б) т?рбиелік: Етістікті? іс ж?зінде ?олданылуын игеруге, байланыстырып с?йлеуге жатты?тыру.
III. Саба?ты? т?рі: жа?а саба?
IV. Саба?ты? ?дісі: баяндау, ??гімелеу.
V. К?рнекіліктер: «Етістікті? т?рлері» кесте. СЛАЙД
VI. Саба? барысы:
I. ?йымдастыру кезе?і.
II. Білімді жан - жа?ты тексеру. (?тк. еске т?сіру)
- Етістік дегеніміз не?
- Етістікті? ерекшелігі?
– Етістікті? ма?ыналы? т?рлері ?андай?
IV. Жа?а мат. ?аб. саналы белс. д.
- Балалар, б?гін етістікті? ша?тары туралы. жа?а саба? ?теміз. Саба?ты? ма?саты – ша?ты? ма?ынаны білдіретін етіс - ? жасалу жолын (морфологиялы? ??рылымын білу.) О?да етістіктерді бас?а с?з табыны? с?здерімен байланыстырып, с?з тіркесін, с?йлем т?рлерін ??растырып ?йрену.
V. Жа?а та?ырыпты т?сіндіру.
- Балалар, етістікті? ?имыл іс - ?рекетті білдіретіні белгілі. Б?гінгі саба?та осы ?имыл, іс - ?рекет белгілі кезе?де бір іске асатынына назар аудары?дар. Ал ?имылды? ?ту кезе?і с?йлеушіні? хабарлау кезімен н - е с?йлеп т?р?ан с?тімен ай?ындалады. С?йлеп т?р?ан с?тпен бай - ты істелген ?имылды?, іс - ?рекетті? мезгілі, ша?ты? ма?ынасы мынадай болады:
1) ?немі ?айталанып отыратын – да?ды?а айнал?ан іс - ?имыл; с?йлеп т?р?ан с?тте болып жат?ан іс - ?рекет.
2) с?йлеп т?р?ан с?ттен б?рын болып кеткен ?имыл, іс - ?рекет.
3) ?лі болма?ан, біра? кейін болу?а тиісті ?имыл, іс - ?рекет.
Мысалы: 1) Костя мен Митя тауды? терістік жа?ын ?арауылдап отыр.
2) Жау бізді ?кшелеп ?уып келеді. Енді олар?а бір со??ы беруге дайындалды?.
3) Д??естен екі - ?ш метрдей ?ана ?ашы?ты?та жауды к?теміз.
Етістік ша?тарыны? ?зіне т?н белгілері:
- ?ш ша?ты? бірінде жіктеліп келеді. Бар - ар - сы?, айт - па? - сы?.
Просмотр содержимого документа
«Саба? жоспары. Та?ырыбы:«Етістік. Етістікті? ша?тары» »
Сабақ жоспары. Тақырыбы: «Етістік. Етістіктің шақтары»
I. Сабақтың тақырыбы: Етістік. Етістіктің шақтары II. Сабақтың мақсаты:
а) білімділік: Етістіктің шақ категориясы туралы мағлұмат беру: шақтың мағынаны білдіретін етістіктердің морфологиялық құрылымын ұғындыру.
ә) дамытушылық: Етістіктің қолданыстағы маңызын, қызметін аша түсетін жаттығулар арқылы оның күрделі, ауқымы кең сөз табы екеніне көз жеткізу, етістікті басқа сөз табымен байланыстыру.
б) тәрбиелік: Етістіктің іс жүзінде қолданылуын игеруге, байланыстырып сөйлеуге жаттықтыру.
III. Сабақтың түрі: жаңа сабақ IV. Сабақтың әдісі: баяндау, әңгімелеу. V. Көрнекіліктер: «Етістіктің түрлері» кесте. СЛАЙД VI. Сабақ барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі. II. Білімді жан - жақты тексеру. (өтк. еске түсіру) - Етістік дегеніміз не? - Етістіктің ерекшелігі? – Етістіктің мағыналық түрлері қандай?
IV. Жаңа мат. қаб. саналы белс. д. - Балалар, бүгін етістіктің шақтары туралы. жаңа сабақ өтеміз. Сабақтың мақсаты – шақтық мағынаны білдіретін етіс - ң жасалу жолын (морфологиялық құрылымын білу.) Оңда етістіктерді басқа сөз табының сөздерімен байланыстырып, сөз тіркесін, сөйлем түрлерін құрастырып үйрену.
V. Жаңа тақырыпты түсіндіру. - Балалар, етістіктің қимыл іс - әрекетті білдіретіні белгілі. Бүгінгі сабақта осы қимыл, іс - әрекет белгілі кезеңде бір іске асатынына назар аударыңдар. Ал қимылдың өту кезеңі сөйлеушінің хабарлау кезімен н - е сөйлеп тұрған сәтімен айқындалады. Сөйлеп тұрған сәтпен бай - ты істелген қимылдың, іс - әрекеттің мезгілі, шақтық мағынасы мынадай болады:
1) үнемі қайталанып отыратын – дағдыға айналған іс - қимыл; сөйлеп тұрған сәтте болып жатқан іс - әрекет.
2) сөйлеп тұрған сәттен бұрын болып кеткен қимыл, іс - әрекет.
3) әлі болмаған, бірақ кейін болуға тиісті қимыл, іс - әрекет. Мысалы: 1) Костя мен Митя таудың терістік жағын қарауылдап отыр.
2) Жау бізді өкшелеп қуып келеді. Енді оларға бір соққы беруге дайындалдық.
3) Дөңестен екі - үш метрдей ғана қашықтықта жауды күтеміз.
Етістік шақтарының өзіне тән белгілері:
- үш шақтың бірінде жіктеліп келеді. Бар - ар - сың, айт - пақ - сың.
- жіктік жалғауы күрд. етістіктердің құрамында көмекші етістікке жалғанады. Жазып отырған - быз, көмектесіп жіберерсіз - дер.
- Етіс - ң шақтары есімше, көсемше тұлғаларымен етістік түбірге – ды, - ді, - ты, - ті ж - е – мақ, - мек, - бақ, - бек, - пақ, - пек жұрн. ж. арқ. жасалады.
VI. Алған білімдерін тиянақтау.
122 - жат. Өлеңді мән. оқып, ақын суреттеген табиғаттың әсемдігін әңгімелеңдер. Етістіктерді теріп жазып, оларды қай шақты білдіретінін айтыңдар.
123 - жат. Үлгі бойынша орында. «Шақ» жарысы грамматикалық ойын. (1, 2, 3, қ) Жаз, көмектес, айт, жүр, көр.
VII. Қорытындылау.
Біз бүгінгі сабағымызда етістіктердің шақтарымен таныстық. Сөйлеп тұрған сәтпен бай - ты қимылдың болу мезгілі үш түрлі болады екен. Сөйлеп тұрған сәтте болып жатқан қимылды осы шақ дейміз, әлі болмаған бірақ кейін болатын қимыл, іс - әрекетті келер шақ дейміз, ал сөйлеп тұрған сәттен бұрын болып кеткен қимылды өткен шақ дейміз.