jarayonida zamonaviy infratuzilmaning mavjudligi. U ta'limning yangi shakllari va usullarini, xususan, masofaviy ta'limni qo'llashga yordam beradigan axborot, texnologik, tashkiliy va kommunikatsiya komponentlariga asoslanishi kerak.

Ta'limni hamkorlikda o'qitishda muayyan yondashuvlarni qo'llash asosida qo'llaniladi, ya'ni. yangi texnologiyalarni rivojlantirish uchun asos bo'lgan talablar va maqsadlarni o'z ichiga olgan holda tamoyillar belgilanadi. Shuning uchun ta’lim jarayonida qo’llanilayotgan va qo’llanilishi kerak bo’lgan innovatsion texnalogiyalarni ta’lim sohasidagi faoliyatini doimiy ravishda rivojlantirib , ularni turlaridan kengroq foydalanish orqali ta’lim sifatini oshirib borish ko’zlangan eng oliy maqsad hisoblanadi.

Ta'lim sohasidagi innovatsion texnologiyalar doimiy ravishda rivojlanib, ularning turlari kengayib bormoqda. Quyidagi asosiy texnologiyalar guruhlarini ajratish mumkin:

O’zbekiston Respublikasining ta’lim to’g’risidagi qonuni.

1. Fan ta'limi sohasida hamkorlikda o’qitish texnologiyalari . Ushbu texnologiyalardan foydalanish axborot jamiyatining rivojlanishi va hayotning barcha sohalarida axborot vositalarini faol joriy etish bilan bog'liq. Bunday texnologiyalar talabalar ongini axborotlashtirishga qaratilgan. Ta'lim dasturlari informatika, axborot jarayonlari va AKTni o'rganishga qaratilgan yangi fanlarni o'z ichiga oladi. Professor-o'qituvchilar va talabalarning axborot madaniyatini oshirishga yordam berish uchun o'quv jarayoni ham faol ravishda axborotlashtirilmoqda;

2. Shaxsga yo'naltirilgan texnologiyalar. Ushbu texnologiyalar shaxsni ta'lim va tarbiyada ustuvor o'ringa qo'yishga qaratilgan. Butun ta'lim jarayoni shaxsning o'ziga xosligi va rivojlanish xususiyatlarini hisobga olgan holda shaxsni rivojlantirishga qaratilgan.

3. O'quv jarayonini axborot-tahliliy ta'minlash. Ushbu guruh texnologiyalaridan foydalanish har bir o'quvchi, sinf, parallel, ta'lim muassasasining rivojlanishini o'rganishga, ularni adekvat baholashga qaratilgan;

4. Intellektual rivojlanish monitoringi. Texnologiyalar grafiklardan foydalanishga, test tizimiga, individual oʻquvchilarning rivojlanish dinamikasini va umuman taʼlim sifatini kuzatish imkonini beruvchi yangi baholash usullariga asoslangan;

5. Ta'lim texnologiyalari. O'quv jarayonini ta'limdan ajratib bo'lmaydi. Shuning uchun shaxsni, uning asosiy fazilatlarini rivojlantirishning yangi usullari joriy etilmoqda;

6. Didaktik texnologiyalar. Ular ta’lim muassasasi rivojlanishining asosiy omili hisoblanadi.

Bunday texnologiyalar an'anaviy va innovatsion texnologiyalardan foydalanishni o'z ichiga olgan texnika va vositalar majmuasiga asoslanadi: o'quv adabiyotlari bilan mustaqil ishlash, audiovizual, multimedia vositalaridan foydalanish, tabaqalashtirilgan o'qitish usullari.

Ta'lim sohasidagi hamkorlikda o’qitishdagi innovatsiyalar - ilg'or pedagogik tajribani amaliyotga joriy etish bilan bog'liq barcha narsalar. Zamonaviy ilm-fanda yetakchi o„rinni egallagan ta‟lim jarayoni o„quvchilarga bilim, ko„nikma, ko’nikma berish, shaxs, fuqarolik fazilatlarini shakllantirishga qaratilgan. O'zgarishlar vaqt, ta'lim, ta'lim, rivojlanishga munosabatning o'zgarishi bilan belgilanadi.

Hozirgi kunda hech kimga sir emaski ta'limdagi hamkorlikda o’qitish ta'limni tartibga solish, uni to'g'ri yo'nalishga yo'naltirish imkonini beradi. Odamlar har doim noma'lum va yangi narsalardan qo'rqib ketishgan, ular har qanday o'zgarishlarga salbiy munosabatda bo'lishadi. Ommaviy ongda mavjud bo'lgan,

