Ауыспалы ма?ына
С?зді? ма?ынасын ауысып, ?зге ма?ынада ?олданылуы.
Ауыспалы ма?ына к?біне екінші с?збен тіркескенде пайда болады.
Мысалы: «к?з» с?зі –дене м?шесі атауы. Ал ж?мысты? к?зі, к?нні? к?зі, б?ла?ты? к?зі деген тіркестердегі «к?з» с?зіні? білдіретін ма?ынасы оны? ауыспалы (туынды) ма?ынасы болады.
Тере? ой, ашы? мінез, ана тілі, кона? к?ту.
а т?р?ан с?зді табы?дар .
1.?айсысы ?ай ма?ынада?
1. Т?тті ?й?ы, т?тті ?иял, т?тті алма.
2. Ашы? аспан, ашы? ??гіме, ашы? мінез.
3. Инені? к?зі, байлы?ты? к?зі, адамны? к?зі.
4. ?ткір ой, ?ткір мінез, ?ткір пыша?.
2. Мынама?ал-м?телдерден ауыспалы ма?ыналы с?здерді табы?дар.
1.Анамны? тілі – аяулы ?ні.
2.Ата – ас?ар тау,
Ана – бауырында?ы б?ла?,
Бала – жа?асында?ы ??ра?.
3.Тіл – к??ілді? кілті.
4.Е?бекті? наны т?тті,
Жал?ауды? жаны т?тті.
3.Мына с?йлемдегі ауыспалы ма?ынада т?р?ан с?зді табы?ыз.
Елбасы «?аза?стан-2030» ба?дарламасында болаша? ?ркениетті ?аза?станны? барыстары білімді, ?нерлі, сауатты болу керек дегенді айтады.
4.С?здерді ?атыстырып тура, ауыспалы ма?ынадас?йлем ??ра?дар.
Ас, адам, ж?рек, к?сіп, ??с, тері, май, маса, а?аш, темір, са?ырау, алыс, ойыншы?, б?ла?, ?ол, жал.
5.Мына ма?ал-м?телдерден ауыспалы ма?ыналы с?здерді табы?дар.
• Анамны? тілі – аяулы ?ні.
• Ата – ас?ар тау,
Ана – бауырында?ы б?ла?,
Бала – жа?асында?ы ??ра?.
• Тіл – к??ілді? кілті.
• Е?бекті? наны т?тті,
Жал?ауды? жаны т?тті.
Т?ра ма?ына
С?зді? белгілі бір ??ымды білдіретін бастап?ы ма?ынасы, я?ни ?рбір затты? ??ымны? ?зіне ?ана т?н ма?ынасы. Мысылы: «кітап» с?зі затты? ??ымды, «екі» с?зі санды? ??ымды, «бер» с?зі ?имылды? ??ымды, «кеше» с?зі мезгілдік ??ымды атайды.
Тере? к?л, ашы? терезе, адамны? тілі, далада к?ту. 1.Т?р?ан с?зді? ?айсысы тура ма?ынада т?р?анды?ын тауып жазы?ыз.
К?зді? жасы-тура ма?ына
Жас адам-ауыспалы ма?ына
Жасы ?лкен-ауыспалы ма?ына
2.Берілген тіркестер ??рамында?ы с?здерді тура ж?не ауыспалы ма?ынаны білдіруіне ?арай б?ліп жазы?ыз.
1) Жа?сы с?з, жа?сы адам, жа?сы ой, жа?сы к?н, жа?сы бала, жа?сы ?мір.
2) Тере? сай, тере? білім, тере? адам, тере? ??ды?, тере? су, тере? сезім.
3) Долы дауыл, долы к?ш, долы жел, долы адам, долы те?із.
3.Жа?ылтпаш ішінен тура ма?ынада?ы с?здерді табы?ыз.
1. А?аныбалаа?алама?аны, 2. Жасылк?ктем,
Балаа?аныба?алама?аны. Жасылжіппен
А?аны бала ба?алама?аны, Жа?сытіккен.
?депті бала бола алма?аны. Жібекк?рпежамылдырды.
Жасыл??гемалындырды.