odatiy turmush tarziga ta'sir qiluvchi stereotiplar og'riqli hodisalarga olib keladi, ta'limning barcha turlarini yangilashga to'sqinlik qiladi. Odamlarning zamonaviy ta'limdagi yangiliklarni qabul qilishni istamasligining sababi qulaylik, xavfsizlik va o'zini o'zi tasdiqlash uchun hayotiy ehtiyojlarni blokirovka qilishdadir. Hamma ham nazariyani qayta o'rganish, imtihon topshirish, fikrini o'zgartirish, shaxsiy vaqt va pul sarflashga tayyor emas. Yangilash jarayoni boshlangandan so'ng, uni faqat maxsus texnikalar yordamida to'xtatish mumkin. Shuningdek ,parallel amalga oshirish eski va yangi ta'lim jarayonining birgalikda mavjudligini, bunday sintezning samaradorligini tahlil qilishni nazarda tutadi. Ya’ni bir paytning uzida ikki tomonla ta’lim usuli orqali jarayonni olib borish ancha sifat darajasini oshiradi. Yuqoridagi ma’lumotlarga mustasno tarzida shuni taqidlab o’tish joizki, hozirgi davrda innovatsion texnologiyalarni ta’lim jarayoniga joriy etish muammolari ham yoq emas. Ta'limdagi innovatsion texnologiyalar turli sabablarga ko'ra biroz sekinlashmoq.

1. Ijodkorlik to'sig'i. Eski dasturlar bo'yicha ishlashga odatlangan o'qituvchilar hech narsani o'zgartirishni, o'rganishni va rivojlanishni xohlamaydilar. Ular ta‟lim tizimidagi barcha yangiliklarga dushman.

2. Konformizm. Oportunizm, rivojlanishni istamaslik, boshqalarning ko'ziga qora qo'y kabi ko'rinishdan qo'rqish, kulgili tuyulishi tufayli o'qituvchilar g'ayrioddiy pedagogik qarorlar qabul qilishdan bosh tortadilar.

3. Shaxsiy tashvish. O'ziga ishonchsizlik, qobiliyatlar, kuchli tomonlar, o'zini past baholash, o'z fikrlarini ochiq aytishdan qo'rqish tufayli ko'plab o'qituvchilar ta'lim muassasasidagi har qanday o'zgarishlarga oxirgi imkoniyatgacha qarshilik ko'rsatadilar.

4. Fikrlashning qattiqligi. Eski maktab o'qituvchilari o'zlarining fikrlarini yagona, yakuniy, qayta ko'rib chiqilmaydigan deb bilishadi. Ular yangi bilim, ko'nikmalarni egallashga intilmaydilar, zamonaviy ta'lim muassasalaridagi yangi tendentsiyalarga salbiy munosabatda bo'lishadi.

Bundan tashqari , ta'lim jarayoniga innovatsiyalarni joriy etishga to'sqinlik qiluvchi omillar orasida etakchi o'rinlarni quyidagilar egallaydi:

• Ta’lim muassasalarining kompyuter va elektron vositalar bilan yetarli darajada ta’minlanmaganligi (ayrim oliy o„quv yurtlarida barqaror internet mavjud emas, amaliy va laboratoriya ishlarini bajarish uchun elektron qo„llanmalar, uslubiy tavsiyalar yetarli emas);

• professor-o'qituvchilarning ushbu sohasidagi malakasining etarli emasligi

Xulosa o’rnida shuni ta’kidlash lozimki bunday muammolarni hal qilish uchun o’qituvchilarni qayta tayyorlash, seminarlar, videokonferensiyalar, vebinarlar o’tkazish, multimedia kabinetlarini tashkil etish, talabalar o’rtasida zamonaviy kompyuter texnologiyalaridan foydalanish bo„yicha ma’rifiy ishlarni olib borish zarur. Oliy taʼlim tizimiga innovatsiyalarni joriy etishning eng yaxshi varianti global va mahalliy jahon tarmoqlaridan foydalanish orqali masofaviy taʼlimdir. Katta shaharlardan uzoqda joylashgan qishloq va qishloqlarning ko'plab aholisi uchun bu o'rta maxsus yoki oliy ma'lumot diplomini olishning yagona yo'li. Kirish imtihonlarini masofadan turib topshirishdan tashqari, siz Skype orqali o'qituvchilar bilan muloqot qilishingiz, ma'ruzalar tinglashingiz va seminarlarda qatnashishingiz mumkin.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. Zaxarova, I.G. Ta'limda axborot texnologiyalari: oliy ta'lim uchun darslik. darslik muassasalar / I.G. Zaxarov. - M.: "Akademiya", 2008.

2. Zamonaviy ta'lim texnologiyalari: darslik / mualliflar jamoasi; ed. Bordovskoy

N.V. - 2-nashr, o'chirilgan - M.: KNORUS, 2011.

3. Ta’limda faol va interaktiv ta’lim texnologiyalari : darslik / komp. 2013.

4. Kovalenko E.M. Ta'limdagi interaktiv texnologiyalar va elektron ta'lim elementlari

// Ta'limni modernizatsiya qilish sharoitida interaktiv ta'limning zamonaviy tizimi. Ilmiy-metodik konferensiya materiallari;